Zelig

Zelig అన్నది 1983లో వచ్చిన Woody Allen సినిమా. ఇదివరలో ఓ రెండేళ్ళ క్రితమేమో కొంచెం చూశా జర్మన్లో. కథ చాలా వెరైటీగా ఉందే అనుకున్నా, సబ్టైటిల్స్ కూడా లేకుండా జర్మన్ లో చూడ్డం కష్టమని ఆపేశా. ఈవారమే మళ్ళీ చూడగలిగాను. నాకు చాలా ఆసక్తికరంగా అనిపించాయి కథ, తీసిన పద్ధతీ. అందువల్ల సినిమా గురించి నాకు అనిపించిన నాలుగు ముక్కలూ రాసుకుందామని ఈ టపా.

కథ డాక్యుమెంటరీ పద్ధతిలో సాగుతుంది. 1920-30లలో జరిగిన Zelig ఉదంతం గురించి 1980ల నాటి నిపుణులు నెమరువేసుకుని విశ్లేషిస్తున్నట్లు చూపిస్తారు. ఈ “నిపుణులు”గా నిజ జీవితంలోని ప్రముఖులు (ఉదా: Susan Sontag, Saul Bellow వంటివారు) అతిథి పాత్రలు పోషించారు. మొత్తానికి Zelig కల్పిత పాత్ర, అతని కథా కల్పితం.  మొత్తానికి సినిమాలో కనబడే విశ్లేషకులూ, నిపుణులూ, అలాగే కథలో క్లిప్పింగ్స్ లో, ఫుటేజిలలో కనబడే ప్రముఖులు అసలు వ్యక్తులే కానీ మొత్తం కథ, సెటప్ మట్టుకు కల్పితం అనమాట.

కథ విషయానికొస్తే, Zelig అన్న మనిషి గురించి 1920-30 లలో రకరకాల కథనాలు వస్తాయి. మొదట Scott Fitzgerald ఒక పార్టీలో అతన్ని గమనించి అతని గురించి చెబుతాడు. విషయం ఏమిటంటే, Zelig పార్టీలోని గొప్పవారి దగ్గర వాళ్ళలో ఒకడిలా, వాళ్ళ యాసలో, వాళ్ళ భావాలకు అనుగుణంగా మాట్లాడుతూ, బాగా చదువుకున్న, డబ్బున్న వ్యక్తిలా ప్రవర్తిస్తే, అక్కడే వంటింట్లో పనివారితో వాళ్ళలా మాట్లాడుతూ వాళ్ళలో ఒకడిలా కనిపిస్తాడు. ఇలాగే ఇంకోళ్ళు ఇతన్ని గ్రీక్ గెటప్ లోనూ, ఇంకోళ్ళు చైనీస్ అతనిలాగానూ, ఇలా రకరకాలుగా చూసినట్లు చెబుతారు. ఎక్కడికక్కడ Zelig తన వేషభాషలు మార్చేసుకుని ఆ చైనీసు, గ్రీకు వాళ్ళలా మారిపోతాడు. దీన్ని గురించి పత్రికల్లో కథనాలు, జనాల కుతూహలం కాక మానసిక నిపుణుల విశ్లేషణలు కూడా మొదలవుతాయి. వీళ్ళలో ఒకరు అతన్ని “ultimate conformist” గా అభివర్ణిస్తారు. మొత్తానికి అతనిది మానసిక వ్యాధి అని, ఇతరుల approval పొందాలన్న బలమైన కోరికవల్ల ఇలా మారిపోతూ ఉంటాడు అని తేలుస్తారు. కొన్నాళ్ళకి ఇతను చేరిన ఆసుపత్రిలో Eugene Fletcher అనే సైకియాట్రిస్టు ఇతన్ని మామూలు మనిషిని చేయాలని నిర్ణయించుకుంటుంది. ఈ క్రమంలో అతనితో ప్రేమలో కూడా పడుతుంది. మొత్తానికి Zelig మామూలు మనిషి అయాడా లేడా? అసలు అతని జీవితం ఎలా గడిచింది అన్నది మిగితా కథ. సినిమా చూడండి. ఓపిక లేకపోతే ఏ వికీ పేజీనో చూడండి 🙂

Zelig గా నటించింది అలెన్. నాకు అతని దర్శకత్వం ఇష్టం (నేను చూసిన కాసినిలో) కానీ నటన మీద ఆట్టే సదభిప్రాయం లేదు కానీ, ఈ సినిమా కథ అతని గురించైనా అతనికంటూ పెద్ద డైలాగులు లేకపోవడం వల్ల పర్వాలేదు. కథ నాకైతే కొత్తగా ఉండింది. ముఖ్యంగా ఇతరుల మెప్పుకోసం ఆరాటపడే పాత్రని ప్రధానపాత్ర చేసి కథ నడపడం బాగా చేశారనిపించింది. “Ultimate conformist” ప్రయోగం కూడా చాలా నచ్చింది. సినిమా చిన్నదనవడం అన్నింటికంటే నచ్చిన అంశం. డాక్యుమెంటరీ తరహాలో తీసినా కూడా, ఎక్కడికక్కడ తరువాత ఏం జరుగుతుంది? అన్న ఉత్కంఠ చివరిదాకా ఉండింది.

ఇక సాంకేతికత మాటకొస్తే – Zelig ఈ సినిమాలో పలుచోట్ల పలు ప్రముఖుల మధ్య దర్శనమిస్తాడు. ఉదా: హిట్లర్ ప్రసంగిస్తూంటే వెనక ఉన్న నాజీల మధ్య ఒకడిగా కనిపిస్తాడోచోట. పోప్ వాటికన్ లో జనాన్ని ఉద్దేశించి బాల్కనీలోంచి చేతులూపుతూంటే అతని పక్కన కనిపిస్తాడోచోట. ఇలా చారిత్రక వ్యక్తుల నిజం ఫుటేజ్ లో అలెన్ కనబడ్డం గురించి వికీలో రాసింది ఇది:
“Allen used newsreel footage and inserted himself and other actors into the footage using bluescreen technology. To provide an authentic look to his scenes, Allen and cinematographer Gordon Willis used a variety of techniques, including locating some of the antique film cameras and lenses used during the eras depicted in the film, and even going so far as to simulate damage, such as crinkles and scratches, on the negatives to make the finished product look more like vintage footage. The virtually seamless blending of old and new footage was achieved almost a decade before digital filmmaking technology made such techniques in films like Forrest Gump (1994) and various television advertisements much easier to accomplish.”
ఆ విధంగా కథాపరంగానే కాదు, సాంకేతికంగా కూడా ఇది కొత్తగా ఉండి ఉండాలి ఆ కాలానికి. ముప్పై ఏళ్ళ తరువాత కూడా నేను అబ్బురంగా చూశాననుకోండి, అది వేరే విషయం.

మొత్తానికి మీకు సినిమాలంటే ఆసక్తి ఉండి ఇంకా చూడకపోతే తప్పక చూడాల్సిన సినిమా!

విచారణ (Visaranai) – తమిళ చిత్రం

“విసారణై” అన్న తమిళ సినిమా గురించి పోయినేడాది చివర్లో మొదటిసారి విన్నాను. వెనిస్ ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్ లో ఏదో అవార్డు వచ్చిందని. తరువాత ఈ ఏడాది రిలీజు అయినపుడు మళ్ళీ విన్నాను. సీరియస్ సినిమాలూ అవీ చూసి తట్టుకోగలిగే మూడ్ ఉన్నప్పుడు చూద్దామని వాయిదా వేస్తూ ఇన్నాళ్ళకి ఇప్పుడు చూశాను. అంతే…సినిమా అయ్యాక కూడా అలా స్క్రీన్ వంక చూస్తూనే ఉన్నాను కాసేపు షాక్ లో. నాకు గొప్పగా అనిపించిన సినిమా కనుక ఏదో నాలుగు ముక్కలు రాసుకుందామని ఇలా వచ్చాను.

సినిమా కథ క్లుప్తంగా: తమిళనాటి నుండి వచ్చి గుంటూరులో ఓ పార్కులో ఉంటూ చిన్నా చితకా పనులు చేసుకుంటున్న నలుగురు యువకులని అనుకోకుండా ఓరోజు ఉదయాన్నే పోలీసులు పట్టుకెళ్ళడంతో కథ మొదలవుతుంది. అక్కడ వాళ్ళని ఏదో చేయని నేరం గురించి ఒప్పించాలి పోలీసులు…ఎందుకంటే ఆ కేసు మూసేయాలని పైన్నుంచి ఒత్తిడి, దొంగలు దొరకలేదు. దొంగలు తమిళులు అన్న క్లూ ఉంది కనుక వీళ్ళని వేసేసారు. భాష రానందువల్ల వీళ్ళూ ఏం అడిగేదీ అర్థం కాక ఏదో చెప్పి ఇరుక్కుపోయారు. పోలీసులు నానా హింసా పెట్టి లాస్టుకి వీళ్ళ చేత నేరం ఒప్పించి కోర్టుకి పట్టుకెళ్తారు. అయితే, కోర్టులో వీళ్ళు జరిగిందిదీ అని చెప్పేసరికి ఓ తమిళ పోలీసాయన సహాయంతో అర్థం చేసుకున్న జడ్జి వీళ్ళని విడిచిపెట్టేస్తాడు. అయితే, ఆంధ్ర పోలీసుల నుంచి అదృష్టవశాత్తూ తప్పించుకున్న వీళ్ళు తమిళనాడు పోలీస్ స్టేషన్లో మళ్ళీ ఇరుక్కుంటారు. అక్కడ మతలబులు వేరే. చివ్వరికి వాళ్ళు పోలీసుల నుంచి బైటపడ్డారా లేదా? అన్నది మిగితా సగం సినిమా.

సినిమాలో చాలా హింస ఉంది. చాలా వేదన ఉంది. అయితే, చాలా ఇతర సినిమాల్లోలా అదేదో stylized violence కాదు. హీరోయిజం కోసమో, విలన్ కౄరత్వాన్ని ఎస్టాబ్లిష్ చేసేందుకో, బడ్జెట్ ఉంది కదా అని చూపెట్టుకోడానికో ఉన్న హింస కాదు. దీనిలోని హింస కథలో భాగంగా , కథానుగుణంగా ఉన్నది. అసలు సాధారణంగా ఇతర సినిమాల్లో విపరీతం, అనవసరం అనిపించే తరహా హింసాత్మక సన్నివేశాలు ఈ సినిమాలోని పరిస్థితుల మధ్య out of place అనో, అనవసరం అనో అనిపించలేదు. నేపథ్య సంగీతం, ఆ పోలీస్ స్టేషన్, కోర్టు, సెట్ల డిజైన్, పోలీసుల దెబ్బలు, బాధితుల స్పందనలు, ఖైదీల సంభాషణలు – అన్నీ చాలా సహజంగా అనిపించాయి. అలాగని చూసి తట్టుకోగలమా? అంటే జవాబు చెప్పడం కష్టం. సినిమా చూసి తరువాత ప్రశాంతంగా పని చేసుకోవాలంటే కొంచెం గుండె ధైర్యం కావాలి అని నా అభిప్రాయం.

పోలీసు పాత్రలు కొన్ని, వాళ్ళ ఆలోచనావిధానం, నన్ను భయపెట్టేశాయి. పోలీసు పాత్రల్లో సముతిరఖని పాత్ర చిత్రణ గొప్పగా అనిపించింది నాకు. అయితే, అందరికంటే ఆకట్టుకున్నది ఆ నలుగురు తమిళ వర్కర్లలో పాండిగా వేసిన దినేశ్. నిజంగా అతను ఆ అరెస్టయిన మనిషే అనిపించేలా ఉండింది. సినిమాకి వీళ్ళంతా పెద్ద అసెట్. కథ చాలా ఉత్కంఠభరితంగా రాశారు. పొరలుపొరలుగా ఏదో ఒకటి కొత్త ట్విస్టు వస్తూనే ఉంటుంది చివరిదాకా. అందువల్లనే అవార్డు తరహా సినిమానే అయినప్పటికీ ఇతర కమర్షియల్ సినిమాల్లాగే థ్రిల్లర్ లా కూడా అనిపించింది నాకు. ముఖ్యంగా ఆ చివర్లో క్లైమాక్స్ సీన్లు – అసలేం చేస్తారో లాస్టుకి అని టెన్షన్తో చూశాను నేను. క్లైమాక్సు ఏ పోలీస్ స్టేషన్ లోనో, అడవిలోనో, మరే అటువంటి ప్రదేశంలో కాక, మామూలు మనుషులు తిరిగే రెసిడెన్షియల్ ఏరియాలో జరుగుతుంది. సీను అయాక చివ్వర్లో వచ్చే నేపథ్య సంభాషణ కూడా ఇంకా ఏదో కొత్త విషయం తెస్తూనే ఉండింది కథలోకి. బాధ, నిస్సహాయత, అధికారం, మోసం, అమాయకత్వం – ఇలా ఇన్ని విషయాలూ చాంతాడంత డైలాగులు లేకుండానే సినిమాలో వివరంగా చెప్పారు, చూపించారు. మొత్తానికి పోలీసుల సమక్షంలో అమాయక పేద ప్రజల (ముఖ్యంగా ఇతర ప్రాంతాల నుండి వలస వచ్చినవారి) vulnerability ఈ సినిమా డాక్యుమెంటరీ లాగా కాక, సినిమాగానే ఉంటూ ఎత్తి చూపింది. ఆర్టు సినిమా మామూలు నాన్-మేధావి జనం కోసం తీయగలరా? అంటే, తీయగలరు – ఇలాగ – అనిపించింది నాకు.

ఇంతకీ సినిమా వెనుక కథ: ఇది నిజానికి కొయింబత్తూరుకు చెందిన చంద్రకుమార్ అనే ఒక ఆటోడ్రైవర్ రాసిన నవల ఆధారంగా అల్లిన కథ. చంద్రకుమార్ అంతకుముందు చాలా ఏళ్ళ క్రితం గుంటూరు జిల్లాకి ఏదో పనిచేసుకోడానికి వెళ్ళాడట. అప్పుడు ఏదో కారణం తెలియని కేసులో పోలీసులు అతన్ని, అతని స్నేహితులని ఇరికించి వేధించారట. ఆ అనుభవాల ఆధారంగా అతను రాసిన నవల అది. ఆటోడ్రైవర్ తను రాసిన నవలలని ప్రచురించగలగడం, అవి సినిమాగా రావడం – అంతా తెలుసుకుంటూంటే ఆశ్చర్యంగా అనిపించింది. చంద్రకుమార్ గురించి, అతని రచనల గురించి హిందూ పత్రిక వ్యాసం ఇక్కడ.

ఈ సినిమాని తీసిన దర్శకుడు వెట్రిమారన్, పధాన పాత్రలు ధరించిన నటీనటులు (నాకు తెలిసినది సముతిర ఖని ఒక్కడే, కానీ ప్రధాన పాత్రధారులు అందరూ), నిర్మాత ధనుష్ – అందరూ అభినందనీయులు. ఇప్పుడిక ఈ సినిమాని తెలుగులో రీమేక్ చేయాలన్న దుర్బుద్ధి ఎవ్వరికీ పుట్టకూడదని మనసారా (ఆందోళనతో) కోరుకుంటున్నాను.

సినిమా చూశాక అంతర్జాలంలో ఒకట్రెండు సమీక్షలు చూశాను. భరద్వాజ్ రంగన్ వ్యాసం నాకు నచ్చింది.

కిల్ బిల్ సినిమాలు

కొన్నేళ్ళ క్రితం కిల్బిల్ కథని సినిమా చూసి వచ్చి మురిసిపోయి ఎవరో చెప్పగా విన్నాను. దెబ్బకి ఇంత హింస మనకి పడదులే అనుకుని సినిమా చూడకూడదని నిర్ణయించుకున్నాను. ఇదే కారణంతో నేను చాలా సినిమాలు చూడలేదు కనుక అదేం పెద్ద విషయం అనిపించలేదు. “కిల్బిల్ చూడలేదా?” అనబోయే వాళ్ళకి నేనూ “ఫలానా సినిమా చూడలేదా?” అనే తరహా ప్రశ్నలు నేనూ వేసి నవ్వగలను – ఎవళ్ళు చూసే సినిమాలు వాళ్ళగ్గొప్ప గానీ, ఇప్పుడు సంగతి అది కాదు. కిల్బిల్ రెండు సినిమాలూ నాకు నచ్చాయి. మొదటిది వేగంగా సాగి, గోళ్ళు కొరుక్కునేంత ఉత్కంఠ కలిగిస్తే, రెండోది కొంచెం నెమ్మదిగా, విభిన్నంగా సాగి, గోళ్ళు కొరుక్కునేంత ఉత్కంఠ కలిగించింది. ఏదో ఎందుకు నచ్చాయో రాసుకుందామనిపించింది. అందువల్ల, ఆర్నెల్ల తరువాత బ్లాగు వైపుకు వచ్చాను. రివ్యూ ఇలా ఉండాలి, సినిమా ఇలాగే చూడాలి అనేవాళ్ళకి: ఈ కింద రాసిందంతా అలా చదవకూడదు. ఊరికే కాలక్షేపానికి చదవాలి. చదవలేకపోతే బలవంతంలేదు. పరీక్షలేం రాయట్లేదు కదా!

రివెంజ్ డ్రామా. స్టైలైజ్డ్ వయొలెన్స్. అందరికి మల్లే నాక్కూడా అదే అనిపించింది మొదట. అయితే, నాకు సినిమా(లు) నచ్చినవి అందుక్కాదు. ఆ విషయంలో మన తెలుగు హీరోల సినిమాలకి, దీనికి నాకాట్టే తేడా కనబడలేదు, కనుక ప్రత్యేకం ఈ సినిమాలు చూడక్కర్లా. అభిమానులు నన్ను క్షమించాలి – నాకు మీకున్నంత అభిరుచి లేదు హింస, దిక్కుమాలిన ఫైట్లు అవీ చూడ్డానికి. మొన్నా ఫుల్ హైదరాబాద్ వెబ్సైటులో ఏదో సినిమాకి రివ్యూ చదువుతూండగా (సరైనోడు సినిమాకి అనుకుంటా) ఏదో రాశారు – విలనో ఎవరో ఒకమ్మాయిని చంపేసి అయినా కూడా ఆవిడ్ని అనుభవించాలి అనుకుంటాడు, దానితో జుగుప్స కలిగింది అని. ఈ కిల్బిల్ మొదటిభాగంలో నాలుగేళ్ళ బట్టి కోమాలో ఉన్న హీరోయిన్ ని మేల్ నర్సు తను రేప్ చేయడం కాకుండా, ఆవిడ్ని గంటకింత అని అద్దెకి ఇస్తూ ఉంటాడు ఇతర మగవారికి! దాన్ని గురించి ఎవ్వరూ ఎక్కడా వాపోయినట్లు నాక్కనబడలేదు. ఇది బోయపాటి వంటి తెలుగు దర్శకుల పట్ల వివక్షే. నాకైతే ఆ సీనుకీ, ఈ తెలుగు సినిమా సీనుకీ ఆట్టే తేడా కూడా కనబడలేదు. అలాగే, ఎన్ని దెబ్బలు, బుల్లెట్లు తిన్నా పైకి లేచే సూపర్ హీరోయిన్…హీరో బదులు. నాకు అంత అభిరుచి లేదు కనుక – ఇదంతా తెలుగులో బాలకృష్ణ సీమ సినిమాల్లో కనబడే సూపర్ సీన్ల లాగానే అనిపించింది. మరైతే ఇది మన సినిమాల్లాగానే ఉంటే దీనికెందుకు కల్ట్ ఫాలోయింగ్? ఏమో నాకు తెలీదు.

సినిమాలలో నన్ను బాగా ఆకట్టుకున్న అంశాలు మట్టుకు చాలా ఉన్నాయి.
అ) ఉమా తుర్మన్. ఆ పాత్ర చేసే స్టంట్లకి ఆమె శరీరభాషా, ఆహార్యం బాగా నప్పాయి. ఆ ఫైట్ సీన్లలో ఆవిడ ప్రదర్శన నోరెళ్ళబట్టి చూసేలా చేసింది. కళ్ళలో కొన్ని దృశ్యాల్లో కనబడే మృదుత్వం, చాలా దృశ్యాల్లో కనబడే తీవ్రత, కాఠిన్యం – అలా మనసులో ఉండిపోయాయి. నిజానికి రెండో పార్టు వెంటనే చూడ్డానికి కారణం ఈవిడే. రెండో పార్టులో ఆమె పాత్ర తాలుకా భావోద్రేకాల్లో వైవిధ్యం ఉంది. నవ్వూ, ఏడుపూ కూడా తరుచుగా కనబడ్డాయి పగతో రగిలిపోవడం కాకుండా. రెండు భాగాల్లోనూ ఆ పాత్రను మలిచిన విధానం చాలా స్పూర్తిని కలిగించేలా ఉంది. స్ఫూర్తంటే ఇక్కడ నేను ఏడు జన్మల వైరాలని తవ్వితీసి hattori hanzo కత్తితో ఆడ పరశురాముడిలా కొన్ని తరాలు నరుక్కొస్తా అని కాదు. ఆమె ప్రతీకారం కోసం పరిస్థితులకి ఎదురొడ్డి ముందుకు సాగడం, భయంకర పరిస్థితుల్లో కూడా ముందుకు సాగడానికి ఏం చేయాలి? అని ఆలోచించి ఆ దిశగా వెళ్ళడం – ఇలాంటివి స్ఫూర్తి కలిగించిన అంశాలు. ఈవిడ కోసం “పల్ప్ ఫిక్షన్” కూడా చూడాలి అనుకుంటున్నాను ప్రస్తుతానికి. నన్ను ఆవిడ ఎంత ఆకట్టుకుందో చెప్పేందుకు మాటలు చాలవు నాకు. ఇలా ఇంకాసేపు రాసుకుంటూ పోవచ్చు కానీ ఈ అంశం ఇక్కడికి ఆపుతాను.

ఆ) నేపథ్య సంగీతం: రెండు సినిమాల్లోనూ అద్భుతంగా ఉంది. ఉమా తుర్మన్ తర్వాత ఈ సినిమాలు నచ్చడానికి రెండో ప్రధాన కారణం నేపథ్య సంగీతం. నన్ను నేను amusical అనుకుంటాను. ముఖ్యంగా Oliver Sacks రాసిన musicophilia చదివాక, సంగీతం జోలికి వెళ్ళకుండా నామానాన నేను ఉండడమే నయమేమో అని కూడా అనుకుంటూ వచ్చా కానీ, ఈ సినిమాల సంగీతం.. రెండ్రోజులుగా తలకాయలో మోటార్ బైకులో గేర్లు మార్చుకుంటూ స్పీడుగా తిరుగుతోంది. నా మట్టుకు నాకు అద్భుతమే.

ఇ) బలమైన స్త్రీ పాత్రలు. సినిమాలో “మంచి” అనబడు పాత్ర ఏదీ లేదు. కనీసం “పాపం మంచి మనిషి” అని అనిపించే పాత్ర కూడా ఒక్కటీ లేదు, హీరోయిన్ ని గురించి మనకి సాఫ్ట్ కార్నర్ ఏర్పడకపోతే. కానీ, స్త్రీ పాత్రలు ఎక్కువగా ఉండి, అంత శక్తివంతంగా ఉండే సినిమాలు మరీ అంత తరుచుగా రావు. ఒక్కో ప్రధాన స్త్రీ పాత్రా చాలా గొప్పగా మలిచారు. వాళ్ళ మధ్య స్టంట్ సీన్లు కూడా గొప్పగా ఉన్నాయి. ఆమధ్యన హేట్ఫుల్ ఎయిట్ (ఇదే దర్శకుడిది) రిలీజ్ అయినప్పుడు క్లైమాక్స్ లో ఆ సినిమాలోని ఏకైక ప్రధాన స్త్రీ పాత్రని ఉరితీసే సన్నివేశం గురించి కొంతమంది గగ్గోలు పెట్టారట misogynistic గా ఉంది అని. మరి అదే దర్శకుడు ఈ సినిమాల్లో ఇంత బలమైన స్త్రీ పాత్రలని సృష్టించాడని ఎవరూ అనలేదేమిటి? అనిపించింది. Equality పద్ధతిలో భాగంగా, అంత భయంకరమైన క్రిమినల్ పురుషుడు అయి ఉంటే సినిమాలో ఏం చేసి ఉండేవారో స్త్రీకి కూడా అదే చేశాడు అని ఫిక్స్ అయ్యా నేను మొత్తానికి, కిల్బిల్ చూశాక.

ఈ) పదునైన డైలాగులు. రెండు భాగాల్లోనూ.

ఉ) నటీనటుల ప్రదర్శన – అందరూ ఆ పాత్రలకి సరిగ్గా సరిపోయారు. తెలుగు సినిమాల పోలిక హింసకి మాత్రమే పరిమితం. ఇలాంటి విషయాల్లో అంతా పోల్చి దర్శకుడిని కించపరచడంలేదని గమనించగలరు. ఇక్కడంతా తెలుగు సినిమాలతో పోల్చడం నక్కకీ నాగలోకానికీ పోలిక తేవడమే. ఒప్పుకుంటాను.

ఇంకా కొంచెం రాయొచ్చు కానీ, ఇక్కడికి ఆపుతాను. మొత్తానికి దర్శకుడు గొప్పాయన. ఆ విషయం ఒప్పుకోవాలి. ఇన్ని చెప్పి ఆయన గురించి చెప్పలేదేం? అనుకుంటారేమో వ్యాసం చదివేవాళ్ళు. అతగాడు తెరవెనుక ఉండి ఇవన్నీ నడిపే మనిషి (నిర్మాతతో కలిసి) కనుక ఇవన్నీ చెబితే అతన్ని తల్చుకున్నట్లే. ఇకపోతే, మూడోభాగం కూడా వస్తే నేను చూడ్డం గ్యారంటీ.

language independence in NLP – some thoughts

In the last session of our reading group, we discussed the following article:

title: “On achieving and Evaluating language independence in NLP”
author: Emily Bender
Linguistic Issues in Language Technology, 2011.
url here
The article is an extended version of a 2009 writeup, about which I wrote here.

To summarize in few words, the article first discusses what does language independence in natural language processing system development mean – in theory and in practice. Then, taking linguistic typology as a source of knowledge, it suggests some do’s and don’ts for NLP researchers working for the development of language independent systems. I liked the idea that true language independence is possible only through incorporation of linguistic knowledge into the system design. It took me only a few seconds to convinced about it when I read that 2009 paper and my opinion did not change in the meanwhile. My experience in working with non-English language datasets in the meanwhile only boosted the opinion.

Reading the article with a bunch of people with a linguistic and not an engineering background this time gave me some new perspective. One most important thing I noticed is this: I think I can say it is fairly common among CS based NLP communities to claim language independence by assuming that the approach that works on one or two languages, several times closely related ones, will work on any other language. I never knew what linguists think about that. The linguists in our group first wondered how can anyone claim language independence in general and how difficult is it to claim language independence. We even briefly went into a philosophical discussion. As someone who started with NLP in a CS department, I should confess I never even thought of it like this until now. People in so many NLP papers claim language independence in an off-hand manner.. and I suddenly started seeing why it could be a myth. That is the “aha” moment for that day.

Anyway, coming back to the paper, after the section 4 where there are the Do’s and Don’ts, I found the section 5 incomplete. This is an attempt to explain how Computational Linguistics is useful in typology and vice-versa – but I did not get a complete picture. There were a couple of recent papers which test the applicability of their approaches on multiple languages from different language families (two examples I can think of from 2015 are: Soricot and Och, 2015 and Müller and Schütze, 2015)

Nevertheless, it is a very well written article and is a must read for anyone who wondered if all the claims of language independence are really true and if there is no implicit considerations that favor some language over the other in the development of natural language processing systems.

Thanks to Maria, Simon, Xiaobin and Marti for all a very interesting discussion!

Automatic question generation for measuring comprehension – some thoughts

In our weekly/fortnightly reading group here, we spent most of the past 2 months discussing about “automatic question generation”. We discussed primarily NLP papers but included a couple of educational research papers as well. NLP papers usually focus on the engineering aspects of the system and are usually heavy on computations required. Educational research papers primarily focus on performing user studies with some approach of question creation and then correlating the user performance with these questions to text comprehension. So, these are usually low on the computational part. That is roughly the difference between the two kinds of articles we chose to read and discuss.

Now, as we progressed with these discussions, and as more people (with diverse backgrounds) joined the group for a couple of sessions, I realized that I am learning to see things in different perspectives. I am now writing this post to summarize what I thought about these articles, what I learnt through these discussions, and what I think about the whole idea of automatic question generation at this point of time. I will give pointers to the relevant articles. Most of them are freely accessible. Leave a comment if you want something you see here and can’t get access. Questions here were of two kinds – factual questions from the text (Who did what to whom kind of things) and fill in the blank kind of questions where one of the key words go missing.

Let me start with a summary of the stuff we discussed in the past few weeks:
a) We first started with the generation of factual questions from any text i.e., the purpose of the system here is to generate questions like – “When was Gandhi born? Where was Gandhi born?” etc., from a biography page on Mahatma Gandhi. Here, we primarily discussed the approach followed by Michael Heilman. More details about the related articles and the released code can be seen here. Here, the primary focus of the approach has been to generate grammatically correct questions.

b) We then moved to more recent work from Microsoft Research, published in 2015, where the task of “generating the questions” is transformed by using crowd sourcing to create question templates. So, the primary problem here is to replicate the human judgements of relevant question templates for a given text, by drawing inferences about the category of the content in a particular section of text through machine learning. (I am trying to summarize in one sentence, but someone wanting to know more please read the article). The resource created and the features used to infer category/section will eventually be released here.

c) At this time, after a slight digression into the cognitive and psycholinguistic aspects of gap filling probabilities, we got into an article which manually designed a fill-in-the-blank kind of test which allegedly measures reading comprehension. They concluded that such kind of tests are quick to create, take less time to test, and still do what you want out of such test (i.e., understand how much the readers understood).

d) Naturally, the next question for us was: “How can we generate the best gaps automatically?”. Amidst a couple of articles we explored, we again picked an older article from Microsoft Research for discussion. This is about deciding what gaps in a sentence are the best to test the “key concepts” in texts. Again, the approach relies on crowd sourcing to get these judgements from human raters first, and then develops a machine learning approach to replicate this. The data thus created, and some details about the machine learning approach implementation can be found here.

Now, my thoughts on the topic in general:
a) To be able to generate real “comprehension” testing questions from any possible text, we should make sure that we are not falsefully ending up testing the ability of a reader to remember the text. So, I did not get a clear picture of how fill-in-the-blank questions avoid this pitfall. Generating who? what? kind of questions instead of fill-in-the-blanks perhaps to some extent covers this up. Yet, if these questions only require you to know that one sentence, how are they really measuring comprehension of the whole piece of text, when comprehension can include drawing inferences from multiple parts of the text?

b) One dis-satisfying aspect of all these readings has been that: people who do user-studies don’t talk about the scalability of their method beyond a laboratory setup and people who engineer technological solutions don’t discuss if these approaches are really working with real users in testing their comprehension. I was surprised that several NLP papers I read on the topic in the past weeks (apart from those mentioned above) talk about question generation approaches, evaluate on some dataset about the correctness or relevance of the “questions” generated (be it gap-filling or questions with a question mark). But, I haven’t seen anyone do an evaluation on the possible consumers of such an application. The only exception in my readings has been – Michael Heilman’s PhD thesis, where they evaluated their question generation approach as a possible assisting tool for teachers to prepare questions.

On one hand, I think this is a very interesting topic to work on, with all the possible commercial and not-so-commercial real-life impact it can have in these days of massive online education and non-conventional ways of learning. Clearly, there is a lot of work going on on various ways to generate questions automatically, which is a very useful method to have in such massive learning scenarios. We know what approaches “kind of” work and what don’t, in generating the questions as such. However, I wonder what exactly are we trying to achieve by not doing the final step of user evaluation with these computational approaches. If we do not know whether all the fancy approaches are going really doing what they are supposed to do (testing comprehension of the readers), what is the point? To use a Tennis term, the missing “follow through” is a problem for much of this work remaining unusable for the actual consumers of this kind of work – teachers, learners and other such people in a learning environment. I am not a dreamer, so I know the difficulties in working across groups and I can guess the reasons for the missing “follow through” (especially, as someone currently in the academia!).

The only way I see the “follow through” being possible is in an ed-tech company, since they have to do the user evaluation to get going 🙂 Perhaps I should wait and see if new ed-tech startups working on learning analytics and measuring learning outcomes can come up with effective solutions. On that optimistic note, I should perhaps end my post for now.

Acknowledgements: I have benefited a lot from the comments on these papers by Magdalena Wolska, Maria Chinkina, Martí Quixal, Xiaobin Chen and Simón Ruiz, who attended some or all of these meetings in the past few months. Long live discussions! 😉

Queen of the desert

నిన్న నికోల్ కిడ్మన్ నటించిన Queen of the Desert అన్న సినిమా చూశాము. Werner Herzog దర్శకుడు. అతని సినిమాలు నేను ఇదివరలో ఏవీ చూడలేదు కానీ, అతని గురించి చాలా విని/చదివి ఉన్నందువల్ల – అదేమిటి, ఈయన హాలీవుడ్ లో పెద్ద రిలీజులు కూడా తీస్తాడా? అన్న ఆశ్చర్యం కూడా సినిమా చూడ్డానికి ఒక కారణం. సినిమా ఒక బయోగ్రఫికల్ డ్రామా అనే చదివినా కూడా, బయోపిక్ అని అనుకున్నాను నేను..దర్శకుడి పేరు వల్ల. Gertrude Bell అన్న ఆవిడ జీవితాన్ని సినిమాగా తీశారు అన్నారు. నాకు బెల్ గురించి మొదట్లో తెలీదు. సినిమా సందర్భంగానే తెలుసుకున్నాను. చాలా ఆసక్తికరంగా అనిపించింది. ఇప్పుడు ఈ నేపథ్యం లో సినిమా కెళ్ళి వచ్చాము. కట్ చేస్తే:

a) ఆవిడ కథ ఏమిటి? ఆ సినిమాలో ఆ కథ ఎంత? ఆవిడ జీవితంలో ఉన్న డ్రామా ని కథలో చూపించకుండా కొత్త డ్రామా అంతా పెట్టడం ఏమిటి? అప్పుడది జీవిత గాథ ఎలా అవుతుంది? ఈ విధమైన cinematic liberties అందరూ తీసుకుంటూనే ఉంటారు అనుకుందాము.. కానీ Herzog?? అనేకమంది గొప్ప దర్శకుల చేత గొప్ప దర్శకుడు అనిపించుకున్న Herzog? హాలీవుడ్ అందరినీ అలా మార్చేస్తుంది అనుకోవాలా? ఆయన సినిమాలేవీ చూడనందువల్ల నేనిలా ఏదేదో ఊహించుకుంటున్నానో ఏమిటో!

b) ఆ డ్రామా సంగతి అటుపెడితే, ఒక్కోచోట సినిమానా డాక్యుమెంటరీ నా? అని సందేహం కలిగేలా ఉంది కథనం. బహుశా గొప్పోళ్ళు అంతే, మనకి అర్థం కారు అని సరిపెట్టుకోవాలేమో.

c) ఇవి అటు పెడితే, సినిమటోగ్రఫీ మట్టుకు అద్భుతం. ఆ ఎడారులు, అరేబియా ప్రాంతాలు, భవనాలు-ఇళ్ళ ఇంటా బయటా – ఎంత గొప్పగా చూపించారో!! చూడ్డానికి రెండు కళ్ళూ చాల్లేదు.

d) నికోల్ కిడ్మన్ – 48 ఏళ్ళ మనిషి సినిమా మొదట్లో టీనేజర్ లాగ కనిపిస్తుంది 😮 అలా ఎలా కనిపిస్తారో! సినిమా అంతా ఆమె పాత్ర రూపురేఖలు, ఆహార్యం మారిన తీరు, దానిని ఆవిడ ప్రదర్శించిన తీరు- అద్భుతమే. బాగా ఎమోషనల్ దృశ్యాల్లో కూడా ఆట్టే కన్నీటి బొట్లు రాల్చకుండానే, నోటి నుండి మాట రాకుండానే ఆవిడ నటించిన తీరు నన్ను ఆశ్చర్యపరిచింది. ఇంకా చెప్పుకుపోవచ్చు కానీ, ఆమె కోసం ఈ సినిమా చూసినట్లైంది లాస్టుకి 🙂

ఆ విధంగా, వికీపీడియాలాంటి చోట చదివినపుడు కూడా బాగా ఆసక్తికరంగా అనిపించిన కథ సినిమాలో మట్టుకు కొంచెం సాధారణంగా అనిపించింది అనమాట నాకు. కానీ, Gertrude Bell అంటే ఒక విధమైన కుతూహలం కలిగింది. అందువల్ల ఈ Herzog గారిని క్షమించదల్చుకున్నా.

ఆంగ్ల వర్ణక్రమం – తెలుగు వారి తప్పులు

ETS సంస్థ వారు TOEFL పరీక్ష విద్యార్థులు రాసిన వ్యాసాలను కొన్నింటిని పరిశోధనల నిమిత్తం విడుదల చేశారు. అందులో 11 భాషలకు చెందిన వాళ్ళు రాసిన ఆంగ్ల వ్యాసాలు ఉన్నాయి. వ్యాసాలు రాసిన వారి ఆంగ్ల ప్రావీణ్యాన్ని మూడు వర్గాలుగా విభజించారు (beginner, intermediate, advanced). మా డిపార్టుమెంటులో దాన్ని వాడేవాళ్ళు ఉన్నందువల్ల నాకు దానికి access ఉంది. దానితో నేనూ ఏదో కాలక్షేపానికి unix command line సాయంతో (నేను వాడినవి – aspell, awk, sort) తెలుగు వాళ్ళ ఇంగ్లీషు రాతల్లో ఉండే వర్ణక్రమ దోషాలు – వాటిలోని వెరైటీ గురించి పరిశీలిద్దాం అనుకున్నాను. ప్రస్తుతం పోస్టులో కింద కనబడే సంగతులు ఈ corpusలో తెలుగువాళ్ళు రాసిన తొమ్మిదొందల వ్యాసాల ఆధారంగా వచ్చిన సంఖ్యలు. తొమ్మిదొందలే ఎందుకు? మిగితా ఎందుకు వాడలేదు అంటే – రేప్పొద్దున దీని ఆధారంగా ఎవళ్ళన్నా ఏదన్నా థియరీ సృష్టిస్తే, దాన్ని టెస్టు చేయడానికి మరి కొత్త వ్యాసాలు ఉండాలి కదా! ఇప్పటికిప్పుడు తెలుగు వాళ్ళ ఆంగ్ల వ్యాసాలు వెదుక్కోడం కన్నా ఆల్రెడీ ఉన్నవి వాడుకుందాం ఫస్టు అన్న ఉద్దేశంతో తొమ్మిదొందలే వాడుకున్నా, ఉన్న పదకొండు వందల్లో. మచ్చుకి ఓ పది పదాలకి తెలుగు వారి ఆంగ్లంలో ఉన్న వివిధ స్పెల్లింగులు ఇవిగో:

ఒక చిన్న హెచ్చరిక: వీటిలో చాలా మటుకు టైపింగ్ పొరబాట్లో, మరేవో అయి ఉంటాయి కనుక దయచేసి దీన్ని బట్టి ఎవో థియరీలు ఊహించుకుని దానికి నన్ను బాధ్యురాలిని చేయకండి. నేనేమి పరిశోధనాపత్రం సమర్పించడంలేదు అని గమనించ ప్రార్థన!

academic:
acadamic 20
acadamics 1
acadamis 1
academig 1
acadimic 1
acadmic 1
acaemics 1
accadamic 2
accademic 5
acedemic 7

further
furrter 1
furter 1
furthur 3
futher 7
futhur 1

increase
incerease 1
incerese 1
incraese 1
incrase 2
increae 1
increse 5

knowledge:
knbowledge 1
knlowdge 12
knoldege 1
knoledge 4
knolwedge 1
knoweledge 1
knowkedge 1
knowldege 1
knowldge 2
knowlede 3
knowledege 5
knowledgw 1
knowlegde 5
knowlege 12
knowlendge 1
knowlwdge 1
knwledge 1
konowledge 1
konwledge 1

learning
leaniong 1
learing 5
learnig 5
learnin 3
learnind 1
learniong 1
leerning 1

maintenance
maintainance 2
maintainence 1
maintanance 1
maintance 1
maintanence 2

opportunity
oppertunity 1
opportinuity 1
opportuinity 2
oppourtunity 1
oppurtines 1
oppurtiny 1
oppurtunity 9
oppuryunity 1

particular
perticulal 1
perticular 30
pertucular 1
paricular 2
paritcular 2

people
peeople 2
peoeple 1
peole 10
peolpe 1
peolple 2
peope 3
peopel 4
peoplr 1
peple 8
peploe 1
pepole 2

young (1379)
yong 9
yonug 1
youbg 1
youg 2
youn 3
yound 1
younge 1
youngh 1
youngs 1

ఇలాంటి తరుచుగా కనబడే పదాలకి కూడా ఇంత వెరైటీగా రాస్తారనుకోలా! అదొక్కటే ఈ బ్లాగు టపా రాసుకోవడానికి కారణం. ఎవరన్నా భాషావేత్తలో, మరొకరో ఈ అంశం గురించి ఆసక్తి కలిగి ఉన్న పక్షంలో మొత్తం లిస్టు కావాలంటే వ్యాఖ్య వదలండి. కావాలంటే ఈమెయిల్ పంపగలను.

నిశ్యాలోచనాపథం-33

గత భాగం ఇక్కడ.

దుక్కలాంటి గాడిద సైజులో భయం, బక్కచిక్కిన కప్ప సైజులో ధైర్యం నాకు తోడుగా ఉండేందుకు వచ్చారన్నమాట. ఇదేదో అంతరిక్ష గూడుబుఠాణీలా (cosmic conspiracy అనమాట) ఉందనిపించింది. …

సాయం కోసం నోరు విప్పాలా, కళ్ళు మూసుకుని తప్పించుకున్నాననుకోవాలా? అన్నది అర్థం కాలేదు నాకు. భయం ముందుకొచ్చేసి నా పక్కనే నిలబడింది. ఎండ వల్ల ఆ నిలబడ్డమే నాకు గొడుగులాగ నీడనిచ్చింది. పైగా ఆ కప్పని కాలితో తన్ని నీళ్ళలోకి తోసేసింది.. కప్పలు సముద్రంలో ఉండగలవా? అన్న అనుమానం ఓ పక్క…కావాలనే ధైర్యాన్ని భయం చంపేస్తోందా? అన్న అనుమానం మరోపక్కా ఉన్నా, కిక్కురుమనకుండా ఏం జరుగుతోందో అని చూస్తూ ఉన్నా. భయం నీడలో నేను, నా తోడుగా భయం, నీళ్ళలో కా.పు, నిశి, ధైర్యం. ఇదీ సీను.

కొన్ని క్షణాలు మౌనంగా గడిచాయి. నోరు విప్పినా వినేవాళ్ళు లేరు కనుక, కళ్ళు మూసుకుని తప్పించుకున్నానన్న భ్రమలో పడితే కాలక్షేపం అవుతుందని తీర్మానించుకున్నాను. కళ్ళు మూయగానే, చిన్నప్పుడు అలా కళ్ళు మూయగానే మీదకి పొడుచుకువచ్చేవి..ఆ పిల్ల భూతాలు కనబడ్డాయి. ఉలిక్కిపడి కళ్ళు తెరిస్తే, ప్రశాంతంగా నవ్వుతున్న భయం.
“చాలా రోజుల బట్టీ చూస్తున్నా, నన్ను తప్పుకు తిరుగుతున్నావు” – ప్రసన్న వదంతోనే అన్నది భయం.
“ఊ” అన్నాను నేను సంభాషించడం ఇష్టం లేక.
“రోజూ నేను ముసుగు తన్నేదాకా నువ్వు ముసుగేసుకుని పడుకోవడం, నా కంటపడకూడదని గడియ వేసుకుని గదిలో కూర్చోవడం చూళ్ళేదనుకున్నావా?”
“అబ్బెబ్బే..” అన్నాన్నేను మొహమాటపడుతూనే దీనికెలా తెలిసిపోయిందా? అని ఆశ్చర్యపడుతూ.
“ఏమైనా నువ్వు విచిత్రమైన మనిషివి. ఓ పక్క నాతో సహజీవనం చేస్తూనే నన్ను తప్పుకు తిరుగుతావు. ఎందుకు?”
“నాకు ఎండ కావాలి”
“నీ తింగరివేషాలొకటి ఉన్నదానికితోడు” అని విసుక్కుంది భయం.
“నాకు ఎండ కావాలి”
“అంటే నన్నెళ్ళిపొమ్మనే కదా?” అంటూ పక్కకి జరిగిందది.
నేను ఒక్క ఉదుటున పైకి లేచి ఒళ్ళు దులుపుకున్నా. నిజం చెప్పేయడం నయం అనుకున్నా. గాఢంగా ఊపిరి పీల్చుకుని –
“సరే, నిజం చెబుతాను. నేను రోజంతా నిన్ను తల్చుకోవడం నిజమే. నీకోసమే కుదిరినప్పుడల్లా చీకటిని కౌగిలించుకోవడమూ నిజమే. కానీ, నీతో మాట్లాడ్డం మట్టుకు ఇష్టం లేదు.”
“ఎందుకు? ఎవరూ నాతో కలిసి ఉండేందుకు ఇష్టపడరు, నా గురించి మాట్లాడుకుంటూంటారు గానీ. నువ్వేమో కలిసి ఉండాలంటావు. మాట్లాడకూడదంటావు. నా గురించి ఎక్కడా ఎవరికీ చెప్పవు”
“నేనంతే”

రెండడుగులు ముందుకేసాక మళ్ళీ ఇసుకలో కూర్చోవాలి అనిపించింది. కూర్చుని ఇసుక వైపు చూస్తూంటే గవ్వలు కనబడ్డాయి.ఏవో రెండు గవ్వలు ఏరాను. మట్టి అంటుకుని ఉండటంతో ఉఫ్- మని ఊదాను.
“గవ్వలు! నాకవంటే ఎంతో ఇష్టం” అన్నది భయం తన్మయత్వంతో.
మరి నాలుగేరాను ఈ పాటికి. “ఏ రంగువి ఇష్టం?” అన్నాను
“అన్నీ ఇష్టమే. చిన్నవి ఎక్కువ ఇష్టం. వాటిలో నల్లటివి మరీ ఇష్టం” ఆశగా చెప్పింది.
“నేను ఏరిన నాలుగులో రెండు నల్లవి. వెనక్కి తిరిగి మాట్లాడకుండా దోసిలి చూపించాను”
ఇలా చూడగానే అలా నాలుగూ తీసేసుకుంది. వెంటనే మళ్ళీ ముందుకు వంగి, “నాకు ఇస్తావా?” అని అడిగింది నా చేతిలో పెట్టేస్తూ.
“నీకోసమే. ఇంకా కావాలా?”
“వద్దులే… నీకెందుకూ శ్రమ.. నేను ఏరుకుంటా తరువాత” అంది భయం మొహమాటపడుతూ.
“మొహమాటం ఎందుకు?” అంటూ మరిన్ని ఏరడం మొదలుపెట్టా. పైకి ఏం అనకపోయినా భయం ఆశ్చర్యంతో కూడిన ఆనందంతో నన్ను ఇక ఆపదు అని క్రీగంట చూశాక అర్థమైంది.

కొంచెం కొంచెంగా ఎండ తగ్గుతోంది. దానితో సరిగ్గా కనబడ్డం లేదు నల్లటి గవ్వలు. నేను కొంచెం దీక్షగా చూడాల్సి వస్తోంది. ఇసుకలో పాకుతూ ఒకటీ అరా కనబడ్డప్పుడు ఏరుతూ ముందుకీ వెనక్కీ తిరుగుతూ ఉన్నాను. గుప్పెడు నిండితే వెళ్ళి దానికి ఇచ్చేద్దాం అనుకున్నాను.
“తెల్లటివి కూడా ఏరేదా?” అన్నాను, తెలుసుకుందామని.
“ఎందుకూ నువ్వు ఇంత కష్టపడ్డం? నాక్కావాలంటే నేను ఏరుకుంటా కదా”
“తెల్లటివి కూడా ఏరేదా?”
కొన్ని క్షణాల మౌనం తరువాత – “సరే ఏరుకో. పిల్లలకి పంచుతా ఇంట్లో” అంది నిర్లిప్తంగా.
తెల్లవి కూడా ఏరడం మొదలుపెట్టాక కొంచెం సక్సెస్ రేట్ పెరిగింది ఇసుక రేణువుల్లో చిన్ని గవ్వల్ని వెదుక్కోడంలో. దానితో వేగం పెరిగింది.

అయినా, గుప్పెడంత గవ్వలు రావడానికి చాలా సమయం పట్టింది. అంతసేపు అలా ఆ ఫోజులో కూర్చున్నందుకు ఒళ్ళు నొప్పులు మొదలయ్యాయి. నెమ్మదిగా లేచి ఒళ్ళు విరుచుకుంటూ అక్కడే కూర్చుని చోద్యం చేస్తున్న భయం ముందు నా జేబురూమాలు పరచి దాని మీద గవ్వల్ని రాసిలా పోశాను. దాని కళ్ళలో మెరుపు. “థాంక్స్. చాలా థాంక్స్” – నిజాయితీగానే అన్నట్లు అనిపించింది నాకు. నేను కొంచెం బలం పుంజుకున్నట్లు అనిపించింది. నాకు భయానికీ మధ్య ఉన్న అసమానత కొంచెం తగ్గినట్లు అనిపించింది. దానితో నాకో ఆలోచన వచ్చింది. పట్టిన చెమట్లు తుడుచుకుంటూ, ఇంకొంచెం ముందుకెళ్ళి మళ్ళీ ఏరడం మొదలుపెట్టాను. ఇలా కాసేపు సాగింది. నేను ఏరడం, వీలైనప్పుడు వెళ్ళి దాని ముందు గవ్వలు పోయడం…మళ్ళీ రావడం. కొంచెం సేపయాక అలసట. అసలుకైతే అలాగే ఇసుకలో పడిపోయి కాసేపు పడుకుంటే బాగుండు అనిపించింది. కానీ, నేను ఊహించినట్లు జరుగుతుందా లేదా అన్న ఉత్కంఠ నన్ను తిన్నగా నిలువనీయలేదు.

కళ్ళు బైర్లు కమ్మడం మొదలైంపుడు ఒకసారి ఆపి వెనక్కి తిరిగి చూశాను. ఆ గవ్వల సంఖ్య పెరిగే కొద్దీ భయం సైజు తగ్గుతూ ఉండడం నేను గమనించాను, అది గమనించకపోయినా. ఇపుడు అది నన్ను అటాక్ చేసే స్థితిలో లేదేమో అనిపించింది. అది కూడా గవ్వల్ని చూసుకుని మురిసిపోవడంలో నన్ను పట్టించుకోలేదు. దానితో, ఏదైతే అది అయిందని, పైకి లేచి మసకబారిన కళ్ళతోనే సముద్రం వైపుకి తూలుతూ నడవడం మొదలుపెట్టాను. కళ్ళు మూతలు పడుతున్నాయి. అడుగులు తడబడుతున్నాయి. అసలీ స్థితిలో నీళ్ళలోకెళ్ళి ఏం చేయలని? అని నన్ను అడగడానికి అక్కడ ఎవరూ లేరు కదా. పైగా నాకు ఈత కూడా రాదు. భయం నన్ను మింగేసేలోపు ఎక్కడికైన మాయం కావాలి – కానీ అసలెక్కడున్నానో తెలీదు కనుక ఎక్కడికీ పోలేను. వెనకున్న గొయ్యికన్నా ముందున్న నుయ్యి నయం అనిపించిందో ఏమిటో… చివరికి నీళ్ళ దగ్గరికి వచ్చేశా. కాలికేదో తగిలింది.

మూసుకుంటున్న కనురెప్పల్ని బలవంతంగా తెరుస్తూ కిందకి చూడబోతూండగా కనబడ్డాడు ఎదురుగ్గా ఆరడుగుల యువకుడు! రెండడులైనా దూరం లేదు మా మధ్య. ఇంతలో అంత దగ్గరగా ఎలా వచ్చాడు? ఎవరితను? అసలు ఇప్పటిదాకా మనుషులెవరూ కనబడలేదు కదా! అతను నా వైపుకి ఆరాధనాభావంతో చూస్తున్నాడు. “వామ్మో, ఆ చూపేంటి? వీడికేం అర్థమైందో నా అవస్థ చూసి” అనుకుంటూ ఉండగా నా అలసట కాసేపు ఎగిరిపోయి నాకు ఆలోచించే శక్తిని ఇచ్చింది. కళ్ళు కూడా నాక్కలిగిన ఉలికిపాటు వల్ల కునుకు తీయడం ఆపాయి.
“మీరు…నువ్వు…ఎలా వచ్చావు??” అన్నాను ఏమనాలో తోచక.
“నీ వల్లే!” అన్నాడు అతను అదే ఆరాధనాభావంతో.
నేను అయోమయంగా చూస్తూండతం తో అతను “frog prince” కథ ఎప్పుడూ చదవలేదా? అన్నాడు.
“చదివాను కానీ…నేనసలు ఇందాక ధైర్యాన్ని ముద్దుపెట్టుకోలేదు కదా..”
అతను నిండుగా నవ్వేసి “అదా… ఇందాక భయం నన్ను తన్నాక నేను ఆ నీళ్ళు మరీ ఉప్పగా ఉండటంతో అక్కడ ఉండలేక అవస్థ పడుతూ ఇక్కడిక్కడే తిరుగుతూ ఉన్నా అప్పట్నుంచీ. నువ్విలా నడుస్తూ వచ్చి నీ కాలు నాకు తగిలేసరికి, నా పూర్వ రూపం వచ్చేసింది. నీకెలా కృతజ్ఞతలు చెప్పాలో తెలీడం లేదు” అన్నాడు.
“అంటే నువ్వు ధైర్యానివా?”
“అవును”
“అయితే, కథలో లాగ నన్ను పెళ్ళాడి శాశ్వతంగా నాతో ఉండిపోతావా?” అని ఆశగా అడిగాను. అతగాడు అందగాడే కానీ, నేనడిగింది అందుక్కాదు. ఎక్కడ అడుగేయాలన్నా ధైర్యం నాకు అవసరం కనుక!

“చ చ… నిన్నా? నో నో!” అని వికారంగా మొహం పెట్టి అనేసి మళ్ళీ “సారీ, నా ఉద్దేశ్యం అది కాదు” అన్నాడతను మళ్ళీ కొంచెం బాధపెడుతూ.
“మరి ఏది నీ ఉద్దేశ్యం” అన్నా చిరాగ్గా, నా నిరాశను కప్పి పెట్టుకుంటూ.
“భయాన్ని తాత్కాలికంగా ఏమార్చగలిగిన ఓ భయస్తురాలు నన్ను తాకితే శాపవిమోచనం అవుతుందంటేనూ… అది నువ్వే అని తెలిసి నువ్వు ఇక్కడికి ఎప్పుడొస్తావా? అని అప్పట్నుంచి ఎదురు చూస్తూ ఉన్నా…చాలా ఏళ్ళ బట్టీ” అన్నాడతను.
“అసలు నేనని నీకెవరు చెప్పారు?”
“నా స్నేహితులు ఉన్నార్లే…” అన్నాడతను నసుగుతూ.

అప్పటికి నాకు అనుమానం మొదలైంది. ఇక్కడికి నేను ఎలా వచ్చానో గుర్తు తెచ్చుకుంటూ అడిగాను –
“ఎవరు నీ స్నేహితులు?”
“నిశి, కా.పు.”
ఇంతలో కెవ్వుమన్న కేక వినబడింది. గవ్వల మాయ లోంచి బయటపడ్డా సైజు తగ్గిపోయిన భయం ఏదో ఒకటి చేయాలని నా మీదకు రాబోతూ, ఈ రహస్యం గురించి వినగానే విరుచుకుపడిపోయింది.
ఇదంతా వీళ్ళ కుట్రా!! అని నేను ఆశ్చర్యపోయి, ఆవేశంతో ధైర్యం కాలరు పట్టుకోబోతూ ఉండగా నీళ్ళలో చలనం మొదలైంది.

ఇద్దరం అటు తిరిగాము. నీళ్ళలోంచి ఒక పెద్దాయన, చెరో పక్క నిశి, కా.పు. నడుచుకు వస్తున్నారు! ఆయన ఒడ్డు దాకా వాళ్ళతో నడిచి, ఇంక వెళ్ళండి అంటూ ధైర్యం వైపు ఆశ్చర్యంగా చూసి పలకరింపుగా నవ్వాడు. సముద్రుడు అనుకుంటాను – ఆయనెవరన్నది అడిగి కనుక్కునే లోపు నా వైపు చూసి మొహం చిట్లించుకుని, డుబుంగుమని నీళ్ళలోకి దూకి మాయమైపోయాడు.

(సశేషం)
****
(దాదాపు ఏడాది తరువాత ఈ నిశ్యాలోచనాపథంలోకి రావడానికి స్పూర్తి అమెరికన్ రచయిత Raymond Carver రాసిన Kindling అన్న కథ.)

గూగులించు ప్రక్రియ వివరణ – తెలుగు పద్ధతులు

ఏదో బాగా తెలివిగా ఆలోచించాననుకొని ఆ శీర్షిక పెట్టాను గాని, నిజానికి విషయం ఏమిటంటే, ఇవ్వాళ Google the verb అని ఒక వ్యాసం చదివాను. వ్యాసకర్త Adam Kilgarriff ఈమధ్యనే (గత వారాంతంలో) మరణించిన ప్రముఖ computational linguist, Lexical Computing Ltd. అన్న కంపెనీకి డైరెక్టరు.

వ్యాసం వివరాలు కావాలంటే:
Google The Verb​
Adam Kilgarriff
Language Resources and Evaluation Journal, 44 (3), pp 281-290
ఆ లంకె ఉచితం గా చదవొచ్చో -“అనుచితమో” నాకు తెలియదు కనుక, ఆయన వెబ్సైటులో పెట్టిన లంకె కూడా ఇస్తున్నా.

జనం గూగుల్ అన్న పదాన్ని క్రియాపదంగా వివిధ భాషల్లో ఎలా వాడుతున్నారు? అని పరిశీలన. ఏందుకు? ఏమిటి? ఎలా? అన్నది ఆ రిపోర్టులో చదువుకోగలరు.

ఆయన అక్కడ 19 భాషల్లో వాడుకను గురించి రిపోర్టు రాశారు. మూడు భాషలకి (పర్షియన్, రొమేనియన్, ఐరిష్) భాషలకి గూగుల్, ఒక భాషకి బైడూ (చైనీస్) శోధనా యంత్రాలను వాడారు. తక్కిన వాటికి వాళ్ళ కంపెనీ అంతర్జాలం నుండి సేకరించిన మెటీరియల్ వాడుకున్నారు.

తెలుగు వాడుక గురించి రెండే ఉదాహరణలు ఉన్నాయి -“గూగుల్ చేసి, గూగుల్ చేశాడు”. ఉదాహరణకి ఆంగ్లంలో – “గూగుల్ ఇట్” అని ఎవరన్నా చెప్పారనుకోండి – తెలుగులో సమానార్థకంగా – “గూగుల్ చేయి”, “గూగుల్లో చూడు”, “గూగుల్ నుండి కనుక్కో”, “గూగుల్ ని అడుగు” ఇలా రకరకాలుగా చెప్పొచ్చు కదా.. “ఆయొక్క గూగుల్ యొక్క అభిప్రాయం ఒక పర్యాయం కనుక్కుని నీ యొక్క ప్రశ్న యొక్క సమాధానాన్ని పొందు” అని కూడా చెప్పొచ్చు. దానితో నాకు కుతూహలం కలిగింది – జనం గూగుల్ వాడకం గురించి ఎన్ని రకాలుగా రాస్తారు తెలుగులో అని. దానితో రకరకాల విభక్తి ప్రత్యయాల సాయంతో గూగుల్ ని ఈ విషయమై ప్రశ్నించి, ఎన్ని “శోధనా ఫలితాలు” అందిస్తోందో అని చూశాను (అలా చూడకండి.. ఏదో, అదో తుత్తి!).

ని, ను, నుండి, లో, కి, కు, యొక్క, చే* (అంటే చే తో మొదలయ్యే కొన్ని క్రియాపదాలు అని భావము) – ఇవి చూశా ఇవాళ. శోధనా ఫలితాల్లో వచ్చిన రిజల్ట్స్ జాబితా ఇదీ: (క్వెరీ ఉదాహరణకి “గూగుల్ తో” అని కోట్స్ లో ఇచ్చాను)

గూగుల్ ని – 457 (గూగుల్ని అడిగాను టైపు వాక్యాలు అనమాట)
గూగుల్ని – 631 (పై లాంటివే, గూగుల్ ని, ని నీ కలిపేసి ఉన్నవి)
గూగుల్ ను – 1520 (గూగుల్ ని బదులు గూగుల్ ను)
గూగుల్ను – 735 (గూగుల్ ని, ను ని కలిపేసినవి)
గూగుల్ నుండి – 2880 (గూగుల్ నుండి తెలుసుకోవడం లాగ)
గూగుల్ చేసి – 457 (గూగుల్ చేసి చూడు, అప్పు చేసి చూడు టైపులో)

గూగుల్ కి – 884 (గూగుల్ కి చెప్పు టైపు భావుకత కావొచ్చు)
గూగుల్కి – 365 (గూగుల్కి బుద్ధి లేదు టైపు ఫ్రస్ట్రేషన్ కూడా కావొచ్చు)
గూగుల్ కు – 1350
గూగుల్కు – 3010
గూగుల్ యొక్క – 563
గూగుల్యొక్క -0
గూగుల్ లో – 6860 (గూగుల్ లో వెదికితే కనిపిస్తుంది టైపు వాక్యాలు)
గూగుల్లో – 11,300 (పై రకానివే, పదాల మధ్య స్పేస్ లేకుండా)

ఇపుడు ఈ పిడకలవేటలో నాకు ఆసక్తి కలిగించిన అంశాలు రెండు:
మొదటిది: నేను గూగుల్ని/గూగుల్ను బాగా ఎక్కువగా వాడి ఉంటారేమో అనుకున్నా (మాలతీ చందుర్ నన్ను అడగండి తరహాలో ఆలోచించాలెండి!)
రెండవది: నేను ఆ విభక్తి ప్రత్యయం కలిసిపోయి ఉన్న పదాలకి ఎక్కువ ఫలితాలు వస్తాయల్నుకున్నా (గూగుల్ లో vs గూగుల్లో). కానీ, కొన్నింట్లో అది నిజమైంది, కొన్నింటికి కాదు. ఉదా: “గూగుల్ లో” కంటే “గూగుల్లో”కి ఎక్కువ ఫలితాలు వచ్చాయి. కానీ, “గూగుల్కి” కంటే “గూగుల్ కి” కి ఎక్కువొచ్చాయి. ఎందుకలాగ? అంటే నాకు తెలీదు.

పన్లోపనిగా తెలుగు వారి వ్యావహారికంలో గూగుల్ అమ్మాయా? అబ్బాయా? అన్నది కూడా పరిశీలించా.
గూగులుడు – 1
గూగులన్న – 2
గూగులక్క – 1
గూగులయ్య – 184
గూగులమ్మ – 1050
-బహుశా చివరి పదం రానారె గారి గూగులమ్మ పదాల వల్ల అలా ప్రచారం పొందిందేమో 🙂 మొత్తానికి గూగుల్ అమ్మే లాగుంది తెలుగులో.

ఇంకా ఏమేం గమనించొచ్చు? అన్నది ఇంకా ఆలోచించలేదు (“if you torture it enough, you can get it to confess to anything” అని డేటా గురించి సామెత). ఇక్కడెవరో పనిలేని మంగలి సామెత గుర్తు తెచ్చుకుంటూండవచ్చు. Kilgarriff గారి మరణం గురించి విన్నాక మౌనం పాటించే బదులు ఆయన రాసినదేదన్నా కాసేపు చదువుదాం అని అటు వెళ్తే ఇది కనబడింది. దానితో, ఈ బాట పట్టాను అనమాట.

Unnal Mudiyum Thambi – నా వల్ల మట్టుకు కాదు బాబూ!

నిన్న అంతర్జాల విహారంలో ఉండగా, ఈ “ఉన్నాల్ ముడియుం తంబీ” అన్న సినిమా గురించి వ్యాసం కనబడ్డది. అప్పుడు తెలిసింది నాకు రుద్రవీణ సినిమాకి ఒక తమిళ రీమేక్ ఉందని. గత రెండు మూడేళ్ళలో నేను చూసిన చాలా తమిళ్ సినిమాలు నాకు నచ్చడం వల్లా, దర్శకుడు బాలచందర్ తమిళుడు కావడం వల్లా – తమిళ సినిమా తెలుగు కంటే ఇంకా బాగుంటుంది కాబోలు అనుకుని మొదలుపెట్టాను.

సినిమా తమిళ టైటిల్ కి అర్థం – “తమ్ముడూ, నువ్వు సాధించగలవు” అని… “నమ్మకు నమ్మకు ఈ రేయిని” పాట ఈ సినిమాలో “ఉన్నాల్ ముడియుం తంబీ తంబీ” అని టైటిల్ సాంగ్. అదొచ్చే వేళకి నేను తంబిని కాకపోయినా “ఎన్నాలె ముడియాదు అన్నా” ((ఈ సినిమాని భరించడం) నా వల్ల కాదు అన్నా!) అన్న స్టేజికి వస్తూ ఉన్నాను… వస్తున్నా, వచ్చేశా అనుకున్నా చివరికొచ్చేసరికి ఇంక. ఎందుకూ అంటే – సినిమా తీసిన పద్ధతి. అసలుకే అనవసర మార్పులు కొన్ని. ఆ హీరో అల్లరి చేష్టలు, వంటింట్లో పాట వగైరా అనవసరం అనిపించింది. పాట బాగుంది కానీ, చాలా అసందర్భంగా అనిపించింది. సరిగా establish చేయని సన్నివేశాలు (రమేశ్ అరవిందు ప్రేమ కథ వంటివి)… అంతా మహా చిరాగ్గా అనిపించింది నాకు తెలుగుతో పోల్చుకుంటే. తెలుగులో చూడకుండా చూసుంటే ఎలాగుండేదో! అన్నింటికంటే దారుణం – “లలిత ప్రియ కమలం” పాట తీసిన విధానం. బాబోయి..ఏమిటది? ఆ మంచులో జారుతూ డాన్సులేంది? ఆ ముద్దు మురిపాలేంది? దానితో పోలిస్తే, ఈ సినిమా మూడ్ కి అనుగుణంగా తెలుగులో పాట ఎంత బాగుందో! తెలుగులో కూడా మంచులో తీసిన దృశ్యాలున్నాయి కానీ – అవెలా తీశారు? ఇవెలా తీశారు!!

సినిమా మొత్తంలో కమల హాసన్ అక్కడక్కడా బాగున్నట్లు అనిపించగా, ప్రసాద్ బాబు, మనోరమ మట్టుకు నచ్చారు నాకు. జెమినీ గణేశన్ తెలుగులో చేసినంత గొప్పగా అనిపించలేదు నాకు – మేకప్ తో సహా. అలాగే, హీరోయిన్ నాన్నని కలవడానికి వెళ్ళిన సీను (మన తెలుగులో రండి రండి రండి పాట ఉన్న చోట) కూడా నచ్చింది నాకు, తెలుగు అంత క్రియేటివ్ గా లేకపోయినా. సీత శోభనని ఇమిటేట్ చేసినట్లు అనిపించింది కొన్ని చోట్ల.

రుద్రవీణ సినిమా నాకు బాగా ఇష్టమైన సినిమాల్లో ఒకటి. ఇపుడు పాప ప్రక్షాళనగా ఆ సినిమా మూడు గంటలైనా సరే కూర్చుని చూడాలి ఇక! దాదాపుగా ఒకే వయసు నుండి తమిళ-తెలుగు సినిమాలు రెండూ చూస్తున్నా. సాధారణంగా నాకు తమిళ పక్షపాతం ఉందనిపిస్తుంది సినిమాల విషయంలో. ఇదే మొదటిసారి అనుకుంటా పోల్చుకుని తెలుగు సినిమా వందరెట్లు నయం అనిపించిన ఉదంతం. ఇదే ముక్క ఒకరితో చెప్పుకుని వాపోతూ ఉంటే, “వాళ్ళు తెలుగు సినిమా లాగ తీయాలి అనుకుని అలా తీసుంటారులే” అన్న ఓదార్పు వాక్యం లభించింది, లలిత ప్రియ కమలం పాట గురించి.

అంత అందమైన మొహమేమిటి? ఆ పేరేమిటీ? అని చిరంజీవి తెలుగు సినిమాలో చాలాసేపు వాపోతాడు హీరోయిన్ పేరు గురించి. నేనూ సినిమా అయ్యాక 24 గంటలవుతున్నా, ఆ రుద్రవీణేమిటి…దాన్ని ఇలా తీయడమేమిటి? అని ఇంకా వాపోతూనే ఉన్నాను. ఒకే దర్శకుడు తన సినిమాని తానే రీమేక్ చేస్తూ ఇంత దారుణంగా చేయగలడా? అదెలా సాధ్యం? అన్నది నాకిప్పుడున్న భేతాళ ప్రశ్న.

….ఆ విధంగా ఎన్నో నెలల విరామం తరువాత ఈ బ్లాగు రాయాల్సి వస్తోంది నా హృదయ ఘోష వెళ్ళగక్కుకోవడానికి.