సరే, మర్చిపోముగాని మరేం చేయాలో?

ఇది గత పోస్టుకి కొనసాగింపు.

సాధారణంగా మనకి పెద్దవాళ్ళకి ప్రతిఏటా తద్దినాలు పెట్టడం వాళ్ళ పెద్ద కొడుకో, ఆ రోల్ కి దగ్గరగా ఉండే ఇంకోరో చేస్తూ ఉంటారు. మా చిన్నప్పుడు మా తాత (నాన్నకి నాన్న) తద్దినానికి వీలైనంత వరకు ఆయన పిల్లలందరూ వాళ్ళ కుటుంబాలతో సహా కలిసేవారు. ఇది ఇలా మా నాన్న పోయాక నేను ఇంజనీరింగ్ లో ఉన్నప్పుడు కూడా కొనసాగడం నాకు గుర్తు ఉంది. ఇందులో వంట చేయడం కాకుండా ఆడవాళ్ళకి వేరే ఏమన్నా రోల్ ఉందో లేదో నాకు తెలియదు. అందునా మనకి మరి పెళ్ళి చేసుకుంటే కూతురి గోత్రం మారిపోతుంది కనుక అసలు ఆ ఆఫిషియల్ ప్రాసెస్ లో‌ ఏం పాత్ర లేదనుకుంటాను (పెళ్ళి కానివాళ్ళు ఏం చేస్తారో నాకు తెలియదు. ఇపుడు టక్కుమని అలాంటి సందర్భాలు గుర్తు రావడం లేదు నా ఎరుకలోని కుటుంబాల మధ్య). అట్లాంటప్పుడు ఆయొక్క దినాలలో ఆయొక్క మహిళామణులు చేయదగ్గది ఏమిటి? అన్న ప్రశ్న వచ్చింది. ఇదేదో ఇపుడు హిందూ మత ద్వేషి ఈమె అని మొదలెట్టకండి. మీకు అలా అనిపిస్తే మీ ఖర్మ. నేనూ ఏ టైపు మనిషినైనా మాకూ ఆత్మలుంటై, మాకూ ఆత్మకథలుంటై.

నా చిన్నప్పుడు సంక్రాంతి తరువాత కనుమ రోజు మా అమ్మ ఒకటి చేస్తూండేది. అన్నం ముద్దలు పసుపు, కుంకుమ కలిపి చేసి, మిద్దెపైన కాకులకి పెట్టి ఒక శ్లోకం చదివేది. పిల్లలం అక్కడే కూడా ఉండి రిపీట్ చేసేవాళ్ళం. ఇది సంక్రాంతికి ఒకసారి మా మేనత్త వాళ్ళింట్లో ఉంటే అక్కడ కూడా ఈ పద్ధతి ఆవిడ ఆధ్వర్యంలో చేశాను. 2020లో ఆఖరుసారి చేశాను ఇండియా ట్రిప్ లో. ఇప్పటిదాక నా అంత నేను చేయలేదు. పైగా జనవరిలో ఈ చలిలో ఇక్కడ కాకుల్ని ఎక్కడ వెదుకుతాం కెనడాలో? దీని గురించి ఎపుడన్నా లోకల్ గుడిలో పూజారిని అడగాలి అని చాలాసార్లు అనుకున్నా కానీ నాకు మతపరమైన ఆచారాల పట్ల మరీ అంత ప్యాషన్ లేనందువల్ల పట్టించుకోలేదు. ప్రతిఏడాదీ నాకూ మా ఇంటాయనకీ ఆ సమాయానికి ఆ సంభాషణ అయితే అవుతుంది. కానీ ఆడవాళ్ళు పూర్వికులని తల్చుకునే ఒక ట్రెడిషనల్ రిచ్యువల్ సందర్భం ఇదొక్కటే నాకు తెలిసిన జీవితంలో. అది మా వాళ్ళ పద్ధతి – అంతా చేస్తారో లేదో‌ నాకు తెలియదు. ఇలాంటిది ఒకరిద్దరు కథల్లో రాయగా చూశాను తప్ప స్నేహితుల మధ్య అయితే ఎప్పుడూ వినలేదు. ఇది జనరిక్ – ఫరాల్ డెడ్ ఏంసెస్టర్స్ అన్నట్లు.

పాయింటెడ్ గా ఒక మనిషి మరణించిన తిథో/తేదీ నో… అప్పుడు ఏం చేస్తాము? ఏం చేయొచ్చు? అన్నది ఇందాక ఫ్రెండుతో చర్చకి వచ్చింది (ఇలాంటి చర్చలు ఇంట్లో వాళ్ళతో పెట్టలేకపోయినా ఫ్రెండు తో పెట్టగలగడం అదృష్టమనే చెప్పాలి. నా ఫ్రెండ్సులకి ఓపిక ఎక్కువ). “పూజారిని అడక్కపోయావా? వాళ్ళే ఏదో చెబుతారు శాస్త్రం ప్రకారం” – అని ఒక ఫ్రెండు అన్నది. “ఎబ్బే… అట్టాంటివి కాదు… మనం రిచ్యువల్స్ అవీ అంత పాటించం కదా… అందునా నా బోంట్లు అలాంటి ప్రశ్నలేస్తే మొదట ఇంట్లో వాళ్ళే నవ్వేయరూ?” అనుకున్నా.

విషయం ఏమిటంటే, సంవత్సరాలు గడిచే కొద్దీ ఆ దినాలకి మనం చేయగల అప్రాప్రియేట్ పనులు ఏమిటన్నది. నాకు తట్టినవి ఇవీ:

• ఆ వ్యక్తి పేరుతో ఏదన్నా నచ్చిన చోట అన్నదానమో ఏదో అరేంజి చేయడం. ఓపికుంటే స్వయంగా ఎక్కడికో పోయి ఆ పనులేవో మనమే చేయడం.
• కాసేపు కూర్చుని ఆ వ్యక్తితో మన జ్ఞాపకాలు నెమరువేసుకోవడం. మన వద్ద ఫొటోలో ఏవో ఉంటే అవోసారి తిరగేయడం
• ఆ వ్యక్తి వస్తువులేవన్నా ఉంటే మరి వాటిని ఓసారి చూసి మనవద్ద ఎందుకున్నాయి? అన్నది గుర్తు తెచ్చుకోవడం
• మన తరవాతి తరానికి వాళ్ళ గురించి మనకి తెల్సినదేదో చెప్పడం.
• వాళ్ళకి తగ్గ వారసులమా? అనేసి మనల్ని మనం తిట్టుకోకుండా వాళ్ళ అంశ మనలో ఏముందో చూసుకుని గర్వపడ్డం. ప్రతివాళ్ళలోనూ లోపం ఉంటుంది. పోయినోళ్ళందరూ మంచోళ్ళే కానీ బ్రతికున్న అందరూ చెడ్డోళ్ళనేం‌ లేదు కదా? మనకీ ఏదో ఓ మంచి విషయం కూడా వంటబట్టి ఉంటుంది వాళ్ళ నుంచి. అది కొంచెం ఆలోచించి హైలైట్ చేసుకుని గుర్తు చేసుకోవచ్చు వాళ్ళని.
• మీకోపికుంటే కోకో సినిమా చూడండి. అసలా సినిమా ఈ టాపిక్ మీద నా మీద బాగా లోతైన ప్రభావం చూపించి అట్లా ఇన్నేళ్ళ బట్టి ఊపుతూనే ఉంది తల్చుకున్న ప్రతిసారీ. అదో పద్ధతి ఈ విధమైన తల్చుకోడానికి.
• ఇందాకే కృష్ణ గుబిలి “వీరయ్య” పుస్తకం పూర్తిచేశాను. అదీ ఓ పద్ధతే.

ఇంకా ఏవన్నా తడితే మళ్ళీ అప్డేట్ చేస్తా. పాతికేళ్ళ డైరెక్ట్ ఎక్స్పీరియంస్ ఇక్కడ.

అట్లగాదు, ఓన్లీ మన మతంలో పాటించేవి మాత్రమే చెయ్యాలి.. మిగితావన్నీ నీలాంటి భ్రష్టులకి, మాక్కాదు, అనుకుంటే, మరీ మంచిది… ఎవడ్రమ్మన్ నాడండీ అడ్డమైన బ్లాగ్ పోస్టులు చదవడానికి? వెళ్ళండి మరీ!

Petroglyphs Provincial Park – ఒక అనుభవం

(ఈ వ్యాసం మొదట కెనడా నుండి వచ్చే “తెలుగు తల్లి” వెబ్ పత్రిక సెప్టెంబర్ 2018 సంచికలో వచ్చింది. ఇవ్వాళ ఒక సోషల్ మీడియా చర్చ నాకు ఈ పర్యటనని గుర్తు చేసింది. ఈ వ్యాసం యూనికోడ్ లో లేనందువల్ల గూగుల్ లో కనబడదు కనుక ఇపుడు మళ్ళీ బ్లాగులో పెట్టుకుంటున్నాను. ఇది నేను పంపిన వర్షన్. పత్రికలో వచ్చిన దానిలో అక్కడక్కడా చిన్న చిన్న మార్పులు ఉన్నాయని గుర్తు).

********************

ఆంటారియో పార్క్స్ వారి వెబ్సైటు చూస్తూండగా “Petroglyphs provincial park” అన్న పేరు కనబడింది. “Petroglyphs” ఎక్కడో విన్నట్లు ఉందే అని ఆ పార్కు పేజీ బ్రౌజ్ చేస్తూ ఉండగా కొన్ని ఆసక్తికరమైన విషయాలు తెలిశాయి. “Largest known concentration of Indigenous rock carvings (petroglyphs) in Canada, depicting turtles, snakes, birds, humans and more; this sacred site is known as “The Teaching Rocks””

అని ముఖ్య వర్ణన. “టీచింగ్ రాక్స్” అన్న పదం చూశాక గుర్తు వచ్చింది ఎక్కడ విన్నానో. Drew Hayden Taylor అని ఒక కెనెడియన్ రచయిత ఉన్నాడు. కెనడియన్ ఆదివాసీ తెగ ఒకదానికి చెందినవాడు (ఆయన ఈ పార్కు ప్రాంతం వాడే అని నాకు ఇక్కడికి వెళ్ళొచ్చాక తెలిసింది). మొట్టమొదటి ఆదివాసీ సైన్స్ ఫిక్షన్ కథా సంకలనాన్ని వెలువరించింది ఆయనే. ఆ పుస్తకాన్ని పోయిన ఏడాది చదివాను. ఒక కథలో ఈ పెట్రోగ్లిఫ్స్ ప్రస్తావన ఉంది. ప్రస్తావన ఏమిటి, ఒక పాత్రకి ఇవి మార్గదర్శనం చేస్తాయి. కథే వీటిగురించి!

ఇంతకీ ఏమిటవి? సమానార్థక తెలుగు పదం ఉందో లేదో తెలియదు కానీ, రాతిచిత్రాలు. రాళ్ళపైన చెక్కిన బొమ్మలు. ఒక పెద్ద రాయి మీద చెక్కిన వెయ్యికి పైగా బొమ్మలు. మనుషులు, జంతువులు, వస్తువులు, వాళ్ళ జానపదాల్లో ఉండే పాత్రలు, దేవుళ్ళు, దయ్యాలు … ఇలా ఆ సంస్కృతిలో, వారి కథల్లో భాగమైన అందరి బొమ్మలూ ఉన్నాయి. అమెరికా ఖండాలలోకి తెల్లవారు రాకముందు, 900-1100 AD మధ్య కాలంలో చెక్కినవివి. అప్పటికి ఎప్పట్నుంచో ఇక్కడి జాతుల వాళ్ళలో ఉన్న నమ్మకాలు, ఆధ్యాత్మిక సంపదను  ప్రతిబింబిస్తాయివి. అలా వందల ఏళ్ళు వాళ్ళ మధ్య ఒక పవిత్ర స్థలంగా ఉన్నా, 1950లలో బయటి ప్రపంచానికి తెలిసింది. తరువాత కెనడా ప్రభుత్వం దానిని National historic site గా గుర్తించింది. అదీ వీటి వెనుక కథ. 

ఆ మొత్తం ప్రాంతమంతా హిస్టారిక్ సైటు అన్నా, అసలు పవిత్ర స్థలం చిన్న ప్రాంతమే. చుట్టూ‌ అడవిలా ఉంటుంది. మెయిన్ రోడ్డు నుండి కొంచెం గుబురుగా అడవిలా ఉన్న చెట్ల మధ్య, ఒకే కారు పట్టే వెడల్పు ఉన్న రోడ్డులో ఓ నాలుగు కిలోమీటర్లు వెళ్ళాలి. దారిలో జింకలూ అవీ దర్శనమిస్తాయి. లోపలికెళ్ళాక విజిటర్ సెంటర్ – పార్కింగ్ ఉన్నాయి. విజిటర్ సెంటర్ లో ఒక చిన్న ప్రదర్శన లాంటిది ఉంది, ఇక్కడి సంస్కృతి గురించి అవగాహన కలిగించడానికి. అక్కడ ఉన్న ఒక పోస్టర్ ఇది:

“A culture is a living thing.
It lives through the people
Who keep its tradition alive.
We have been given clan systems.
We have songs and dances.
We have our language.
All of these things are very important.
That’s our way of life.
The very core of us”

ఇదే ఈ పార్కులోకి వాళ్ళ జాతులనే కాక, బాహ్య ప్రపంచానికి కూడా అనుమతించడానికి కారణం అయ్యుండొచ్చు. 

ఈ ప్రాంతపు ఆదివాసీ జాతుల “ఆధ్యాత్మిక శిక్షణ”లో ఇక్కడికి రావడం ఒక భాగం. ఆ బొమ్మలన్నీ ఉన్న రాయి వీళ్ళకి పవిత్ర స్థలం (హిందూ గుళ్ళకి మల్లే అక్కడ రాగి గిన్నెల్లో నీళ్ళూ, అవీ ఇవీ‌ ఆకులూ వగైరాలు ఒక ప్లేటులో పెట్టి “offering on the altar” అని పరిచయం చేస్తున్నారు పర్యాటకులకు). రాతికింద ప్రవహించే‌ నీళ్ళ శబ్దమూ, ఆ బొమ్మల మధ్య ఉన్న రంధ్రాలూ, అన్నింటిలోనూ ఆత్మలు ఉన్నాయని, అవి మార్గదర్శనం కావాలని వచ్చిన భక్తులతో సంభాషిస్తాయని వాళ్ళు నమ్ముతారు. ఇప్పటికీ ఈ భక్త పరంపర, వీళ్ళకి దోవ చూపే గురువుల పరంపర అక్కడ కొనసాగుతూనే ఉంది. ఆ స్థలం మీద హక్కులు వాళ్ళవే. ప్రభుత్వానికి ఇతరులని రానిచ్చి పర్యాటక స్థలంగా చేయవచ్చని చెప్పినది ఎప్పుడన్నా వెనక్కి తీసుకోవచ్చంట. 

ఇదంతా నీకెట్ల తెలుసనుకోకండి. ఏడాదిలో నాలుగు రోజులు రాత్రి ఎనిమిది నుండి తొమ్మిది దాక ఒక గైడుతో టూర్ ఉంటుంది (ఉచితం). ఆయనతో వెళ్తే ఇదంతా చెప్పి, పగటిపూట వెలుగులో కనబడని పెట్రోగ్లిఫ్ లను చూపి వాటి కథ కూడా చెబుతాడు. ఏమాటకామాటే, గైడు వాళ్ళ జాతుల మనిషి కాడు. మామూలు తెల్లాయన. కానీ, ఏళ్ళ తరబడి ఆ జాతుల పెద్దలకు శుశ్రూష చేసి, వాళ్ళ సంప్రదాయాలను, పురాణాలను క్షుణ్ణంగా తెలుసుకున్న వాడు. ఈయన ఇచ్చే వివరణలు సరైనవని వాళ్ళ పెద్దలే సర్టిఫై చేశారంట. వందల ఏళ్ళ తరబడి వాళ్ళకీ, తెల్లవాళ్ళకి మధ్య జరిగిన ఘర్షణలను దాటుకుని, ఇప్పుడిప్పుడే ఇక్కడి ప్రభుత్వం వాళ్ళని కలుపుకువెళ్ళే ప్రయత్నాలు మొదలుపెట్టింది. ఈ నేపథ్యంలో వాళ్ళు తనలాంటి వాళ్ళని నమ్మి ఈ బాధ్యత అప్పజెప్పడం విశేషమని అతను అన్నాడు మధ్యలో. అందువల్ల మమ్మల్ని కూడా పిచ్చివేషాలు వేయకుండా మర్యాదగా ఉండమని సభక్తికంగా చాలాసార్లు చెప్పాడతను. 

కెనడా దేశానికి 150ఏళ్ళు పూర్తైన సందర్భంగా గత ఏడాది వచ్చిన పుస్తకం – “The Promise of Canada: Building a country, one idea at a time” చదువుతున్నప్పుడు ఇక్కడి ఆదివాసీ జాతులైన వివిధ First Nations వారిపైన కొంత కుతూహలం, కొంత గౌరవం ఏర్పడింది. వాళ్ళ నాయకుల గురించి, ప్రస్తుత కాలంలో వాళ్ళ సంప్రదాయాల పునరుజ్జీవనం గురించి,  రాశారు. అలాగే, హరోల్డ్ ఇనెస్ (20వ శతాబ్దపు కెనడాకు చెందిన ఆర్థిక వేత్త. దేశ ఆర్థిక చరిత్రను, అందులో ఆదివాసీ జాతుల పాత్రను గురించి “The Fur Trade in Canada: An Introduction to Canadian Economic History “ అన్న ఉద్గ్రంథం రాశాడు) గురించిన వ్యాసంలో కూడా ఆదివాసీ జాతుల వాళ్ళ నదీ మార్గాల వల్ల తొలితరం తెల్లజాతివారు, తరువాత కూడా కెనడా దేశస్థులు ఎలా బాగుపడ్డారు అన్నది చదివి, నాకు వాళ్ళ గురించి కుతూహలం కలిగింది. నాకు వృత్తిపరంగా ఉన్న ఆసక్తి వల్ల ఇనుయిట్ జాతి వారు తమ భాషకి టెక్నాలజీని అభివృద్ధి చేయడం గురించీ, నేషనల్ రిసర్చి కౌంసిల్ వారి Indigenous Languages Technologies ప్రాజెక్టు గురించి కూడా ఇదే సమయంలో చదవడం జరిగింది- వీటన్నింటి వల్లా నాకు ఈ ఆదివాసీ జాతుల గురించి ఓ కుతూహలం ఏర్పడింది. ఈ నేపథ్యంలో ఈ పెట్రోగ్లిఫ్స్ చూసి, వాళ్ళ కథలన్నీ విని, భారతదేశంలో ఒకప్పటి జీవన విధానంతో పోల్చుకోవడం నాకు కొత్త అనుభవం. 

“ఆ, అన్ని పర్యాటక స్థలాల్లాగే ఇదీ ఒకటి” అని అనిపించవచ్చు. నిజమే. నేనూ వెళ్ళేముందు ఏదన్నా ప్రత్యేకంగా కనిపించే “పర్యాటక” స్థలానికే వెళ్ళాలనుకున్నాను. అయితే, భారతదేశం మొట్టమొదటిసారి దాటి ఏడున్నరేళ్ళు అవుతోంది.  ఇందులో కెనడా నేను నివసిస్తున్న (నివాసం అంటే ఉద్యోగం, పన్నులు కట్టడం వగైరాలు చేయడం) మూడో‌ దేశం. మధ్యలో ఐరోపా ఖండంలో సుమారు ఐదేళ్ళు ఉన్నాను – ఆ సమయంలో ఎక్కే గడపా, దిగే గడపా అన్న పద్ధతిలో ఆర్థిక వనరులను బట్టి తిరగగలిగినన్ని దేశాలు తిరిగాను. కనుక, ఇతర జాతుల సంప్రదాయాలను ఎప్పుడూ‌ చూడలేదు అనలేము. ఇన్ని తిరుగుళ్ళ తరువాత కూడా ఈ పెట్రోగ్లిఫ్స్ ప్రత్యేకంగా, వినూత్నంగా అనిపించాయి. అదే సమయంలో భారతదేశంలో కనబడే సంప్రదాయాలనీ, వినే జానపద, పురాణ కథలనీ గుర్తు తెచ్చినందువల్ల బాగా తెలిసిన నాగరికతలా కూడా అనిపించింది. వందల ఏళ్ళ చరిత్ర ఉన్న విశేషాలు గ్లోబులో ఇటువైపు కొంచెం తక్కువే (ఇదివరలో యూఎస్ లో ఉండే రోజుల్లో వందేళ్ళ ఇళ్ళకి మ్యూజియం కట్టడం కూడా చూశాను!). అందువల్ల, కెనడా వాసులు తాము చూసి, తమ ఇంటికి వచ్చే టొరొంటో‌ సందర్శకులను తప్పకుండా తీసుకెళ్ళాల్సిన స్థలం ఇది అని నా అభిప్రాయం. 

విజిటర్ సెంటర్ లో ఉన్న చిన్న ఎగ్జిబిషన్ పోస్టర్లలో నాకు నచ్చినవి కొన్ని రాసి ముగిస్తాను.

“If the very old remember, the very young will listen. The wisdom and eloquence of my father, I pass on to my children. So they too acquire faith, courage, generosity, understanding and knowledge in the proper way of living.”

“What we are told as children is that people,
When they walk on the land,
Leave their breath wherever they go.
So whenever we walk,
that particular spot on the Earth
never forgets us.
When we go back to these places, we know
that the people who lived there
are in some way still there,
and that we can partake
of their breath and
of their spirit. “

“Of all teachings we receive, this one is the most important. Nothing belongs to you. Of what there is, of what you take, you must share.”

“All life is related
Life is the process of learning, of seeking harmony and balance of the four aspects of life, the physical, mental, emotional and spiritual. We are an integral part of the whole creation.”

“The ways of our people are ancient, but they are not rigid. They bend and turn to reflect changes in our culture. We expect out young people to have a different interpretation of their culture and different ways of expressing it. This is how the culture grows, and how we grow as people.”

“Elders are keepers of knowledge and culture, and youth are seekers of knowledge.”

“If the legends fall silent, who will teach the children of our ways?”

పార్కు వెబ్సైటు

ఈ సర్వర్ అందుబాటులో లేదు

గత టపాకి ఇది కొనసాగింపు టైపు అనమాట. నేను బాగా కుదురుకున్నా అనుకున్నా కానీ, ఒక విషయం లో మాత్రం నిస్సహాయత భావన పోవడం లేదు. అందుకని ఈ పోస్టు రాస్తున్నా. ఆ విషయం – “అందుబాటులో లేకపోవడం”. ఎవరికి? అంటే పిల్లకి తప్ప ఎవరికైనా. పిల్లకి ఎల్లవేళలా అందుబాటులో ఉండడం కోసం ఇంకెవరికీ అందుబాటులో ఉండకపోవడం అనమాట. ఒక్కోసారి నాక్కూడా నేను అందుబాటులో ఉండట్లేదు అని నాకనిపిస్తూ ఉంటుంది (అంటే సెల్ఫ్-కేర్ లేదు అని అనమాట). ఆ, అందరి కథా ఇంతే… అని చప్పరించేయొచ్చు. చప్పరించండి. టేస్టు రుచిగా ఉందా? లేదు కదా. చేదుగా ఉందికదా? నాక్కూడా చేదుగానే ఉంది. అందుకే రాస్తున్నది మరి!

“నాకు కావాల్సినపుడు నువ్వు అందుబాటులో లేవు” అని నేరుగా అన్నవారు ఉన్నారు ఈ రెండేళ్ళ కాలంలో. బాగా దగ్గరి వారు కూడా ఉన్నారు. అందులో ఓ పక్క నేనే ఇంకా పాప పుట్టిన మొదటి వారంలో ఆమె ఇంకా హాస్పిటల్ లో ఉంది అన్నది ఒప్పుకోడానికి సతమవుతున్నపుడు కూడా ఈ మాట అన్న వారు ఉన్నారు. కనీసం నాన్చకుండా, దాచకుండా, నేరుగా అనేశారు అన్నది ఒక తృప్తి వీళ్ళతో. ఇంకొందరు అది నేరుగా అనకుండా ఇంకోళ్ళతో అనడం, నాతోనే వెటకారంగా అనడం, సైలెంటుగా తప్పుకుపోవడం చేశారు. దీనికి ఎంత దగ్గరివారైనా, రకరకాల తీవ్రతలతో బాధపడి, మన మ్యూచ్యువల్ ఖర్మ అనుకుని వదిలేయడం తప్ప నేనేం చేయలేకపోయాను చివరకి. “అందుబాటులో లేకపోవడం” అన్నది నిజమే కదా మరి. మొదట కష్టంగా అనిపించినా నిజానికి ఇది నన్ను అంత బాధించలేదు. అదొక ఫేజ్. అందరికీ ఉండేదే… అది అర్థం చేసుకోకపోతే అవతలి వాళ్ళ సంస్కారం అంతే అనుకుని ఊరుకోడమే.. అన్న ధోరణిలో ఉన్నాను మొన్న సుక్కురారం దాకా. ఆరోజు పడింది పంచ్ నాకు.

నాతో పని చేస్తున్న ఒక విద్యార్థి -నాకు సోమవారం ఇంటర్వ్యూ ఉంది అని మెసేజి పెట్టాడు. చాలా రోజులుగా ప్రయత్నం చేస్తూంటే వచ్చిన మొదటి కాల్ అని నాకు తెలుసు. అందువల్ల – “బాబూ, నాకు వారాంతాలు కష్టము. ఇవ్వాళే సాయంత్రం లోపు నీకేమన్నా నా నుంచి కావాలంటే చేస్తాను, లేకపోతే కుదరదు” అని మెసేజి పెట్టాను. ఇది రాయడానికే నేను చాలా బాధ పడ్డాను. ఎందుకంటే ఒకళ్ళని మన శిష్యులు అనుకుంటే వాళ్ళు మనల్ని వదిలి పొయ్యేదాకా పక్కనే ఉండాలని నా ఫీలింగ్. అరటిపండు ఒలిచి నోట్లో పెట్టడానికి కాదు – ఏం చేయాలో తోచనపుడు పక్కన ఆ దశ దాటిన గురువుగా పక్కన ఉండేందుకు. గతంలో ఇది నాకు పెద్ద సమస్యగా తోచలేదు. ఎపుడు అడిగితే అప్పుడు ఏదో ఒకటి చేసి అందుబాటులోకి వచ్చేసేదాన్ని… కొలీగ్స్, స్నేహితులు – వీళ్ళతో ఈ ముక్క అనడానికి మొదట్లో కష్టంగా అనిపించినా తర్వాత స్థిమితపడ్డాను. కానీ ఈ విషయంలో అలా అనిపించలేదు.

సరే, ఇలా అన్నాక వదిలేసి నా మానాన నేను ఇల్లూ-పిల్లా, వంటా-వార్పూ, అమర్ చిత్ర కథా-కన్మణీ, పార్కూ-గీర్కూ అని తిరుగుతూ ఉండగా మధ్యలో ఈమెయిల్ చూశాను. ఈ శిష్యుడి నుండే – నాకు కొంచెం ప్రిపరేషన్ కి గైడెన్స్ కావాలి… ఇవాళ కుదురుతుందా? అని మెసెజి. ఇది కొలీగ్ పెట్టి ఉంటే కోపగించుకుని ఉందును (నా అదృష్టం – నాకెవరూ ఇలాంటివి పెట్టేవాళ్ళు, జవాబివ్వకపోతే నొచ్చుకునేవాళ్ళూ లేరూ ఆఫీసులో!). కానీ, శిష్యుల కథ వేరే. అందునా నేనంత చెప్పాక కూడా అడిగాడంటే ఎంత అవసరమో తెలుస్తూనే ఉంది. సరే, మా పాప పడుకున్నాక రాత్రి మాట్లాడదాం అని స్పందించాను. అప్పటికే అతనూ ఫీలై, వద్దులే, ఇట్స్ ఓకే.. అనేశాడు. నేను మాట్లాడతాలే, పర్లేదు, అని పెద్ద పుడింగి లా మళ్ళీ స్పందించానే కానీ, మా యువరాణి రాత్రి పడుకోకుండా పీడించడానికి సుక్కురారం రాత్రిని ఎంచుకుంది. ఆమె పడుకునేసరికి నాకు బుర్ర పనిచేయక… మర్చిపోయి నిద్రపోయా.

పొద్దునే ఐదూ ఐదున్నర మధ్య టక్కుమని మెలుకువొచ్చి… ఓర్నీ, అతనికి అసలు జవాబే ఇవ్వలేదు కదా… అని గుర్తు వచ్చింది. అపుడు లేచేసి ఒక ఈమెయిల్ ఒకటి పంపాను…సారీ తో మొదలయి ఇంటర్వ్యూ గురించి ఏం చేయొచ్చు…ఏం ప్రిపేర్ కావాలి అంతా నా సోదంతా రంగరించిన మెగా మెయిల్ అనమాట. చివరాఖర్లో – నాతో మాట్లాడాలంటే ఇదీ నంబరు. కాల్ చేసేయి, చాట్లూ జూములూ కష్టం ఆదివారం అని రాశా. కానీ దీనిలో ఓ తిరకాసుంది – నా ఫోను వీలైనంత వరకు ఎక్కడో పెట్టేసి తిరుగుతూ ఉంటా నేను – మళ్ళీ మా పిల్ల అది కావాలి అడుకోడానికి అంటుందని. అందువల్ల నిజంగానే వారాంతాల్లో నన్ను అందుకోడం కష్టం – నేనెవర్తో అన్నా మాట్లాడాల్సిందే కానీ నాకు ఎవరూ కాల్ చేయలేరు అనమాట. అందుకని మళ్ళీ – అట్ల కాదు బాబూ, టైము చెప్పి కాల్ చేసేయి అని రాశా. ఇంతా చూసి విషయం అర్థమై అతను ఈమెయిల్ సలహాలు చాలు, కాల్ చేయననేశాడు 🙂

ఇక్కడేముంది? అనిపించొచ్చు కానీ – ఈ ఎవరికీ అందుబాటులో లేకపోవడం అన్నది నన్ను అన్నింటికన్నా బాధించిన సందర్భం ఇదే ఇప్పటిదాకా. అర్థరాత్రి ఐపోయినా ఇలా పోస్టు రాసేందుకు కూర్చున్నా అనమాటర్థ అందుకే. ఇలాగని నేనేదో పశ్చాత్తాపంతో కృంగి కృశించి, నా అమ్మ-జీవితాన్ని ద్వేషించేసి… ప్రపంచాన్ని తిట్టీ….. ఇదంతా ఏం లేదు. వారాంతం బాగా గడించింది. కానీ, ఇలా మెంటరింగ్ కమిట్మెంట్ గురించి ఆలోచనలో పడేసింది. పోనీ, మనం ఇలాంటివి వదిలేద్దాం … ఊరికే 8 టు 4 ఉద్యోగం చేసుకుని మిగితాది మర్చిపోదాం అంటే… ఈ “గురువు-గిరీ” నా ఐడెంటిటీ లో భాగం టైపులో ఫీలవుతూ ఉంటా నేను. కనుక ఐడెంటిటీ క్రైసిస్ వస్తే నన్ను పట్టించుకునే వాడెవడు? అని టెంషన్ 🙂 అసలు ఎల్లవేళలా అందుబాటులో ఉండాలా? అంటే – మా గురువు గారు అందుకోలేని ప్రమాణాలు పెట్టేస్తే నేను గురువుగా ఆ లెవెల్ లో ఉండాలని వెంపర్లాడుతున్నా అనమాట.

కనుక ఈ సర్వర్ కొన్నాళ్ళో ఏళ్ళో ఇతరులకి అందుబాటులో ఉండదు. ఆల్రెడీ ఓవర్ లోడెడ్. కానీ శిష్యులకి వీలైనంత మినహాయింపు పెడుతుంది అని నిర్ణయించుకున్నాను.

ఒక ఏడాది తరువాత

ఈ జూన్ ఒకటికి నేను మాతృత్వ సెలవు ముగించుకుని తిరిగి పనిలో చేరి ఒక సంవత్సరం అవుతుంది. ఈ ఏడాది కాలం గురించి, అది నేర్పిన పాఠాల గురించి ఈ టపా. నాలుగు అంశాలుగా విభజించుకుంటున్నా.

1. పిల్ల: నేను మాట్లాడే నూటికి డెబ్భై శాతం మాటలు మా పిల్ల గురించి కంప్లైంట్లే గత ఏడాది కాలంలో. ఇవాళిలా చేసింది. ఇందాకా దాన్ని విరగ్గొట్టింది. ఆ గోడపైన కలర్ పెన్సిల్ తో గీకింది.. ఫలానాది పాడు చేసేసింది.. ఇలా సాగుతూ ఉంటాయి. కానీ, నిజానికి ఏడాది కాలంలో పరిస్థితుల మధ్య కూడా మనశ్శాంతిగానే ఉన్నానంటే దానికి కారణం మా పాపే అని చెప్పాలి. అసలు ఇంత మనశ్శాంతి ఎప్పుడూ ఎరుగను అనుకుంటా అడల్ట్ గా. ఇది శాశ్వతం అని అనుకోను కానీ, ఉన్నన్ని రోజులు ఆస్వాదిస్తాను.

ఏ విషయం గురించి ఎక్కువ సేపు బాధ పడ్డం/కోప్పడ్డం/అరవడం లాంటివి చేసే స్కోప్ లేకుండా రోజంతా నన్ను తినేస్తుంది కనుక అదొక విచిత్రమైన పద్ధతిలో మానసికారోగ్యం నిలిచిందని నా నమ్మకం. అదొక భరోసా ఐపోయింది నాకు – పాపుంటే ఏదో ఒకలా నెట్టుకొచ్చేయొచ్చు ఏ సమస్య వచ్చినా అని. కనుక మా పాపకి “ధైర్య లక్ష్మి” అన్న పేరు పెట్టాను, “రాకాసి” అన్న పేరుతో పాటు. ఎవరు నన్ను వదిలేసి వెళ్లినా కనీసం ఇప్పట్లో .. కనీసం కొన్నేళ్ళ దాకా అయితే ఈ పిల్ల వదలదు అన్నది కూడా ఒక ధైర్యాన్ని ఇస్తుంది నాకు. మంచి అమ్మని కాగలనో లేదో కానీ, ఆ ప్రయత్నం మాత్రం అలాగే మానకుండా చేయాలనీ, ఆమె పెద్దయ్యాక ఏదో ఓరోజు నాతో – “నీ పరిమితుల్లో నువ్వు చేయగలిగినంత చేశావు” అనగలిగితే చాలు. పర్ఫెక్షన్ నాకొద్దు. అందువల్ల నాకు చేతనైనంత మంచి అమ్మని అవ్వడానికి ప్రయత్నం రాబోయే ఏడాది కూడా అలా కొనసాగుతూనే ఉండాలని కోరుకుంటున్నాను. అలాగే. వీలైనంత “క్వాలిటీ టైం” పాపతో గడపాలని ఆశిస్తున్నాను. 

2. కుటుంబం, స్నేహితులు: కుటుంబంతో గాఢానుబంధం ముఖ్యం, ఉంటే అదృష్టం అన్నది ముగింపన్నది కనిపించకుండా ఒకటిన్నర ఏడాది పొడిగించుకుంటూ పోయిన లాక్ డవున్ ల వల్ల నాకు కలిగిన అతి పెద్ద జ్ఞానోదయం. పెద్ద పెద్ద విషయాలేం సాధించకపోయినా, నా మానాన నేను నా కుటుంబంతో, మా ఇంట్లో, ముప్పూటలా తింటు, వీలైనంత వరకూ మేము అందరం ఆరోగ్యంతో ఉండడం, మా పరిమితుల్లో ఇతరులకి (అంటే ముక్కూ మొహం తెలీని వాళ్ళకి) ఏదన్నా చేయడం .. తెలిసిన వారికి వీలైనంతలో మాటసాయం తప్ప ఏం చేయలేకున్నా, అదన్నా చేసే స్థితిలో ఉండడం… ఎంత అదృష్టమో ఈ ఏడాది తెలిసొచ్చింది. 

నేను మామూలుగా ఫ్యామిలీ‌ డ్రామా ని వీలైనంత తప్పుకు తిరుగుతూ ఉన్న కాసిని స్నేహితులతోనే నా ప్రపంచాన్ని వెదుక్కుంటూ ఉంటాను. నా బాల్య స్నేహితురాలు ఈమధ్య ఒకటి అన్నది – స్నేహాలు తెంచుకోవాలనుకుంటే తెంచుకోడం చాలా ఈజీ. కొన్నాళ్ళు స్పందించకుండా వదిలేస్తే అవతలి వాళ్ళకి విసుగేసి మానేస్తారు. ఎవరన్నా మనతో అలా చేసినా మనం కూడా చూసినంత కాలం చూసి ఇంక మన ఖర్మనుకుని ప్రయత్నం ఎప్పుడో ఏదో ఓ సమయంలో వదిలేస్తాం. కుటుంబ సభ్యులను వదిలించుకోడం‌ అంత తేలిక కాదు. మనం వదిలితే వాళ్ళు వదలరు, వాళ్ళు వదిలితే మనం వదలం అని. ఇష్టం ఉన్నా లేకపోయినా ఉండిపోయే బంధం అది అని. అక్కడే, ఆ చాటులోనే నాకు జ్ఞానోదయం అయ్యింది. ఊరికే అమ్మ తిట్టిందనో, అత్త అరిచిందనో ఇవన్నీ మనసులో పెట్టుకుని ఏం సాధిస్తాం? ఈ గడ్డుకాలంలో మనిషికి మనిషికి తోడు మాటలేగా.. మనల్ని వద్దని వదిలేసిన వాళ్ళు పోగా…  మనం కావాలనుకున్న వాళ్ళు మనం ఓ మాటన్నా పట్టించుకోకుండా తరువాత నన్ను ఓ మాటంటే నేను కూడా పట్టూ విడుపూ చూపొద్దా? అనిపించింది.  

ఈ జ్ఞానోదయం తరువాత నాలో కొంచెం మార్పు వచ్చిందనిపించింది. అంతకు ముందు కంటే రోజూవారి మల్టిపుల్ ఫోన్ కాల్స్ ని కొంచెం గౌరవిస్తున్నాను. ఎవరన్నా నాకు మెసేజి పెడితే … వాళ్ళు ఉట్టి పరిచయస్థులు మాత్రమే అయినా సరే, జవాబిచ్చి క్షేమం అడుగుతున్నాను. చుట్టుపక్కల వారు పలకరిస్తే ఇదివరకులా హలో అనేసి మాయమవకుండా ఏదో కొంచెం లోకాభిరామాయణం మాట్లాడి వెళ్తున్నా. మా పిల్ల, పిల్ల తండ్రిని వదిలేస్తే ఇతరుల గురించి చిరాకు/కోపం తెచ్చుకోకుండా ఉండడానికి ప్రయత్నిస్తున్నా. అలాగే నన్ను బాధించిన/కోపం తెప్పించిన వాళ్ళ గురించి కూడా ఎక్కువ ఆలోచించకుండా ఉండేందుకు ప్రయత్నిస్తున్నాను. పని గట్టుకుని మధ్యమధ్యన బాగున్నావా? అని అడుగుతూ ఉండే మితృలందరి స్పూర్తితో నేను కూడా మనం మెసేజి పెడితే కనీసం స్పందిస్తారు అనుకున్న వాళ్ళకి మధ్య మధ్యలో మెసేజి చెయ్యడం మొదలుపెట్టాను. కొందరు స్పందించకపోయినా వాళ్ళ మీద అభిమానం చావక చేస్తూ ఉంటా అనుకోండి అప్పుడపుడు – అది వేరే విషయం. దీని వల్ల ఏవో భయంకర మార్పులు సంభవించాయని చెప్పలేను కానీ, నాకు మనశ్శాంతి పెరిగింది అనుకుంటాను. అలాగే, పలకరిస్తే పలికే స్నేహితులు ఉన్నారు, వాళ్ళకి ఏమన్నా పంచుకోవాలనిపిస్తే నాతో పంచుకునే వారు ఉన్నారు అని ధైర్యం కలిగింది. ఇప్పటి పరిస్థితులలో ఈ ధైర్యం కూడా ముఖ్యమే అని నా అభిప్రాయం.

3. ఇల్లు-ఆఫీసు బ్యాలెన్స్: మా ఊళ్ళో దాదాపుగా సెప్టెంబర్ 2020 నుండి డే కేర్లు తెరిచే ఉన్నాయి. అవి essential service కింద లెక్కకట్టారు. అయితే అంతకు ముందు దాదాపు ఆర్నెల్ల పాటు మూతబడ్డాయి. నేను పని మొదలుపెట్టేసరికి ఇంట్లో‌ ఇద్దరం ఆఫీసు పని చేస్తూ, ఏడాది పిల్లని మేనేజ్ చేసుకోవాలి. ఈ ఇల్లెందుకు ఇంత పెద్దగా ఉంది? మనకెందుకు మూడు పూటలా ఏదో ఒకటి మెయ్యడానికి కావాలి? పాప ఎందుకు ఏ మూలలో ఏది కనబడితే దానికోసం పోతుంది? ఇప్పుడే కదా పడుకుంది – అప్పుడే లేస్తుందేం? పొద్దునంతా ఇంటిపని, పాపతో సరిపోతే నేనింక ఎప్పుడు పని చేయాలి? – ఇలా రోజంతా నా స్నేహితులతో ఏడుస్తూ ఉండేదాన్ని మొదట. ఇది కాక మధ్య మధ్య బంపర్ ఆఫర్ ఏడుపు ఏమిటంటే – కొలీగ్స్ అంతా ఏంటేంటో చాలా చేసేస్తున్నారు. నాకు అసలు కుదరడం లేదు (చిన్న పిల్లలున్న వాళ్ళు లేరు మా‌టీంలో)… ఇలా అయితే నేను వెనుకబడిపోనా? అన్నది అపుడపుడూ గుర్తొచ్చే అదనపు ఏడుపు. ఇదంతా నసలాగా అనిపించి ఉంటుంది బహుశా వీళ్ళకంతా… నాకు మాత్రం అది ఎవరికీ అర్థం కాని ఆత్మఘోష టైపు.

డేకేర్లు తీశాక నాకు ప్రపంచం పచ్చగా కనబడ్డం మొదలైంది. నెమ్మదిగా ఆఫీసులో కుదురుకుని, రిసర్చి కూడా ముందుకు సాగడం మొదలైంది. కానీ నా పనితీరు పూర్తిగా మారిపోయింది. అదివరలో ఏదన్నా ఎక్కడన్నా ఆపితే, ఆ సర్లే తర్వాతొచ్చి చేద్దాం/రాత్రి చూద్దాం/వీకెండ్ చూద్దాం -ఇలా ఉండేది. మరీ పని పిచ్చి కాకపోయినా రిసర్చి కనుక ఎపుడూ మనసులో అది మెదులుతూ ఉండేది పని చెయ్యనపుడు కూడా. ఇపుడంతా పరమ ఆప్టిమైజ్ చేసేసి అంతా ఓంలీ వీక్ డేస్, అదీ డే కేర్ పనివేళలతో సింక్ అయి ఉండాలి. వారాంతాలు, పని దినాల్లో సాయంత్రాలు –  ఇల్లే ఇలలో స్వర్గం, పిల్లలూ దేవుడూ చల్లని వారే. ఇలా పాడుకోడమే. పాడుకుంటూ పిల్లాటలు ఆడుకోడం, కన్మణి పాప పాటలు వినుకోడమే. ఇలా పనివేళలు తగ్గడం, వాటిని బ్యాలెంస్ చేసేందుకు ఇంకెప్పుడో‌చేయడం అన్నది కుదరకపోవడం వల్ల నాకు పని మీద ఫోకస్, అలాగే ఏది ఎప్పుడు/ఎంత సమయంలో చేయాలి అన్న అంచనా కూడా ఇదివరకటికంటే మెరుగైంది అనిపిస్తోంది. వీటికి తోడు, నాకు కుదరకపోతే అదేదో తప్పు చేసినట్లు కాకుండా మామూలుగా – ఇంట్లో పనుందని చెప్పేస్తున్నా. మా ఆఫీసు వాళ్ళు బగమంతులు కనుక సహకరిస్తున్నారు. ఇటాంటి అరగుండు వాలకం పనితో కూడా నా అప్రైజల్ సాఫీగా సాగిపోయింది. అలా, ముందు ఓ మూణ్ణెల్లు గిలగిలా కొట్టుకున్నా చివరికి మానవనైజం ప్రకారం అలవాటు పడి నిలదొక్కుకుంటున్నా. ఆ డే కేర్ వాళ్ళు మాత్రం నాకు ప్రత్యక్ష దైవాలే.

పని మంచి పీక్ లో‌ ఉండగా పుటుక్కుమని పాపకోసం పని ఆపాల్సి రావడం, డెడ్లైన్ దగ్గర్లో పాపకి బాలేదని సెలవు పెట్టి పిల్లకీ, పనికీ దేనికీ పూర్తి అటెంషన్ ఇవ్వలేక బాధపడ్డం, ఒక్కోసారి చేయలనుకున్న వాటికి, ఉన్న సమయానికి పొంతన కుదరక నిరాశ పడ్డం… ఇవన్నీ ఇంకా జరుగుతూనే ఉన్నాయి కానీ, ఇవన్నీ జీవితంలో భాగం అని అలవాటైపోయింది ఇపుడు… ఏడాదవుతోంది కనుక. అందువల్ల ఇదివరకు ఉన్నంత నిస్సహాయత ఇపుడు లేదు నాకు. ఆరోజుకి కోపం, అలసట వంటివి ఉన్నా వెంటనే మళ్ళీ మర్చిపోయి పనిలో, ఆటల్లో పడిపోతున్నా.

4. ఇతర వ్యాపకాలు: మామూలుగానే నాకు వ్యాపకాలు తక్కువ, అలాగే పని తప్ప ఇతర విషయాల్లో ఏ విధమైన అభినివేశమూ లేదు. అయితే ఏదో గొప్ప గొప్ప కళాభిరుచులు వంటివి లేకపోయినా కనీసం ప్రయాణాల వంటివి చేసేదాన్ని. కానీ పాప పుట్టాక ఓ ఏడాది ఏడాదిన్నర అసలు ఇల్లు-ఆఫీసు తప్ప ఇతర వ్యాపకాలన్నవి లేకుండా పోయాయి .. లాక్ డవున్ దీనికి తోడయ్యింది. పైకి బానే ఉన్నా ఇది నా మానసికారోగ్యం మీద ప్రభావం చూపినట్లే ఉంది. అలసట వల్ల బాగా చిరాకు/కోపం వచ్చేసేవి చాలా విషయాలు/ చూసినా/చదివినా/విన్నా.  కానీ, గత ఆరునెల్లలో ఇది చాలా మారింది. ఇలా ఈ ఇల్లు-ఆఫీసు బ్యాలెంస్ మెరుగవడం, కొంచెం మళ్ళీ నెమ్మదిగా అవీ ఇవీ తరుచుగా పుస్తకాలు చదవడం, బ్లాగు టపాలు, పుస్తకం.నెట్ వ్యాసాలు రాయడం, మళ్ళీ సైక్లింగ్ నెమ్మదిగా మొదలుపెట్టడం ఇలాంటివి మొదలుపెట్టాను. కనుక నెమ్మదిగా మళ్ళీ మానసికంగా కుదురుకుంటున్నా అనిపిస్తోంది. హం కిసీ సి కమ్ నహీ అని కూడా అనుకుంటున్నా. ఇవన్నీ అందరికీ ఉండేవే – దీనికంతా ఓ పోస్టు అవసరమా? అనిపించొచ్చు కానీ, ఎవడి బ్లాగు వాడిదండి. అందునా ఎవడి అనుభవం వాడికి కొత్త. ప్రపంచానికి కాదు. 

ఈ జ్ఞానోదయాన్ని మహమ్మారి సాక్షిగా నాకు అందించిన అందరికీ నా ధన్యవాదాలు. పిచ్చాపాటి కబుర్లు మొదలుకుని ఊరికే అంతా బాగేనా అని అడగడం  దాకా ఈ సామాజిక దూరాల దినాలలో పలకరిస్తున్న అందరికీ థాంక్స్.  భవిష్యత్తులో కూడా  నా జ్ఞాపకాల్లో మీ చోటు పదిలం. ఈ ఏడు నేను నేర్చుకున్న బతుకు పాఠాలు కొరోనా అనంతర ప్రపంచంలో కూడా మర్చిపోకూడదని కోరుకుంటున్నాను. 

తల్లిపాల దానం కథా కమామిషూ….

అసలు Donor milk అని ఒకటి ఉంటుందని విన్నరోజు ఆశ్చర్యంగా అనిపించింది మొదట. తర్వాత “హమ్మయ్య!” అనిపించింది. ఆరోజు నా మానాన నేను ఆఫీసు పని చేసుకుంటూ ఉండగా ఉన్నట్లుండి కడుపులో నొప్పి మొదలై, ఏడో నెలలోనే మా అమ్మాయి పుట్టడంతో ముగిసింది. అలా పుట్టీపుట్టగానే ఆమెని ఇంకో హాస్పిటల్ కి నియోనేటల్ కేర్ కి తరలించారు. తరలించేముందు ఒకామె వచ్చి “నువ్వు డిస్చార్జ్ అయ్యి మీ పాపకి పాలు ఇచ్చేదాక ఆమెకి రెండు ఆప్షంస్ ఉన్నాయి – డోనర్ మిల్క్, లేదా ఫార్ములా. డోనర్ మిల్క్ నయం ఫార్ములా కంటే” అన్నది. అప్పుడు స్థితికి నాకు పూర్తిగా ఇదంతా అర్థం కాలేదు కానీ, అసలు అందరికీ తల్లిపాలు రావాలనేముంది?‌ నాకు రాకపోతే పాపకి హాస్పిటల్ లో ఎలా?‌ అయినా అంత చిన్న పిల్లలకి ఫార్ములా ఏమిటి అని అనుకుని డోనర్ మిల్క్ ఇవ్వడానికి అంగీకరిస్తూ సంతకం పెట్టాను. తరువాత ఒకరోజు గడిచాక నేను డిస్చార్జ్ అయ్యి, ఆ హాస్పిటల్కి రోజూ వెళ్ళడం, తల్లి పాలు ఇవ్వడం జరిగాయి. కానీ ఆ డోనర్ మిల్క్ కాంసెప్టు, ఒక తల్లి తన పాలతో ఇతరుల పిల్లల్ని బతికించడం అన్న ఆలోచన నా మనసులో ఒక ఉన్నత స్థానంలో అలా ఉండిపోయింది.

అసలు బ్రెస్ట్ పంపులు పిల్లలు పుట్టిన కొన్ని నెలల్లో ఉద్యోగాలకి వెళ్ళిపోయిన తల్లులే కాక ఇలాంటి ప్రత్యేక పరిస్థితులలో వాడతారని అప్పటిదాకా తెలీదు నాకు. ఆ పంప్ నాకు రోజువారీ నేస్తం అయింది తెలిసేవేళకి. రోజూ ఇలా పంప్ చేయడం, అది బాటిల్లలో నింపి హాస్పిటల్ కి పట్టుకెళ్ళడం (బాటిల్ లో తాగుతోందా? అంటే తల్లిపాలు కాదా?‌ అని అడిగిన వాళ్ళకి సంజాయిషీ ఇవ్వడం, వాళ్ళు అయినా సరే నన్ను అనుమానంగా ప్రతిరోజూ అడగడం) ఇలా రెండున్నర నెలలు సాగింది. పిల్లకి అవసరం అయినదానికంటే నేను తెస్తున్న బాటిల్స్ బాగా ఎక్కువగా ఉండటంతో ఫ్రీజర్లో పెట్టడం మొదలుపెట్టారు హాస్పిటల్ లో. పాపని ఇంటికి పంపుతా అదంతా కూడా ఇచ్చి పంపారు. పాప హాస్పిటల్ లో ఉన్న రోజుల్లో ఏమీ తోచక ఆమె ఉన్న గది దగ్గరి కారిడార్లలో నడుస్తున్నప్పుడు ఒకరోజు కనబడింది నాకు The Rogers Hixon Ontario Human Milk Bank వారి ప్రకటన. “You can help save a baby’s life by donating your breastmilk to the Rogers Hixon Ontario Human Milk Bank, an Ontario-wide resource for pre-term and sick hospitalized infants.” అన్న వాక్యం.

అప్పటికే కెనడా వాళ్ళ పబ్లిక్ హెల్త్ కేర్ పద్ధతికి రుణపడిపోయా అన్న భావనలో ఉన్న నేను ఇచ్చిన కొంత ధనవిరాళంతో ఆ రుణం తీరదు అని అనుకుంటూ, ఏం చేసి వీళ్ళకి ధన్యవాదాలు తెలుపుకోగలను? అనుకుంటూ ఉన్నాను. ఇదేదో చూద్దాం అనిపించింది. అసలు తల్లిపాలని దానం చేయడం ఏమిటి? ఎందుకు చేయాలి? చేస్తే ఉపయోగం ఎవరికి? ఎవరి తల్లులు వాళ్ళకి ఇచ్చుకోరా? అని ఇంకా అనుకుంటూ ఉన్న నాకు Rogers Hixon వాళ్ళ వెబ్సైటులో కొన్ని సమాధానాలు దొరికాయి. ఓకే, ఇది మంచి విషయమే, ఇందులో అంత వింతగానీ, సిగ్గుపడాల్సింది గానీ ఏం‌లేదు అని నిశ్చయించుకున్నాక అసలు వాళ్ళు నా నుంచి తీసుకుంటారా? వాళ్ళకిచ్చేసాక పాపకి కావాల్సి వస్తే ఎలా? అన్నవి రెండు ప్రధాన సందేహాలు. రెండో ప్రశ్న కి మా అమ్మ చాలా తేలిగ్గా – “నువ్వు ఫ్రీజర్లో పెట్టినా దానికో కాలపరిమితి ఉంది. పాడైపోతే మీ అమ్మాయికైనా పనికిరాదు, దానిబదులు వాళ్ళకిస్తే ఆ పిల్లల ఆరోగ్యానికి ఉపయోగపడుతుంది” అన్నది. దానితో ధైర్యం వచ్చింది. ఇదే విషయం ఇంకో ఇద్దరు ముగ్గురు శ్రేయోభిలాషుల దగ్గర ప్రస్తావించాను. పూర్తి కొత్త కాంసెప్ట్ కావడం వల్ల “మెంటలా?” అన్నట్లు మాట్లాడిన వారు, మిల్క్ బ్యాంక్ ఎందుకుందో అర్థమై ప్రోత్సహించిన వాళ్ళూ ఇద్దరూ ఉన్నారు. తరువాత ఇలా ప్రీమెచ్యూర్ బేబీస్ తల్లిదండ్రుల ఫేస్బుక్ గ్రూపు ఒకదానిలో కూడా కొంచెం అభిప్రాయాలు సేకరించి, చివరికి పాలు డొనేట్ చేయాలనే నిశ్చయించుకున్నాను.

ఆ తరువాత ఆ మిల్క్ బాంక్ వాళ్ళవి కొంచెం ప్రొసీజర్ ఉండింది. రెండు ఫోన్ ఇంటర్వ్యూలు, ఒక బ్లడ్ టెస్ట్ అయ్యాక మొత్తానికి నన్ను డోనర్ గా అంగీకరించారు. ఇవ్వాళొచ్చి తీసుకెళ్ళారు, ఫైనల్ గా ఫ్రీజర్ ఖాళీ అయ్యింది. నాకు దేశభక్తీ, పరోపకార గుణం, ఇలాంటివన్నీ లేవు. ప్రపంచంలోని సమస్త విషయాల మీద వ్యాఖ్యానించి కనబడ్డ ప్రతిఒక్కరికీ సుద్దులు చెప్పాలన్న కోరికా అంతకన్నా అసల్లేదు. ఇరవై ఏళ్ళప్పుడు అలాంటివి బలంగా అనిపించేవి కానీ ప్రస్తుతానికి రోజస్తమానం ఉన్న, నేను కంట్రోల్ చేయలేని సమస్యలతో సంసారం నెట్టుకొస్తూ నా ఉద్యోగం నేను సవ్యంగా చేసుకోడమే గొప్ప విషయంలా అనిపిస్తూ ఉంటుంది. ఈ గోలలో ఈమధ్య కాలంలో బలంగా “దీనికి నేనేదైనా చేయాలి” అనిపించి నన్ను కదిలించిన అంశం ఏదీ లేదు – ఇది తప్ప. వాళ్ళొచ్చి ఆ ఫ్రీజ్ చేసిన పాలంతా పట్టుకెళ్ళిపోయాక చాలా తృప్తిగా అనిపించింది. మొత్తానికి ఒక్కటి నాకు కాకుండా, నా పిల్లకి కాకుండా, అలాంటి పరిస్థితులలోని ఇతరులకి ఉపయోగపడే పని చేశాను అనిపించింది. ఇది ఈ దేశం (కెనడా) నాకిచ్చినదానికి (ముఖ్యంగా మమ్మల్ని దివాళా ఎత్తించకుండా నా పాప ప్రాణం కాపాడినందుకు) ఈ దేశానికి నేను ప్రస్తుతానికి ఇచ్చుకోగలిగేది. ఇదంతా పబ్లిక్ గా రాయడం ఏంటి అని ఓ పక్క పీకుతూనే ఉంది కానీ, హైదరాబాదులో కూడా ఉన్న మిల్క్ బాంకుల గురించి ఇదంతా అయ్యేదాకా నాకు తెలీకపోవడం గుర్తు వచ్చాక, కనీసం గూగుల్ దారిన పోతూ ఈ పోస్టు చూసే తెలుగు దానయ్యలకి, దానమ్మలకీ కూడా కొంత అవగాహన కలిగే అవకాశం ఉందనిపించి ఇలా రాసుకుంటున్నాను.

ఈ పోస్టు నా బ్లాగులో ఏం రాయట్లేదని గత కొన్ని నెలల్లో పలుసార్లు ఇక్కడే వ్యాఖ్యలతో అడిగిన స్నేహితుడు బాబ్జీకి అంకితం.

అదివో, అల్లదివో మన విమానమూ ;)

ఒక ఐదు నెల్ల క్రితం విధివశాత్తూ ఒక రాత్రంతా స్టుట్గార్ట్ విమానాశ్రయంలో గడపాల్సి వచ్చింది మేము. నాకు అలాంటి ప్రదేశాల్లో నిద్రపట్టదు కనక, ఏమీ తోచక అటూ ఇటూ ఎయిర్పోర్టులో తిరుగుతూ ఉంటే కనబడ్డది ఈ విగ్రహం. ఎందుకో గానీ, నాకు భలే నచ్చింది. మాకుమల్లే విమానం కోసం ఎదురుచూస్తున్న వాళ్ళనుకుంటా వీళ్ళు కూడా 😉 ఎవరన్నా ఆప్తుల్ని రిసీవ్ చేస్కోడానికి వచ్చిన వాళ్ళు కూడా అయ్యుండొచ్చు అనుకోండీ, అది వేరే సంగతి. నేను సెండాఫ్ బాపతు ఆవేళ.

నా Osterhasen కథ

ఇవ్వాళ మా మెస్సులో లంచ్ తో పాటు, కుందేలు ఆకారం చాక్లెట్లు కూడా ఇచ్చారు. ఒస్టర్హాసెన్ అనబడు ఈస్తర్ కుందేళ్ళు. అందరికీ చేరోకటే ఇచ్చారు కానీ, మా దగ్గర ఆల్రెడీ ఇంకోళ్ళు ఇచ్చినవి కూడా ఉన్నాయి అని నా కొలీగ్స్ ఇద్దరు నాకిచ్చేసారు – నేను మొదటి దాన్ని చూసి మురిసిపోతూ ఉంటే 😉 (అదీ తెలివంటే. ఒకే దెబ్బకి మూడు కుందేళ్ళు…హీహీహీ). ఇదిగో, ఇలా ఉన్నాయండీ అవి:

సరే, వాటిని చూడగానే, ఎప్పట్లాగే నాకు క్రియేటివిటీ పొంగి, పొర్లి – వాటి చుట్టూ ఒక కథ అల్లడం మొదలుపెట్టా. అక్కడ రెండు మగ, ఒక ఆడ కుందేలు ఉండడం వల్ల లవ్ స్టోరీ, Darr సినిమా రేంజిలో చెప్పడం మొదలుపెట్టా. అలాగే, కాసేపు మేము తింటూ ఉంటే వాటికీ ఇవ్వట్లేదని దిష్టిపెడతాయి అని చెప్పి వెనక్కి తిప్పడమూ … ఇలా ఏవో మా పాటికి మేము చేసుకుని నవ్వుకుంటూ ఉన్నాం (నాన్సెన్స్ ని నాన్సెన్స్! అనుకోకుండా… నాన్సెన్స్ ..:-)! అని సరదాగా తీసుకునే కొలీగ్స్ ఎక్కడికెళ్ళినా దొరకడం నా అదృష్టం అనే చెప్పాలి.). ఇంతలో మా సెక్రెటరీ వచ్చింది. ఆవిడ అందర్లోకీ పెద్దావిడ..మనవళ్ళు గట్రా కూడా ఉన్నారన్నమాట. ఆవిడకి ఏమిటో మేమిలా బొమ్మలతో ఆడుకోవడం నచ్చలేదు. కాసేపు “ఎందుకు వాటి పిచ్చి పట్టుకుంది నీకు?” అదీ ఇదీ అన్నా కూడా, చివరికి అందరం వీటి గురించి అబ్సేస్ అయినట్లే కనిపించి…ఇక వదిలేసింది అనమాట 😉 😉

అంతా బానే ఉంది కానీ, ఇవన్నీ పట్టుకుని నడవాలంటే : నేను మెస్సు వాళ్ళ దగ్గరనుంచి చాక్లెట్లు కొట్టేసా అనుకుంటారేమో అని భయం వేసింది నాకు. ఏదో, ఒకటి కోటు జేబులో, రెండు చేతిలో..ఆ చేయి కూడా కోటు జేబులో పెట్టేసి … (అదే…అన్నీ కోటులో అని భావము)…అలా నా ఆఫీసు గదికి వచ్చేసా 😉 కానీ, కుందేళ్ళకి రిప్రోడక్షన్ రేట్ ఎక్కువ… జాగ్రత్త… నీ ఇల్లంతా ఈస్తర్ బన్నీ చాక్లెట్లతో నిండిపోగలదు … అని భయపెట్టేస్తున్నారు ఇక్కడ 😉 కనుక, కుందేళ్ళ విక్రయ కేంద్రం పెట్టుకుంటా ఏమో వచ్చే వారం నుండి 😛

అన్నట్లు నాకిప్పుడు సందేహం కలిగింది… మన దేశంలో చేసుకునే ఈస్తర్ కి కూడా ఈ గుడ్లు పట్టుకొచ్చే కుందేలు ఉంటుందా? కాస్త తెల్సినవారు ఎవరైనా చెప్పగలరు.

The MSBR Rant…

“You know, so and so joined in a Dev job finally..”
“Yes, I’ve heard of it.”
“Like I said before, MSBR won’t make any sense at all unless you do a PhD..”
“True, True, True.”
*******************
The conversation happened (although with not the exact same exchange), a few days ago. Although I agreed to that statement so emphatically on that day, I’ve been thinking of it ever since. Let me brief the terminology before going ahead:

1) BTech/BE etc: Any undergrad degree in Engineering (You all know that!)
2) MTech/ME/MS: Masters degree in Engineering (You all know that too!)
3) MBA/MA/MSc etc: Other masters degrees (You all know that too!)
4) MS BR : MS by Research (A masters degree with ‘ulterior’ motives..for those who don’t know :P)
5) PhD : …well…its a PhD degree 😉

Okay, the context here is: Indian universities with decent computer science research groups, that offer MSBR degrees along with Masters without that “research” tag. Many people (including some fellow MSBRs), opine that –

1) MSBR is a waste of time and those who graduate with it will end up applying for same jobs as they would have applied, without that damn degree.

2) So, since there is no point in doing an MSBR, We can either continue with our existing job (if we are working already!) or enrol in a non-research focused Masters program (Eg: ME/MTech for Engineering), which prepares us better equipped for the kind of jobs we will be applying for, eventually.

– When I graduated, I shared the same sentiments and recession added to that. But, looking back, I think the idea of MSBR is different. If it works, it works. Otherwise, you can still do a lot of things with what you learnt. Let us start with the assumption (which I believe in) – that a degree is not only about the eventual job it fetches you. I don’t deny that its a part of the purpose though.

(Ofcourse, we all think about the ultimate job that this new degree fetches us and all… I don’t deny the fact that I did …and I still do too. I am not a saint(-ess)!)

The “ulterior” motive of MSBR is to make you do a PhD ;). Okay, it tries to motivate you for that goal by doing these things :
1) Tell you what “doing research” means
2) Tell you what “doing good research” means
3) Tell you how living the life of a “research scholar” is
4) Give some insights in to how a “researcher” does things.
5) Give a chance for you to try out and decide if research is your thing.
-Infact, a few years after graduating, I think the idea is great for anyone who is confused about doing a PhD, just after bachelors. Ofcourse, any idea is great… only for its believers!

So, at the end of the degree or after an year or two in to “working” at some R&D place or in software development, if you conclude “research is not for me” and decide to move on, its not the failure of MSBR program, but its success (IMHO). If you decide to quit your work as a developer and decide to do a PhD, I would still call it a success for the MSBR program. The program did what it is supposed to do. It gave an overview of what a research career will be and had let you take a decision for yourself.

Well, how much of what we learnt in our bachelor degrees do we actually use, anyways? How much of that will be useful if we move on and do an MBA..or an MA…or something totally different from what we did in Bachelors?
-Can we claim that our previous degrees were a waste of time? 😉 I can at least claim that my Bachelors degree told me that its not for me ;)…so I don’t call it a waste of time.

There is this cycle of looking down upon other job profiles. I am sick and tired of that too 😉 Whats wrong with doing software development? What is it with testing? what is it management? what is it with housekeeping? What is it with teaching? What is it with a clerical job?

-Will the society survive with researchers alone? or with software alone? or with managers alone? To me, all are still professions where “expertise” means different things. Sometimes, its “intellect”, sometimes its agility, sometimes its time-management, sometimes its street smartness, sometimes the ability to work monotonously without getting irritated etc..etc..

Okay, I should not digress. My topic is MSBR. To conclude, MSBR is as good or as bad as any other Masters degree, in my opinion. My thoughts, ofcourse are more netural to MSBR now, than, say, three years ago (for those who knew me during and after my masters) 🙂

Calling the negative to neutral turn as positive:
…the relatively positive feelings about MSBR are not totally because (for whatever reasons) I enrolled myself in to a PhD program last year and they are not also because Iam enjoying it thoroughly atleast until now.

Something that I really identified with, when I read a couple of years back…and still empathize with… can be read on the ShArk Food blog, here. Although its majorly about the Dual-Degree programs that rather “force” teenagers in to research without telling them what it is, I still agree with almost everything that was said there. My current post is about the idea of MS (BR) degree as such and not about the aftermath, though 😉

(I think atleast one peRSon I know will continue brainwashing prospective students about the merits of MSBR with more vigor, if he comes to know of this post!!)

చెక్కుడు చీస్, రెండు చెక్కుళ్ళ ఆలూ (ప్రాగోగులు-4)

ఇవ్వాళ్టికి ప్రాగ్ చేరి ఎనిమిదో (ఆఖరు) రోజు. పనులన్నీ అయిపోయాయి కనుక, తీరిగ్గా కూర్చుని ఏం తిన్నా ఇక్కడ? అని ఆలోచించడం మొదలుపెట్టాను. రెండు రోజులుగా మాలో రికరింగ్ జోక్ ఏమిటంటే – చెక్ రెస్టారెంట్ కి వెళ్ళి వెజిటేరియన్ అంటే చాలు – పొటాటో ఫ్రైస్, ఫ్రైడ్ చీస్ … మన ముందు ఉంటాయి అని.

రాత్రి భోజనానికి ఎవరిష్టం వారిది కానీ, సాధారణంగా మధ్యాహ్నాలు వింటర్ స్కూల్లో అందరితో కలిసి అక్కడే తినాల్సి వస్తుంది (వెళ్ళే వాళ్ళు అప్పుడు కూడా వెళ్ళిపోయారు అనుకోండి, కానీ, ఏదో కాసేపు కబుర్లు చెప్పుకుంటూ తినవచ్చని నేను వెళ్ళలేదు). అయితే, మొదటి రోజు – ఏదో పెట్టారు. అది బాగుండింది. నాకు చాలా రుచిగా కూడా అనిపించింది. బహుశా, వెజిటబుల్ రైస్ తరహాలో వండినందుకేమో. దానితో లంచ్ తర్వాత బయటకు వచ్చాక నన్ను అక్కడ చదువుకుంటున్న ఒకతను “వెజిటేరియన్ ఫుడ్ ఎలా ఉంది?” అని అడిగితే.. “వండర్ఫుల్. భలే ఉంది. నేను ఇంత రుచిగా ఉంటుందని ఊహించలేదు” అని చెప్పుకుపోతూ ఉంటే, ఆశ్చర్యంతో అతను “నిజమా! చెక్ వెజిటేరియన్ ఫుడ్ బాగుంది అని ఇదే వినడం. చూద్దాం ఈ వారం ముగిసేసరికి ఏమంటావో!” అన్నాడు. అర్రెర్రె! ఎంత దార్శనికుడు! అనిపిస్తోంది ఇప్పుడు అతన్ని తల్చుకుంటే :))

సరే, తరువాత నుండి మళ్ళీ శుక్రవారం దాకా … రోజూ ఫ్రైడ్ చీస్, పొటాటో ఫ్రైస్… రెంటిలో ఏదో ఒక్కటైనా (లేకపోతే రెండూ) తప్పనిసరి మా లంచ్ లో. అది తప్ప తినేదానికి ఏదీ ఉండదు అక్కడ. నాకేమో ఆ రెండింటిపై రోజూ ఆబగా తినేసేంత మమకారం లేదు. అన్నింటికంటే ఘోరం ఏమిటంటే, ఒకరోజు గ్రూప్ డిన్నర్ అనమాట. అది ముగిసిన తరువాత – అది నచ్చిన వాళ్ళు ఎవరయ్యా అంటే – అక్కడ బీరూ, వైనూ ఏరులై పారింది కనుక, ఆ ఏరులో ఈతకొట్టిన వారూ, పంది మాంసాన్ని బాగా ఇష్టపడి తినేవారూనూ! మరి ఆ రెండు కోవల్లోకి చెందని నాలాంటి వాళ్ళకి (నేనూ, ఇంకో బ్రీటీష్ అమ్మాయీ) మా పరమాద్భుతమైన “ఫ్రైడ్ చీజ్, ఆలూ ఫ్రైస్” వండి వేయించి పెట్టారన్నమాట :)). ఆ విధంగా… నాకు కావాల్సింది మాత్రమే తీసుకుని, అది తిని…ఏదీ మిగిలించి పారేయని చరిత్ర గల నేను.. ఇలాగ రోజూ ఆలూ, చీస్ తినలేక ప్రాగ్లో పెట్టుకున్న తిండి వదిలేయడం నేర్చుకోవాల్సి వచ్చింది.

అయితే, ఇది చూసి ప్రాగ్ లో శాకాహారులకి దిక్కులేదు అనుకోనక్కర్లేదు. బోలెడు ఇతర ఆప్షన్లు ఉన్నాయి. కనీసం మేము ఉన్న ఏరియాలో బోలెడు రకరకాల ఇతర జాతీయ రెస్టారెంట్లు ఉన్నాయి… ఇస్కాన్ వారి ఇండియన్ కాక..నిజం ఇండియన్ వి కూడా ఉన్నాయి (నేను వెళ్ళలేదు కానీ, బాగుంటాయని చెప్పారు ఇక్కడ). మేము ఇలా రోజూ రాత్రుళ్ళు రోడ్డున పడేవాళ్ళం కనుక, ఒక్క గ్రూప్ డిన్నర్ అప్పుడు తక్క, మిగితా అన్ని రోజులూ పది నిముషాల నడకలో చక్కటి శాకాహారం దొరికేది (అంటే, సరిగ్గా మన టైపులో ఉండేవే కావాలి అంటే కష్టం కానీ, శాకాహారం అయితే చాలు అన్న పరిమితి మాత్రమే ఉంటే దొరికేస్తుంది అని భావము) వీటన్నింటికంటే నాకు తెగ నచ్చేసినవి – బేకరీలు/మినీ మార్కెట్లూ..వాటిలోని బ్రెడ్డు/బిస్కట్/కేక్ వెరైటీలు. నేను “ఫుడ్ టూరిజం” లో నేను మహా మురిసిపోయిన సందర్భాలూ వీట్ల్లో ఉన్నప్పుడే 🙂

ఇంక, చాలా చోట్ల సలాడ్లు కూడా ఉన్నట్లే ఉన్నాయి. ఒకరోజు ఒక వందేళ్ళ నాటి రెస్టారెంటుకు వెళ్ళాము. అక్కడికి ఒకప్పుడు ఐన్స్టీన్, కాఫ్కా వంటి వారు వచ్చేవారట (అయినా కూడా, అది మామూలు రెస్టారెంటు…చాలా మామూలు ధరలు. నాలుగు యూరోల్లో నేను ఎంచక్కా బ్రెడ్డు, వెజిటెబుల్ సలాడ్ తిని, ఆ చలికి హాట్ చాక్లెట్ కూడా సేవించేసా! మా ఊళ్ళో అయితే దాదాపు అసాధ్యం. ఇక ఇలా గొప్పోళ్ళు వచ్చారన్న పేరున్న రెస్టారెంటైతే మరీ అసాధ్యం!). అక్కడ శాకాహారులకి కొద్దో గొప్పో చాయిస్ ఉండడం నాకు చాలా ఆశ్చర్యం కలిగించిన అంశం 🙂 అసలుకి నా సలహా ఏమిటంటే – ప్రాగ్ వెళ్ళే శాకాహారులూ, బహుపరాక్…. అనేంత దృశ్యం లేదు… ఎంచక్కా అన్నీ దొరుకుతాయి కాసేపు అటూ ఇటూ నడిస్తే. కానీ, పొరపాట్న కూడా చెక్ రెస్టారెంట్లకు వెళ్ళకండి. వెళ్ళిన ప్రతిచోట లోకల్ ఫుడ్ ట్రై చేయాలి అనుకోడంలో తప్పు లేదు కానీ, లేని ఫుడ్డు ఎక్కణ్ణుంచి తింటాం చెప్పండీ?? 😛

చివరి రోజు (అంటే నిన్న) మొత్తం అయిపోయాక అందరూ ఎంచక్కా రాత్రి చెక్ రెస్టారెంటుకి వెళ్ళి గులాష్ (అదో రకం మాంసాహారం. బీఫ్/పోర్క్ ఏదో వాడతారు. నాకు వివరాలు తెలీవు) తింటూ బీర్ సేవిద్దాం అని తీర్మానించారు. నేను తిరగబడ్డా 😉 నా వల్ల కాదు ఆ చీజ్, పొటాటో తినడం. నేను ఇంకెక్కడికన్నా..ఏ సబ్వేకో, ఫలాఫెల్ షాపుకో పోతాను అన్నా… ఏ బేకరికో వెళ్ళినా ఆ చెక్ రెస్టారెంటులకంటే పావు ఖర్చుతో నచ్చింది తినొచ్చు…అనుకున్నా మనసులో! ఇంతలో, నా కొలీగ్ చైనీస్ అబ్బాయి కూడా తిరగబడి – నాకు చిరాగ్గా ఉంది ఈ సెంట్రల్ యూరోపియన్ ఫుడ్ తో…నేను చైనీస్ రెస్టారెంటుకి వెళ్ళి చూస్తా ఎలా ఉంటుందో! అన్నాడు. హమ్మయ్యా! అయాం నాట్ అలోన్… అనుకుని, టాటా చెప్పేసా. సరే, అలా వెళ్ళబోతూ ఉండగా, ఇతను అన్నాడు – “చైనీస్ రెస్టారెంట్లలో విజిటేరియన్ డిషెస్ రెండు మూడు ఎలాగో ఉంటాయి.. నీకు పర్లేదు అంటే నాతో పాటు రావచ్చు” అని. గతంలో వివిధ దేశాల్లో (అంటే- నార్వే, క్రొయేషియా మరియు డెన్మార్క్) నాకు శాకాహారం దొరకడంలో సాయం చేసాడు కనుక, ఇతన్ని నేను నమ్మాను 😉 అలా ఇద్దరం కలిసి ఒక చైనీస్ రెస్టారెంటుకు వెళ్ళాము. అప్పుడే కొన్ని కొత్త విషయాలు తెలిసాయి.

ఆ రెస్టారెంటుకు వెళ్ళే దారిలో ఆ అబ్బాయిని – “అయితే, ఇంటి ఫుడ్ మీద దారి మళ్ళిందా?” అని అడిగాను. దానికి అతని జవాబులో నాకు బోలెడు జ్ఞానోదయం అయ్యింది. “లేదు. ఇలా ఊరికే రకరకాల మాంసాలు ఉత్తవి తినాలంటే విసుగ్గా ఉంది. చైనాలో కూడా రకరకాల మంసం తింటాం కానీ, వాటితో పాటు అన్నమో, నూడుల్సో ఇలా ఏదో ఒకటి ఉంటుంది.” అన్నాడు. నేను “ఓహో” అనెంతలోనే…”అసలు వీళ్ళకి వెజిటేరియన్ అంటే సలాడ్లు, చీస్ ఫ్రై మాత్రమే ఎందుకో నాకు అర్థం కాదు. చైనాలో అయితే వెజిటేరియన్ కి కూడా చాలా చాయిస్ ఉంటుంది” అన్నాడు. నేను అవాక్కయ్యాను. చైనాలో వెజిటేరియనా? అని. అదే అతన్ని అడిగేసాను. అతను వాళ్ళు ఉత్త కూరగాయలతో కూడా రకరకాలవి చేసుకుంటారనీ, కొన్ని బౌద్ధ ఆలయాలకి వెళ్తే, గుడ్డు లేని ఆహారం కూడా దొరుకుతుందనీ అన్నాడు. కెవ్వుమని కేకపెట్టింది మనసు. నాకు తెల్సిన ఒకరిద్దరు చైనా వెళ్ళినప్పుడు ఆహరం గురించి కంప్లైంట్ చేసినట్లే గుర్తు. అలాగంటే, జర్మనీ గురించి కూడా చేసారు అనుకోండీ… కనుక, బహుశా, సరిగ్గా మన టైపు ఆహారం కోసం చూసి నిరాశపడ్డారేమో అనిపించింది ఇది విన్నాక.

సరే, ఈ స్నేహితుడు నాకు కొన్నాళ్ళ బట్టీ తెలుసు, ఒకే డిపార్ట్మెంట్ లో పని చేస్తాం కనుక. అతను సాధారణంగా చైనీస్ రెస్టారెంటుకు వెళ్ళడు. అందుకని కుతూహలం కొద్దీ మళ్ళీ అడిగా.. నువ్వు వెళ్ళవు కదా. ఇవ్వాళ ఎందుకు వెళ్దాం అనుకున్నావు? అని. అతని జవాబు : “సాధారణంగా యూరోప్లో,అమెరికాలో కనబడే చైనీస్ రెస్టారెంట్లు చాలా మట్టుకు విన్ జౌ (Wenzhou) ప్రాంతం నుంచి వచ్చిన వాళ్ళు పెడతారు. ఈ రెస్టారెంటు “సిచ్వాన్” (Sichuan) వాళ్ళది (పేరును బట్టి చెప్పాడు అనుకుంటా). నేను ఈ ప్రాంతానికి దగ్గర్లో పెరిగాను కనుక, నాకు ఇక్కడి ఫుడ్ అంటే ఇష్టం.” అన్నాడు. విషయం ఏమిటంటే, ఇక్కడి ఆహారం చాలా “హాట్” గురూ టైపులో ఉంటుంది. ఈ కుర్రాడు అక్కడివాడే అయినా, బహూశా ఏళ్ళ తరబడి యూరోప్ లో ఉండి సుకుమారం అయిపోయాడో ఏమో… ఉప్ఫూ ఉప్ఫూ అనుకుంటూ, చెమట్లు కక్కుతూ, నేను నవ్వుతూ ఉంటే సిగ్గుపడుతూ తిన్నాడు :)) ఇండియాలోని చైనీస్ రెస్టారెంట్లలో సిచ్వాన్ స్టైల్ వెజిటెబుల్ ఫ్రైడ్ రైస్ అని అమ్ముతారు కొన్ని చోట్ల..కొంచెం స్పైసీగా ఉండే ఫ్రైడ్ రైస్ అది. ఇదంతా అయిన చాలా సేపటికి నాకు బల్బు వెలిగింది – ఆ పేరెందుకు వచ్చిందో!

బహుశా ప్రాగ్ వార్తలు ఇక్కడితో సమాప్తం అనుకుంటాను 🙂

ప్రాగోగులు-1

కొద్దిసేపటి క్రితమే చెక్ రిపబ్లిక్ రాజధాని ప్రాగ్ లో ల్యాండ్ అయ్యాను. ఇక్కడ వారం రోజుల మకాం… ఒక చలికాలపు పాఠశాల (వింటర్ స్కూల్) కోసం. మా ఊళ్ళో విశేషాల గురించి రాయడానికే సమయం చిక్కక రాయడం లేదు. కానీ, దిగిన క్షణం నుంచి ఎంత రాయకూడదు అనుకున్నా రాయడానికి ప్రేరేపించే అనుభవాలే ఎదురవుతున్నాయి ఇక్కడ. దానితో, ప్రాగులో నా బాగోగుల కథ – ప్రాగోగులు…చెప్పక తప్పడం లేదు.

1) అసలు విమానం ఎక్కీ ఎక్కగానే చెక్ ఎయిర్వేస్ వారి పత్రిక ఒకటి కనబడితే తెరిచాను. అంతే, విమానం దిగేదాకా, చదువుతూనే ఉన్నా… చదివినవే మళ్ళీ కూడా చదివా…ఆసక్తికరంగా అనిపించి. చివరాఖరుకి అది నాతో తెచ్చుకోవచ్చా అని విమానం వాళ్ళని అడిగి, వాళ్ళిస్తే తెచ్చేసుకున్నా కూడా 🙂 (అసలు ఈ పుస్తకం ద్వారా నాకు తెలిసిన వింతలూ, విశేషాలూ, వార్తలూ వాటి గురించి రేపో ఎల్లుండో వివరంగా రాస్తాను)
-అలాగ ఆ పుస్తకం గురించి నా కొలీగ్ కి ఊదరగొడుతూ, చలికి వణుకుతూ ఊళ్ళోకి వెళ్ళడానికి బయటకు వెళ్ళబోతూ, ఏటీయం లో డబ్బులు డ్రా చేసుకుందాం అనుకున్నాము. అక్కడ్నుంచి మొదలయ్యాయి పంచులు నాకు.

2) ఏ.టీ.యం లో 2000 చెక్ క్రోనులు అని సెలెక్ట్ చేసాను… చాలా రోజులు ఉండాలి, పైగా ఇక్కడ అంతా ఖరీదు అంటారు అని. ఇంక చూడండీ… 2000 క్రోను నోటు ఇచ్చిందది! ఇండియా ఏ.టీ.ఎం. లలో ఐదొందలు డ్రా చేస్తే ఎక్కడ ఐదొందల నోటు ఇస్తుందో అని, నాలుగొందలు, వందా వేర్వేరుగా డ్రా చేసేదాన్ని నేను. అంత చిరాకు నాకు పెద్ద నోట్లంటే… పైగా, నా తరహా ఖర్చులకి అలాంటి నోట్లు పరమ దండుగ. చిన్నవుంటేనే పండుగ. జర్మన్ ఏ.టీ.ఎంలు ఈ విషయంలో భలే ముద్దొస్తాయి. 50 యూరోలు తీయాలని అడిగితే, 20+10+10+5+5 – ఈ డినామినేషన్లలో ఇస్తాయి ఎప్పుడూ.

3) బస్సు ఎక్కాలంటే, బస్సులోనో, బస్టాపులోనో కాకుండా, ఒక కౌంటర్ లో కొనుక్కోవాలి టికెట్లు. అక్కడికెళ్ళి, 32 క్రోనుల టికెట్టు కి 2000 రూపాయల నోటు ఇచ్చాడు నా కొలీగ్. వెనకే మరో 2000నోటుతో నేనున్నా క్యూలో. ఆ కౌంటర్లో ఆమె చేతులెత్తేసింది. మేము చిల్లర్లు ఇవ్వలేము అన్నది. మీ ఏ.టీ.యం మాకు ఈ నోటే ఇచ్చింది అన్నాడు నా కొలీగ్. ఆవిడ…ఆయినా మేమంతే…అనేసి కౌంటరు మూసేస్తున్న బోర్డు పెట్టింది. ఖంగారు పుట్టింది నాకైతే…ఇంతలో క్రెడిట్ కార్డుతో కొనొచ్చన్న విషయం తట్టి కొన్నామనుకోండీ… కానీ, తొమ్మిదింటికి ఆ కౌంటర్ మూసేస్తే, తరువాతి బస్సులు జనం ఎలా ఎక్కుతారు? అన్నది నాకు అర్థం కాలేదు.

4) ఈ బస్సుమారి ఒకచోట మెట్రో ఎక్కాలి. అక్కడ ఎస్కలేటర్ ఉండిందీ…. కనుచూపుమేరదాకా మెట్లే ఉన్నాయేమో అని అనుమానం కలిగింది అది చూసాక 🙂 నేను ఈ చలి-కోటులో పాకెట్లు వెదికి ఫోను తీసి కెమెరా ఆన్ చేసే సరికి దాదాపు సగం పైకి ఎక్కేసాము. దానితో ఇదిగో-ఇంత మాత్రం కనబడ్డది.

5) హోటెల్ లోకి ప్రవేశించాక అడుగడుక్కీ పంచి పంచి పంచి. ఆ రిసెప్షన్ లో పనిచేసే వాడెవడో కానీ, కొత్తవాడో, తాగు-వాడో, నిద్రలో ఉన్నవాడో – ఏమిటో అర్థం కాలేదు. ముందు నా కొలీగ్ తన రిసర్వేషన్ తాలూకా పేపర్లతో ఉన్నాడు. వెనుక నేను ఉన్నా. “మీ పేరు లేదు” అన్నాడు రిసెప్షనిస్టు. “ఉంది” అంటాడు ఇతను. ఇలా రెండు మూడు సార్లు అయ్యాక, నా కొలీగ్ ఆ రిసెప్షనిస్టు దగ్గర ఉన్న పేర్లు తనే చూసి, “ఇదిగో, ఇదీ నా పేరు” అన్నాడు. అతను “ఓ, సారీ, సారీ…” అనేసి, అతనికి రూం అలాట్ చేసాడు. నెక్స్ట్ నేను వచ్చాను. “ఇద్దరికీ ఒకే రూం” అన్నాడు. నేను హడలిపోయా. ఇదెక్కడి ఖర్మరా బాబూ…అని అయోమయంలో అనుకుంటూ ఉండగా, నా మీద కాస్త అలర్టుగా ఉన్న నా కొలీగ్ – ఆమె సెపెరేట్ గా బుక్ చేసుకుంటే ఇద్దరికీ ఒక రూం అంటారేమిటి? మేమిద్దరం ఒకే చోట పని చేస్తాము…ఒకే పనిమీద ఇక్కడికి వచ్చాము… అంతే. అన్నాడు. “మీ పేరు నిజంగానే లేదు” అన్నాడు రిసెప్షనిస్టు కూల్ గా. మళ్ళీ ఖంగారు మొదలైంది నాకు. “లేకపోవడం ఏమిటి? అతను బుక్ చేసిన రోజే కాస్త ఆలస్యంగా నేనూ చేసా. అతని పేరు ఉంటే నా పేరు ఎందుకు ఉండదు?” అన్నా. “ఏమో, ఇక్కడ కనబడ్డం లేదు” అన్నాడు అతను మళ్ళీ. ఇంతలో, ఆపద్భాందవుడిలా, నా కొలీగ్ మళ్ళీ ఆ చిట్టా చూసి, నా పేరుని పాయింట్ అవుట్ చేసి చూపాడు రిసెప్షనిస్టుకి. అతను మళ్ళీ సారీ చెప్పి, నాకు తాళం తీసే కార్డులు ఉన్న కవర్ ఇచ్చాడు. అందులో రెండు కార్డులున్నాయి. “అదేమిటండీ రెండు ఉన్నాయి?” అని అడిగా. “ఓ..సారీ!” అనేసి రెండోది తీసేసుకున్నాడు. అయోమయ దృక్కులతో – “ఏమన్నా హెల్ప్ కావాలంటే, ఫలానా నంబర్…నాకు కాల్ చేయండీ” అన్నాడు. సరేనని బయటపడ్డాము.

6) సరే, ఈ గది తీసుకున్నాక చూస్తే, ఇక్కడ వైర్లెస్ పని చేయడం లేదు. ఫ్రీ-ఫ్రీ-ఫ్రీ అని టముకు వెయ్యడం ఎందుకు? అని కోపం వచ్చింది. వెంటనే ఆ సదరు రిసెప్షన్ వాడికి ఫోను చేసా. “మీ టీవీ వెనుక ఉన్న వార్డ్రోబ్ పక్కనే ఒక రౌటర్ ఉంటుంది. దానిలో ఒక వైర్ ఉంటుంది. దాన్ని పీకి మళ్ళీ పెట్టండి” అన్నాడు. “ఏమిటీ, గది గదికీ రౌటరా!” అనుకుని, అటు చూస్తే, టీవీ వెనుక ఉన్నది…గోడ! అదే చెప్పాను అతనికి. “నా కొలీగ్ ఒకతన్ని పంపిస్తాను..అతను వచ్చి మీకు సాయం చేస్తాడు” అని పెట్టేశాడు ఫోను.

7) రెణ్ణిమిషాల్లో ఒకతను వచ్చాడు. (నా మట్టుకు నాకైతే మన్మథుడు సినిమాలో… “థే పెయిడ్ నో” అని బ్రహ్మానందం అన్నప్పుడు బాగా బలంగా ఉన్న ఒకడూ “నో” అంటాడే….వాడి లాగే అనిపించాడు). “ఏమిటి ప్రాబ్లెం?” అన్నాడు. “ఏదో వైర్లెస్ డిటెక్ట్ అవుతోంది. పాస్వర్డ్ కూడా ఆక్సెప్ట్ చేస్తోంది కానీ తర్వాత కనెక్ట్ కావట్లేదు” అన్నా. అతను నా ల్యాప్టాప్ చూస్తా అన్నాడు. రెండు క్షణాలు మౌస్ మీదకు చేయి పెట్టబోతూ ఆగి అయోమయంగా చూసి అన్నాడు – “విండోస్ లో స్టార్ట్ సింబల్ ఉంటుందే…అలాంటిది ఏదీ?” అన్నాడు. అతనికి అర్థం కాలేదేమో అని… “ఇది విండోస్ కాదు” అన్నా నెమ్మదిగా, భయంగా. “అర్థమయ్యింది. కానీ, మరి ఆ స్టార్ట్ ఏదీ?” అన్నాడు. “నెట్వర్క్ కనెక్షన్స్ చూడాలంటే ఇక్కడ చూడొచ్చు” అని చూపించా. మళ్ళీ ఆ కనెక్షన్ల జాబితా ఎగాదిగా చూసి…”ఇక్కడి వైర్లెస్ పాస్వర్డ్ ఎక్కడ టైప్ చేయాలి?” అన్నాడు. చూపించాను. “నాకు ఇది అలవాటు లేదు. విండోస్ లో అయితే తెలుసు” అన్నాడు. నేను మళ్ళీ – “అది కాదు…నెట్వర్క్ కనిపిస్తోంది…కనెక్ట్ అవుతుఓంది..కానీ, తర్వాత ఏం కావట్లేదు” అన్నా. అతను ఒక నిముషం ఆలోచించి, రౌటర్ లో సమస్యేమో అని గబుక్కున టీవీ వెనక్కి వెళ్ళాడు.

ఆ తరువాత టేబుల్ జరిపాడు. ఆ తరువాత మంచం వెనక్కి వెళ్ళి చూశాడు. “ఈ గదిలో రౌటర్ ఏదీ?” అన్నాడు. “నేను ఇప్పుడే దిగాను. నాకు తెలీదు” అన్నాను. వెంటనే రిసెప్షన్ కి ఫోన్ చేసి, చెక్ భాషలో ఏదో మాట్లాడుకున్నారు. ఇతను ఇప్పుడే వస్తానని బయటకు వెళ్ళాడు.

8) ఒక రెణ్ణిమిషాలు తరువాత చాంతాడు సైజులో ఉన్న వైర్ పట్టుకుని వచ్చి, ఆ టీవీ వెనకాల అంతసేపూ నాకు కనబడని ఒక సాకెట్ నుంచి వైర్డ్ కనెక్షన్ పెట్టుకోవచ్చని చెప్పి, నా ల్యాప్టాప్ కి కనెక్ట్ చేసాడు. చేసాక… “ఇప్పుడు ఇది కనెక్ట్ చేసేది ఎలా ఇందులో? విండోస్ లో అయితే మామూలుగా అయిపోతుంది” అన్నాడు. “అదే కనెక్ట్ అవుతుంది లెండి… వేరే ఏం మార్పులు చేయనక్కరలేకపోతే..” అన్నా. సరే, నా పుణ్యం పుచ్చి, చివరాఖరుకి ఇంటర్నెట్ కి కనెక్ట్ అయ్యింది. ఇంకాస్త పెద్ద వైర్ తీసుకొస్తాను. అప్పుడైతే, మీరు మీ బెడ్ పైన్నుంచే వాడుకోవచ్చు, అనేసి వెళ్ళిపోయాడు.

9) వెళ్ళేముందు ఒక రసగుళిక వదిలాడు – “మామూలుగా ప్రతి గదిలోనూ ఒక రౌటర్ ఉంటుంది. ఏమిటో, ఇక్కడ లేదు. బహుశా లాస్ట్ టైం వచ్చిన వాళ్ళు ఎత్తేసారేమో” అన్నాడు. నేను అవాక్కై “వ్వాట్?” అన్నా. “అప్పుడప్పుడూ అలాంటివి జరగడం ఇక్కడ మామూలే లెండి” అన్నాడు =)). సరే, కాసేపయ్యాక పెద్ద వైర్ తెచ్చి వెళ్ళిపోయాడు అనుకోండి..కానీ, నాకు మాత్రం నవ్వు ఆగడంలేదు 🙂

-ప్రస్తుతానికీ ఇవీ నా ప్రాగోగులు 🙂 ప్రాగ్ లాంటి నగరానికి వచ్చి నువ్వు చెప్పేవి ఇవా?? అనుకుంటున్నారా?? 😉