Glossary for “My Name is Sombara”

Glossary for the translated short story “My Name is Sombara”, published online at: Out of Print Magazine. The webzine doesn’t put a glossary for translated stories. However, I felt some words are specific and either don’t have a direct equivalent in English or it won’t read well if I replace with an English equivalent. So, I kept some Telugu words and added this gloss with additional detail. “Out of Print” agreed to this idea.

• Grievance day – a government organized day to address the problems of  people belonging to nearby tribal groups 
• thatha: grand father, in Telugu

• Kinnera – a musical instrument similar to lute
• Tudumu – a drum, which is played standing, with a pair of drum sticks, and provides a bass beat. 
• Tudumu Kunda – It is a small drum used as an accompaniment to Tudumu 
• Pinlakarra – flute
• Ejjodu – a village priest who typically organizes religious ceremonies and chants prayers
• Panchayat: Village governing council in Indian villages
• Savara language

• ITDA: Integrated Tribal Development Agency, a government body
• MRO: Mandal Revenue Officer. Mandal is a unit of administrative division in India. 
• Dhimsa It is a dance form prevalent in some tribal communities around Andhra Pradesh and Odisha states in India.
• Sannai: a South Indian musical instrument similar to Shehnai
• Gogoi: A vibrating reed instrument, played by the mouth (?)
• Mama: uncle. Typically mother’s brother (or father’s sister’s husband)
• Tillakaya: A musical instrument that resembles anklets, and played/worn on foot.

The story in Telugu original can be read here, and here is an audio where the author describes the story’s background (in Telugu).

జాల ప్రలాపం, దాని ప్రయోజనం

ఆన్లైన్ రాంటింగ్ కి జాలప్రలాపం అని తెలుగు పేరు పెట్టాను. ఇది తుచుగా చూస్తూనే ఉంటాము. జాలప్రలాపం పలురకాలు. ఇందులోనూ మర్యాద తప్పని వారు కొందరు. కోపంలో లక్ష అంటాం – ఎవరైనా, మీకు ఆ గొడవకి సంబంధం ఉన్నా, లేకపోయినా పడాల్సిందే అన్నట్లు రాసే/కూసే వారు కొందరు. మనం (నేనూ చేస్తూ ఉంటా బైదవే..అప్పుడపుడు) ఎందుకిలా ప్రవర్తిస్తాము? అసలు ఇలా ముక్కూమొహం తెలీని వాళ్ళమీద విరుచుకుపడి అదేదో ఈ మానవపురుగలకంటే నేన్నయం అనుకోడం వల్ల ప్రయోజనం ఏమిటి?భారీగా టైటిల్, ఉపోద్ఘాతం పెట్టాను. సందర్భం ఏమిటో? అనిపించవచ్చు. “Relax: A Guide to Everyday Health Decisions with More Facts and Less Worry” (by Timothy Caulfield) అని ఒక పుస్తకం చదివాను గత వారం. ఈ విషయం మీద ఒక అధ్యాయం ఉంది. అందులోంచి నాకు ముఖ్యమైన విషయాలు అనిపించిన దానిని ఇక్కడ రాస్కుంటున్నా.

రాంట్ అన్నది మన జీవితంలో ఒక భాగం. ఏదన్నా బాధ/కోపం వంటివి బలంగా కలిగినపుడు అది అలా బైటకి కక్కేస్తే మనకు తెరిపి కలుగుతుందని మనం అనుకుంటాం, అంతా చెబుతూంటారు కూడా. అలా వెళ్ళగక్కకుండా మనసులోనే ఉంచేసుకుంటే ఆరోగ్యానికి మంచిది కాదని కూడా అంటారు. సినిమాల్లో, నవల్లో ఇలాగ ప్రధాన పాత్రలు గట్టిగా అరుస్తూ విరుచుకుపడే సందర్భాలు కోకొల్లలు. అయితే, సోషల్మీడియా లో ఇదొక వేరే లెవెల్ కి పోయిందనిపిస్తుంది. ముక్కూమొహం తెలీని అందరితోనూ గోడు వెళ్ళబోసుకోవచ్చు. ఏ బ్యాంకో, ఇన్స్యూరన్స్ కంపనీ నో, సినిమానో, పుస్తకమో, ప్రభుత్వమో, సిద్ధాంతమో – ఒకటని లేదు. అన్నింటి గురించీ నోటికొచ్చింది కూసుకోవచ్చు మనం. మరి మన సోషల్ మీడియా కుటుంబాన్ని బట్టి ఇవన్నీ నచ్చి ప్రోత్సహించేవారూ ఉండొచ్చును. “Anger is more influential than joy” అని ఏదో పరిశోధనలో తేలిందట. ఎంత నెగటివ్ పోస్టులు పెడితే అంత తొందరగా పేరొస్తుందనమాట. అందువల్లనే కాబోలు అందరినీ తిడుతూ ఉండే మీడియా పర్సనాలిటీలకి ఫాలోయింగ్ ఎక్కువ. పాజిటివ్ గా రాస్తే అబ్బే, ఎవరు చదువుతారండీ? ఎవడిక్కావాలి?

ఇపుడు ప్రశ్న ఏమిటంటే -మరి అందరూ అన్నట్లు నిజంగానే ఇట్లాంటి జాలప్రేలాపన మన మానసికారోగ్యానికి మంచిదా? ఇలా పబ్లీకున అరిచాక మనశ్శాంతి లభిస్తుందా? ఈ రచయిత లేదంటాడు.

ఇట్లా గట్టిగా అరవడమో, లేకపోతే మనసులో ఉన్నదంతా తిట్టుకుంటూ వెళ్ళగక్కడం (ఈకాలంలోనైతే ఫేస్బుక్/ట్విట్టర్ వంటి చోట్ల పోస్టులు పెట్టడమో) మానసిక ఆరోగ్యానికి మంచిదన్న వాదన సిగ్మండ్ ఫ్రాయిడ్ దగ్గర మొదలయిందంట. ఇలా ఈ లోపలున్న ఉద్వేగాలు బైటికి కక్కకపోతే మన మానసికారోగ్యానికి మంచిది కాదన్న సిద్ధాంతాలు అన్నీ దాదాపు ఈయన పరిశీలనపై ఆధారపడినవే. ఈయన పరిశీలనకి అంత పరిశోధనాత్మక్ ఆధారాలు లేవంటారు. అయినా మరి ఈయన రచనల ప్రభావం నేటికీ ఉందని ప్రత్యేకంగా చెప్పక్కర్లేదు. ఇంతకీ నిజంగా మన కోపాన్నో, బాధనో అంతా గట్టిగా పైకి వెళ్ళగక్కడం మన శారీరక/మానసికారోగ్యానికి మంచిదేనా? అంటే అలా అని నిరూపించడానికి ఆధారాల్లేవంటాడు ఈయన. పైపెచ్చు దీని వల్ల మనం మరింత కోపం, ద్వేషం వంటివి పెంచుకుంటూ పోతామంట.

“Venting anger is like using gasoline to put out a fire. It only feeds the fame by keeping aggressive thoughts active in memory and by keeping angry feelings alive” అంటాడొక ప్రొఫెసర్. జాలప్రలాపం గురించి చేసిన పరిశోధనల్లో తేలినది ఏమిటంటే – ఇది తాత్కాలిక ఉపశమనాన్ని ఇస్తుంది కానీ దీర్ఘకాలంలో మనకి చేసే మేలుకన్నా హానే ఎక్కువ (జంక్ ఫుడ్ లాగా అనమాట). కోపం అన్నది సరిగ్గా ఉపయోగిస్తే ఆరోగ్యకరమైనదే కానీ జాలప్రలాపం సరైన పద్ధతి కాదన్నది శాస్త్రవేత్తల అభిప్రాయం. జాలప్రలాపం మన మానసికారోగ్యానికి మేలు చేయకపోగా కీడు తలపెట్టే అవకాశం ఉందంట. ఆ యొక్క కోపద్వేషాలు పతాకస్థాయిలో ఉండగా సోషల్ మీడియా చర్చల్లో హోరాహోరీ అరుచుకోడం వంటివి గుండెనొప్పి వచ్చే అవకాశాలు కూడా పెంచుతాయంట. ఇవన్నీ కాక వేరే సాంఘిక పరిణామాలు ఉంటాయి కదా – మనం జాబ్ ఇంటర్యూలకి వెళ్ళెవేళల ఇలాంటి పబ్లిక్ ప్రొఫైల్స్ కూడా చూస్తున్నారంట కొందరు. రేపొద్దున ఏదన్నా సందర్భంలో ఐదేళ్ళ క్రితం మీరు కూసిన కూతలు అంటూ ఏవో స్క్రీన్ షాట్ ఎవరో తీసినా ఆశ్చర్యం లేదు. కనుక, జాలప్రలాపం డేంజెరస్ అన్నది సారాంశం.

మరట్లైతే ఎట్లాగండి? ఏదో ఒకటి చేయాలి కదా నిజంగా మనకి ఆ స్థాయిలో “నెగటివ్ ఎమోషన్” ఉన్నపుడు? అలాగే ఈ ఉద్వేగాలని లోపలే ఉంచి కుమిలిపోడమో, రగిలిపోడమో, లేదంటే ఇట్లా సోషల్ మీడియా లో కక్కేయడం – ఈ రెండూ కాకుండా వేరే ఏదన్నా మార్గం ఉందా? అని అన్వేషించాలి. కీబోర్డుకి కాసేపు దూరంగా జరగడం … కొంచెం మన హాబీల వైపుకి కాసేపు పోయిరావడం. ఇవన్నీ కాకపోతే … మర్యాదకరంగా మన వాదన బలంగా చెప్పడం (polite assertion), ఏదన్నా పత్రిక్కి వ్యాసం రాసి పంపడం- ఇలాంటివి ఉత్తమం అంటాడు రచయిత. ప్రైవేటుగా ఓపికగల, దయగల ఏ స్నేహితులతోనో, కుటుంబ సభ్యులతోనో చర్చించవచ్చు అదో పద్ధతి నాకు తట్టినది.. మరివి తత్కాల ఉపశమనాన్ని ఇవ్వవు గదా? అంటే దీర్ఘకాలంలో ఈ పద్ధతే మంచిదని తేల్చాడు ఈయన.

“The notion that we are these human pressure cookers that walk around building up steam until we blow – unless we let a little out – sounds like it would make some sense. In the end, though, it just isn’t true” – పుస్తకంలోని ఒక కోట్. హమ్మయ్యా, అది చదివాక నా మనసు శాంతించింది. ఎంత వాదించుకున్నా సమాజ మర్యాదని దాటి జాలప్రలాపాలు చేసి ముక్కూమొహం తెలీని వారిని నోటికొచ్చింది కూసిన అనుభవం నాకు లేదు. బహుశా అట్లా కూస్తేనే మన గొంతుక వినిపడుతుందేమో? లేకపోతే ఎవరూ పట్టించుకోరేమో అన్న సందేహం కలిగిన రోజులు లేకపోలేదు. అందువల్ల, పుస్తకంలో ఇది ఉపయోగకరమైన చాఫ్టర్ అనిపించి ఇలా సారాంశం రాసుకున్నా. చివరి ఛాప్టర్ కూడా చాలా ఉపయోగకరం. అది మరో రోజు.

“వరసో వరస!” – కథ వెనుక కథ

నేను రాసిన ఒక కథ ఈ క్రింది కథా సంకలనంలో వచ్చింది. ఈ పుస్తకం ఇపుడు “విజయవాడ బుక్ ఫెస్టివల్” లో, తర్వాత బైట కూడా లభ్యమవుతుంది. కథ వెనుక కూడా ఓ కథుంది – అది మరి నాకు సంబంధించినది కనుక బ్లాగులో రాసుకుంటున్నా.

కథ వెనుక కథ:

చాలా కాలం క్రితం (2015లో) – నేను, మా ఇంటాయనా ఇద్దరం కలిసి జర్మనీలో నేను చదువుకునే యూనివర్సిటీ దగ్గర ఉన్న ఒక ఐరిష్ పబ్ కి వెళ్ళాము. అక్కడ తీరిగ్గా కాఫీలు తాగుతూ ఉండగా మాకిద్దరికీ ఓ ఆలోచన వచ్చింది – ఏలియన్స్ ఎందుకు విచిత్ర వేషధారణలో ఉండాలి? మనకర్థం కాని భాషలో మాట్లాడాలి? ఏం మనలా ఉండి భూమ్మీది భాషే మాట్లాడొచ్చు కదా? ఏదన్నా ఒక ఎక్కువమందికి తెలియని భాష మాట్లాడితే ఆ భాషకి సడన్ గా పబ్లిసిటీ వస్తుందా? అని. అట్లా ఓ కథ రాద్దాం కలిసి – అనుకున్నాము. అయితే, నాకు అప్పటికే కథలు రాయడం అన్న టాపిక్ మీద ఆసక్తి లేదు. ఆయనకి ఒక్కడే రాయడం మీద ఆసక్తి లేదు. అలా ఉండిపోయింది అది.

2021: జూన్ జులై సమయంలో ఎప్పుడో నాకొక ఈమెయిల్ వచ్చింది – మేమొక కథల సంకలనం వేస్తున్నాం, మీర్రాయాలి అని. నా మొదటి స్పందన – “వీళ్ళు ఎవరో అనుకుని నన్ను అడిగినట్లు ఉన్నారు” అని. ఎందుకంటే నేను చివరి సారి కథ అంటూ రాసినది 2011 లో. అందునా నేనేదో కాలక్షేపానికి రాసేదాన్ని కానీ అంత సీరియస్ గా కథా రచయితగా చూసుకోలేదు నన్ను నేను ఎప్పుడూ.

అందునా నాకు అస్సలు మళ్ళీ ఆ కథలు కాకరకాయల వైపు వెళ్ళాలన్న ఆలోచన లేదు. కానీ, ఈ కథ రాయడం మొదలుపెట్టడం ట్రిగ్గర్ లాగ పనిచేసి.. కథలు అనువాదాలు మొదలుపెట్టాను, మరో రెండు మూడు సొంత కథలు రాశాను (వస్తాయి, నెమ్మదిగా బైటకి). కనుక ప్రపంచానికి నా సుత్తి తప్పదు నాకు ఇది బోరు కొట్టేదాకా! 🙂 ఈ అవకాశం కల్పించి, నన్ను పదేళ్ళ తర్వాత ఈ దారి పట్టించినదుకు ఈ సంకలనం సంపాదకులు వేల్పూరి సుజాత, “అనల్ప” బలరాం గార్లకి ధన్యవాదాలు.

నేను ఒరిజినల్గా ఒక సైకో టైటిల్ పెట్టాను “ఒక భాషాప్రయుక్త అద్భుత కల్పన” అని. దానిని ఎడిటర్లు “వరసో వరస!” అని మార్చారు. బహుశా ఇదే నయం ఏమో, ఆ మొదట పెట్టిన లాంటి టైటిల్ పెడితే అసలు చదవబోయే వారు కూడా భయపడి పారిపోతారేమో అనిపించింది నాకు :D. అపుడు అనుకున్నదీ, నేను ఇపుడు రాసింది వేర్వేరు. మధ్యలో నా జివితానుభవాలు, మధ్యలో చదివిన సాహిత్యం, సినిమాలు, ఇలాంటివి నన్ను ప్రభావితం చేశాయి ఈ కథ రాయడంలో. కానీ ఐడియా అప్పటిదే. కనుక ఇందులో నా సహచరుడు శ్రీరాం కి ఒక పావు భాగమన్నా క్రెడిట్ ఇవ్వక తప్పదు.

“They Eat Meat!” కథ అనువాదం – అనుభవం

“They Eat Meat!” అన్న Hansda Sowendra Sekhar ఆంగ్ల కథకి నా తెలుగు అనువాదం “వాళ్ళు మాంసం తింటారు!” ఈ ఆదివారం “సంచిక” వెబ్ పత్రికలో వచ్చింది. ఆ కథ/అనువాదం గురించి నా అనుభవాలు ఈ పోస్టులో రాసుకుంటున్నాను.

ఈ కథ మొదట “La.Lit Magazine” అన్న పత్రికలో వచ్చింది. తరువాత 2015 లో “Adivasi will not Dance” సంకలనంలో తిరిగి ప్రచురితమైంది. ఇప్పుడిలా తెలుగులో…

నిజానికి నాకు కథ రెండు సంబంధం లేని కథలని బలవంతంగా కలిపి కుట్టినట్లు అనిపించింది ఫస్టు చదవగానే. అయితే, ఎందుకు అనువాదం చేయడం? అంటే, నాకు రెండు విషయాలు ప్రత్యేకంగా అనిపించాయి.

• ఆ ఆహారం విషయం… దాని వెజ్ వర్షన్ నేను అనుభవించాను జర్మనీ వెళ్ళిన కొత్తల్లో. అది యూనివర్సల్ సమస్య బయటి ప్రాంతాలకి వెళ్ళే అందరికీ. అయితే, ప్రత్యేకం దాని మీద దృష్టి పెట్టిన కథలు ఇంతకు ముందు నేను చదవలేదు.
• కథ మొదటి సగం అంతా గుజరాతీ ల గురించి కాస్త నెగటివ్ గానే అన్నారు: వాళ్ళకి వేరే జాతి వాళ్ళంటే మంచి అభిప్రాయం ఉండదనీ, నాన్-వెజ్ తినే వాళ్ళతో సరిగా ఉండరనీ ఇలా. కానీ రెండో సగంలో ఆ ముస్లిం కుటుంబాన్ని కాపాడింది కూడా వాళ్ళే. కులం, మతం, పార్టీ, సిద్ధాంతాలంటూ పోలరైజ్ అయ్యి కొట్టుకు చస్తున్న ఈ రోజుల్లో ఇలా అందరూ కలిసి పోయి ఇంకో మతం వాళ్ళ కుటుంబాన్ని అల్లరిమూకల నుండి రక్షించడం నాకు నచ్చింది.

అంతే. అందువల్ల నేను ఇది అనువాదం చేయాలి అనుకున్నాను. ఇక ఈ పుస్తకంలోని తక్కిన కథల మీద నాకు అనువాదం స్థాయి ఆసక్తి లేదు.

తెలుగు అనువాదానికి అనుమతినిచ్చిన రచయిత Hansda Sowendra Sekhar కు, ప్రచురణ కర్తలు Speaking Tiger Books వారికి ధన్యవాదాలు. అలాగే నేను ఇలా అనువాదం చేసా, చదివి అభిప్రాయం చెబుతారా? అనగానే ఒకసారి కూడా కాదనకుండా ఓపిగ్గా చదువుతున్న సుజాత గారికి, “సంచిక” కి పంపే ముందు ఈ కథని చదివిన కొత్తపాళీ గారికీ ధన్యవాదాలు.

ఇపుడు మనకి తెలుసు కాబట్టి… (వ్యాసానువాదం వెనుక కథ)

“Now that we know” అన్న ఆంగ్ల వ్యాసాన్ని నేను తెలుగులోకి అనువదించాను. అది సారంగ పత్రిక వారు వేసుకున్నారు. ఇందులోని వస్తువు కెనడాలోని ఆదివాసీ జాతులకి వ్యతిరేకంగా అనేక నిర్ణయాలు తీసుకుని కొన్ని తరాల పాటు వారి జీవితాలని ప్రభావితం చేసిన ఒకాయన పేరుని పెట్టిన యూనివర్సిటీలో పనిచేస్తున్న రచయిత్రి ఆ మనిషి గురించి రాసిన విషయాలు. ఇది కెనడాకి ప్రతేకమైన విషయమే అయినా ఆవిడ లేవనెత్తిన కొన్ని అంశాలు ఏదో ఒక సమయంలో ఎంతో కొంత అణగదొక్కబడిన ప్రతి జాతికీ అనుభవమే అనిపించింది నాకు. అందువల్ల ఈ వ్యాసం తెలుగు వారికీ కొన్ని ఆలోచనలు రేకెత్తిస్తుందని నమ్ముతూ ఈ అనువాదం చేశాను.

దీని వెనుక కొంచెం నా సొంతగోడు ఉంది. అసలెందుకు చేశాను, దీన్నే ఎందుకు? అని. ఈ పోస్టు అందుకోసం రాసుకుంటున్నా.

*******

ఈమధ్య ఇక్కడ కెనడాలో ప్రభుత్వం ఇకపై సెప్టెంబర్ 30వ తేదీని ‘National Day of Truth and Reconciliation‘ గా ప్రకటించింది.

“The Government of Canada is committed to reconciliation and ensuring that the tragic history and ongoing legacy of residential schools is never forgotten. … Like all Canadians, this day provides an opportunity for each public servant to recognize and commemorate the legacy of residential schools. This may present itself as a day of quiet reflection or participation in a community event.” అని ప్రకటించారు.

ఇక్కడి రాజకీయాలతో పరిచయం లేకపోయినా, గత చరిత్రలో రెసిడెన్షియల్ స్కూళ్ళ పేరిట తెల్లజాతి ప్రభుత్వాలు కెనడియన్ ఆదివాసీ పిల్లల జీవితాలపై, వారి కుటుంబాలపై ఎలాంటి ప్రభావం చూపాయో చూచాయగా విని ఉండవచ్చు చాలా మంది. ఈమధ్య కాలంలోనే ఇంతకుముందు ఈ స్కూళ్ళు ఉన్న స్థలాలలో సమాధులు కనబడ్డం కూడా బాగా సంచలనం సృష్టించింది. ఈ నేపథ్యంలో ఈ ప్రకటన నాకు అసలు పైపై కంటి తుడుపు చర్యలా అనిపించింది.

నేను కెనడియన్ కాకపోయినా ఒక కెనడా కేంద్ర ప్రభుత్వ ఉద్యోగి గా నాకీ సెలవు వద్దు అనిపించింది. నిజంగా ఇలా ఆలోచనలో గడపాలనుకుంటే మామూలు పనిదినంలోనె ఆదివాసీలని గౌరవించే పని ఏదన్నా చేస్తే పోతుంది కదా? అనిపించింది. మా ఆఫీసులోనే ఆదివాసీ నేపథ్యం ఉన్న సహోద్యోగులు (చాలా తక్కువ సంఖ్యలోనైనా) ఉన్నారు. వారి చేత వారి జీవితం/సంస్కృతి గురించో, వారి పరిశోధనల గురించో… ఏవో టాక్ ఇప్పించి అందరం వినాలని, ఎగనామం పెట్టకూడదనీ అనొచ్చు కదా?

ఇలాంటివేవేవో ఆలోచనలు నాకు. ఒక పెయిడ్ హాలిడే దీని గురించి తీసుకోడం వాళ్ళకి గౌరవమా? వాళ్ళు ఎదుర్కున్న అంత దారుణాలకీ ఈ సెలవు సమాధానమా? అని అసలు ఉక్కిరిబిక్కిరయ్యాను ఆలోచనలతో.

ఆదివాసీ భాషలకోసం సాంకేతికత రూపొందించడం, అంతరించిపోతున్న భాషలు నేర్చుకోడానికి సాఫ్ట్వేర్ ఆప్ ల రూపకల్పన – ఇలాంటి విషయాలపై కూడా బోలెడు కృషి జరుగుతోంది. వీళ్ళెవరినన్నా పిలిపించి ఏదన్నా అవగాహనా సదస్సు చేయొచ్చు కదా మా సంస్థలోని రిసర్చర్లకి? అసలు లాంగ్వేజ్ టెక్నాలజీస్ మీద పనిచేస్తున్న రిసర్చర్లే నాతో సహా మా ఆఫీసులో ముప్పై మంది దాకా పీహెచ్డీ చేసిన వాళ్ళే ఉంటారు. ఇక ఇతర డెవలపర్లు, విద్యార్థులు, మేనేజ్మెంట్ అంతా మరో పాతిక మంది ఉండొచ్చు.. మా వాళ్ళదే ఓ పెద్ద ప్రాజెక్టు ఉంది వివిధ ఆదివాసీ భాషల వారితో పనిచేసి ఆప్స్ రూపొందించడం గురించి. మరి వీళ్ళతో ఏదన్నా చేయొచ్చు కదా సెలవిచ్చే బదులు?

ఈనేపథ్యంలో అసలు ఆరోజు కి నేనేం చేయగలను? అనుకున్నా. ‘Indigenous Toronto: Stories that carry this place‘ అన్న పుస్తకం చదివాను ఈమధ్యనే. ప్రస్తుత కాలంలో తమ సంస్కృతి, విలువలని నిలబెట్టుకుంటూ జీవిస్తున్న వివిధ ఆదివాసీ రచయితల, ఇతర స్థానిక ఆదివాసి ప్రముఖుల అనుభవాలతో కూడిన వ్యాసాలు, ఇంటర్వ్యూల సంకలనం. అందులో కొన్ని వ్యాసాలు అలా సూటిగా తాకాయి. ఇందులో ఏదన్నా ఒకటి అనువాదం చేద్దాం అనుకున్నాను. “Now that we know” అన్న వ్యాసం ఎంచుకున్నాను.

అసలు మనకా ఆదివాసీ నేపథ్యం కాదు…అసలు స్నేహితులు కూడా ఎవరూ ఆ నేపథ్యం వారు లేరు. పుట్టి పెరిగిన ఇండియాలోనే నాకెవరూ తెలియదు. కెనడా సంగతి అటు పెడదాం. నేనెళ్ళి ఈవ్యాసం అనువాదం చేయడం… ఎలా అడిగేది? రచయిత్రి బాగా ఆక్టివిస్టు టైపు. అంతకుముందు ఎదో అంబేడ్కర్ రచన గురించి రాశానని ఎవరో ఒకాయన వచ్చి నువ్వు దళితజాతికి చెందిన దానివా? అని అడిగాడు. ఇలా ఈమె కూడా ఏమన్నా అంటే? అని భయం వేసింది. అక్కడికీ “నేను ఆదివాసీని కాను. నేను ఇండియా నుండి వచ్చాను. కెనడాలో ఎంతో కొంత సోషల్ కాపిటల్ ఉన్న తెల్ల యువతి కి సమాన హోదాలో అక్కడ నన్ను ఉంచుకోండి.” అని పర్మిషన్ అడిగే ఈమెయిల్ లోనే రాసేశాను. మీర్రాసినది నా బోంట్లకి కొంచెం ఎందుకు మీరిలా ఆవేశంగా ఉన్నారో అర్థం చేసుకోడానికి ఉపకరిస్తుంది, మా దగ్గర కూడా ఇలాంటి సామాజిక అంశాలు ఉన్నాయి. కరెక్టుగా ఇదే కాకపోయినా రిలేటబిలిటీ ఉంది” అని చెప్పాను. దీనితో అనుమతి రెండు మూడు రోజుల్లోనే ఇచ్చేశారు.

ఈ తెలుగు అనువాదానికి అనుమతి ఇచ్చిన వ్యాసకర్తకి, పబ్లిషర్లకి, నా ధన్యవాదాలు. సారంగ వారికి కూడా నా ధన్యవాదాలు.

ఇకపోతే వ్యాసానికి వ్యాసమంత పోస్టు, కథ కి కథంత పోస్టు – ఏవిటిదంతా? అనిపించొచ్చు కానీ నేను ఫేస్బుక్ పోస్టులు నెలకో రెణ్ణెల్లకో పోయి అన్నీ డిలీట్ చేసేస్తూ ఉంటా. అందుకని ఇలా ఇక్కడ రాసి పెడుతున్నా. ఇవి అలాగే ఉంచుతా అని.

నెహ్రూ (తదితరులు) క్రికెట్ ఆడిన వేళ

నేను జైపాల్ సింగ్ ముండా అన్న ఆయన జీవిత చరిత్ర ఒకటి చదివాను. నిన్న పూర్తయింది పుస్తకం. చివరి అధ్యాయంలో 1953 లో ఆయన భారత దేశపు పార్లమెంటు సభ్యుల మధ్య నిర్వహించిన ప్రెసిడెంట్స్ 11 వర్సస్ వైస్ ప్రెసిడెంట్స్ 11 క్రికెట్ మ్యాచ్ గురించి వివరంగా రాశారు. ఈ పోస్టు ఆ మ్యాచ్ విశేషాల గురించి. మ్యాచ్ గురించిన చిన్న విడియో బిట్ ఇక్కడ చూడవచ్చు.

జైపాల్ కి పార్లమెంటు సభ్యుల మధ్య క్రికెట్ మ్యాచ్ పెట్టాలన్న ఆలోచన వచ్చింది. అయితే ఇదేమంత వింత విషయం కాదు. అప్పటి సభ్యులలో దుర్గాపూర్ మహారాజా, సర్దార్ సుర్జిత్ సింగ్ మజితియా వంటి గతంలో క్రికెట్ ఆడిన వారు ఉన్నారు. పార్లమెంటు సభ్యులలో క్రీడాసక్తి కూడా తక్కువేం కాదు. పార్లమెంట్ స్పోర్ట్స్ క్లబ్ సాక్షాత్ ప్రధాని నెహ్రూ నే చైర్మన్ గా, ప్రెసిడేంటు బాబూ రాజెంద్ర ప్రసాద్ పాట్రన్ గా, జైపాల్ సింగ్ మేనేజర్ గా మొదలైంది. రాజకుమారి అమ్రిత్ కౌర్ కూడా దీని కమిటీలో సభ్యురాలు. జైపాల్ ఈ మ్యాచ్ కోసం ఎంపీల సొంత ఖర్చులతో బ్లేజర్లు, క్యాపులు కూడా సిద్ధం చేయించి, ప్రెసిడెంట్స్ ఎలెవెన్, వైస్ ప్రెసిడెంట్స్ ఎలెవెన్ అని రెండు జట్ల పేర్లు నిర్ణయించాడు (డాక్టర్ సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్ అప్పటి ఉపరాష్ట్రపతి).

మొదటే కొన్ని ఇబ్బందులొచ్చాయి. కాకా గాడ్గిల్ తను ధోతీలోనే ఆడతా అన్నాడు. కమ్యూనిస్టు నాయకుడు గోపాలన్ బూట్లు ఎప్పుడు వేసుకోలేదు, వేసుకోనన్నాడు. రాజకుమారి, బేగం ఐజాజ్ రసూల్ -ఇద్దరూ మగవారేనా, మమ్మల్నీ జట్లలో చేర్చమన్నారు. నెహ్రూ అభిమానుల గుంపొకటి ఆయన ఆడ్డానికి వీల్లేదనింది. కానీ నెహ్రూ ఆడతానన్నాడు. చివరికి ధోతి కుదరదు అని, గోపాలన్ కి బాటా షూ కొనిచ్చి, నెహ్రూ ని ఆడనిచ్చి, మహిళా సభ్యులిద్దరికీ 22 మంది మగ పార్లమెంటేరియన్ లు దొరక్కపోతే మిమ్మల్ని చేరుస్తా, కావాలంటే అంపైరింగ్ చేయండని చెప్పి, మ్యాచ్ సన్నాహాలు మొదలుపెట్టారు.

మామూలు జనం కోసం ఒక్కరూపాయి వి పాతికవేల టికెట్లు అమ్మారు. పెవిలియన్ కి దగ్గరగా ఐదు రూపాయల టికెట్ పెట్టారు. పది రూపాయల టికెట్టు పెట్టారు. ఒక వరుసకి వెయ్యి రూపాయల టికెట్ పెట్టారు. అన్నీ అమ్ముడుపోయాయి. మహారాజా లు అందరూ ప్రధాని పక్కనే కూర్చోడానికి ఉబలాటపడ్డారు. టికెట్లు అన్నింటి మీదా జైపాల్ సంతకం ఉంది. టికెట్ కొనని ఎవరికీ లోనికి అనుమతి ఉండదన్న మాట! ప్రెసిడెంటు బాబు కొన్ని పది రూపాయల టికెట్లు కొన్నారు. ఇది చారిటీ మ్యాచ్ కనుక ప్లేయర్లు కూడా వాళ్ళకోసం వాళ్ళు టికెట్లు కొనుక్కున్నారు.

రాధాక్రిష్ణన్ కూడా క్రికెట్ క్యాపుతో గ్రౌండులోకి వచ్చాడు. నెహ్రూ టాస్ గెలిచాడు. బ్యాటింగ్ కి దిగిన మజితియా, ఎం.కె. క్రిష్ణ వెళ్ళగానే బౌలింగ్ ని చితకబాదారు. చివర్లో నెహ్రూ బ్యాటింగ్ కి దిగగానే షా నవాజ్ మొదటి బంతి వేశాడు. రెండో బంతికి నెహ్రూ రెండు పరుగులు తీశాడు. మూడో బంతికి నెహ్రూ రన్ కోసం ప్రయత్నించాడు కానీ అవతల వైపు ఉన్న బ్యాట్స్మన్ గోపాలన్ కదల్లేదు (అయనకి జీవితంలో ఇదే మొదటి క్రికెట్ మ్యాచ్). రనవుట్ చేయడానికి బాల్ ని వికెట్ కీపర్ వైపుకి విసిరేస్తే అతను నెహ్రూని అవుట్ చేయలేక బాల్ ని బౌండరీ వైపుకి విసిరేశాడు. విసుగేసి ఆ ఇన్నింగ్స్ డిక్లేర్ చేశాడట జైపాల్.

దుంగార్పూర్ మహరాజా అవతలి జట్టుకి కెప్టెన్. మహరాజా అజిత్ సింగ్ బౌలర్. మొదటి బంతే జైపాల్ సింగ్ క్యాచ్ మిస్ చేశాడు. తరువాత మూడో బ్యాట్స్మన్ గా వచ్చిన కేశవ్ మాలవ్యా ని నెహ్రూ తన క్యాచ్ తో అవుట్ చేశాడు. ఆ క్యాచ్ గురించి ఆయన నెలల తరబడి గొప్పగా తలుచుకునేవాడు.

బేగం ఐజాజ్ రసూల్, రాజకుమారి అమృత్ కౌర్, రేణు చక్రవర్తి ఆడడానికి ముందుకొచ్చారు కానీ జైపాల్ వద్దన్నాడు.

ఆకాశవాణి వారు ఈ మ్యాచ్ ని ఆడియో ప్రసారం చేశారు. స్పీకర్ అనంతశయనం అయ్యంగార్, విజయనగరం రాజకుమారుడు, నెహ్రూ, అంతా మాట్లాడారు. హరీంద్రనాథ్ చటోపాధ్యాయ తన హాస్య కవితలతో అలరించాడు. అంపైర్లు గా జనరల్ రాజేంద్ర సింగ్, బీసీసీఐ స్థాపకుడైన అంతోనీ డె మెల్లో ఉన్నారు. హోం మినిస్టర్ డాక్టర్ కట్జు టికెట్ లేకుండా లోపలికి రాబోతే సెక్యూరిటీ వాళ్ళొచ్చి జైపాల్ కి చెబితే, ఈయన ఆయన చేత టికెట్టు కొనిపించాడు.

ఇదంతా అయ్యాక ప్రధాని అందరు సభ్యులతో కలిసి లంచ్ చేసాడు. అందరూ ఆయన క్యాచ్ గురించి మాట్లాడుకున్నారు. ఇంకేం జరిగినా జరగకపోయినా ఈ మ్యాచ్, ఆ భోజనం అంతా కలిసి అన్ని పార్టీల సభ్యుల మధ్య స్నేహపూరిత వాతావరణాన్ని కలుగజేశాయని జైపాల్ రాసుకున్నాడు.

ఇక చివరగా, జైపాల్ సింగ్ గురించి:
ఈయన 1928లో భారతదేశానికి మొట్టమొదటి ఒలింపిక్ స్వర్ణం గెలిచిన హాకీ జట్టు కెప్టెన్. తరువాత కాలంలో “ఆదివాసీ మహాసభ” ని స్థాపించి ఆదివాసీ ల హక్కుల కోసం, జార్ఖండ్ రాష్ట్రావతరణం కోసం జీవితాంతం కృషి చేశారు. చాలా కాలం పాటు పార్లమెంటు, బీహారు రాష్ట్ర శాసనసభ ల మధ్య రాజకీయంగా కూడా చురుగ్గా ఉన్నారు. ఇది ముండా తన ఆత్మకథ “Lo Bir Sendra” లో రాసాడట. ఆ పుస్తకం ఇపుడు దొరుకుతుందో లేదో నాకు తెలియదు కానీ, అందులోంచి తీసుకుని ఈ రచయిత ఈ జీవితచరిత్రలో పెట్టాడు ఈ ఉదంతాన్ని.

పుస్తకం వివరాలు:

The life and times of Jaipal Singh Munda

Santosh Kiro

Prabhat Prakasan, 2020

Available on Amazon as Kindle ebook and in print.

“ఆదివాసీలు నర్తించరు – కథ, అనువాదం, అనుభవం

“The Adivasi Will Not Dance” అన్న Hansda Sowendra Sekhar ఆంగ్ల కథకి నా తెలుగు అనువాదం “ఆదివాసీలు నర్తించరు” ఈ ఆదివారం “సంచిక” వెబ్ పత్రికలో వచ్చింది. ఆ కథ/అనువాదం గురించి నా అనుభవాలు ఈ పోస్టులో రాసుకుంటున్నాను.

మొదట: ఏమిటీ కథ యొక్క కథా, కమామిషు?

ఈ కథ మొదట “The Dhauli Review” అన్న పత్రికలో వచ్చి, తరువాత 2015 లో రచయిత ఇతర కథలు తొమ్మిదింటితో కలిసి ఇదే పేరు గల కథా సంకలనంలో భాగంగా వచ్చింది. ఈ పుస్తకం జార్ఖండ్ ప్రభుత్వం మొదట నిషేధించి కొంతకాలానికి దాన్ని ఎత్తివేయడం వల్ల కొంత వివాదాస్పదం అయింది కానీ ఇప్పటివరకు హింది, బెంగాలి, తమిళ్, గుజరాతి, మరాఠీ భాషల్లోకి అనువాదం చేయగా, మలయాళం, ఆస్ట్రియన్ జర్మన్ అనువాదాలు కూడా త్వరలో రానున్నాయట. ఈ కథలో ప్రధానాంశం ఒక సంతాలీ పెద్దాయన తన ట్రూపు ఒక ముఖ్యమైన ఈవెంటులో ఆడి పాడరని ప్రకటించడం.

నా ఉద్దేశ్యంలో కథనం పరంగా అంత విశేషం ఏమీ లేదు కథలో (రచయిత కూడా అప్పటికి చెయ్యి తిరిగిన వాడు కాదు. ఇప్పటికీ కాదేమో అనే నా అభిప్రాయం). అలాగే, కథలో కొన్ని అంశాలలో ఆ ప్రధాన పాత్ర చెప్పిన కొన్ని నాకు ఏమిటో సరిగా అనిపించలేదు. ఇవే విషయాలు కొంచెం నేను ఈ కథ గురించి మాట్లాడిన ఇతరుల వద్ద కూడా చర్చకి వచ్చాయి. ఎపుడన్నా తీరిగ్గా రాస్తాను. ఇక భాష: రచయిత మామూలు standard English లో రాశాడు. నేను కూడా అలాగే పాపులర్ తెలుగు వ్యావహారికం వాడాను. కానీ, ఉదాహరణకు ఈ “నర్తించరు” అన్నపదం. ఆదివాసీ పాత్రలు కదా అని భాషా శైలి మార్చాలా? ఏ “చిందేయరూ” అనో రాయాలా? అన్న అనుమానం వచ్చింది కానీ అది నాకు సహజంగా రాని మాటతీరు, నేనేదో రాసి, అది ఇంకోలా ధ్వనించి – మొదలు చెడ్డ బేరమవుతుందేమో అని ఇక ఆ విషయం ఆలోచించలేదు.

పుస్తకంలో పది కథలుండగా ఇదే ఎందుకు?

పుస్తకం లోని పది కథలలో మూడు కథలనుకుంటా – నాకు చదవగానే మంచి కథావస్తువులు అనిపించాయి. ఈ ఒక్క కథకే అది అవగానే ఇది మనం అనువాదం చేసేయాలి అనేసి వెంటనే రచయిత ని ఎలా సంప్రదించాలని ఆన్లైన్ వెదుక్కున్నాను. ఆదివారం దాదాపు అర్థరాత్రి అవుతూండగా కథ చదివితే, పడుకునే ముందు ఆయనని వెదికేసి మెసేజి పెట్టాను. సోమవారం లేచి చూసేసరికి ఆయన అనుమతి ఇస్తూ పబ్లిషర్ అనుమతి కావాలంటూ వివరాలు ఇస్తే నేను వాళ్ళకీ ఈమెయిల్ చేశాను. మంగళవారం ఉదయానికి పబ్లిషర్ అనుమతి వచ్చింది. గురువారానికి నేను ఆల్రెడీ పది పేజీల కథ అనువాదం చేసేసి ఒక ఫ్రెండుకి సరిచూడమని పంపేశాను. మరి నేను చివరిసారి ఇలా ఒక కథని ఆంగ్లం నుండి తెలుగు లోకి అనువాదం చేసింది 2007 లో. ఇది 2021. ఇన్నేళ్ళలో ఎప్పుడూ ఇంత బలంగానే కాదు.. ఎంత బలంగానైనా అసలు అనిపించలేదు. అంతలా ఏముంది ఈ కథలో? అని ఎవరికన్నా అనిపించొచ్చు. లోకో భిన్నరుచిః. ఇది తప్పకుండా అందరూ చదవాల్సిన కథ అని బలంగా అనిపించింది. మనకి ఇలాంటివి తెలుగులో కూడా రావాలి అని కూడా అనిపించింది. అందుకే అనువాదం చేశాను.

మరీ పదీ‌ ఎందుకొద్దు?

ఇది రచయిత నన్ను వేసిన మొదటి ప్రశ్న. బుక్కు ఇతర భాషల్లోకి అనువాదం చేశారు కానీ తెలుగులో రాలేదు. మొత్తం బుక్కు చేయొచ్చు కదా? అని. నేను చేయనన్నాను. ఎందుకొద్దూ అంటే నాక్కొన్ని కారణాలు ఉన్నాయి: అన్నన్ని కథలు అనువాదం చేసేందుకు నేను కమిట్ అవలేను. అది నా‌‌ శక్తికి మించిన పని అని నేను అనుకుంటాను. అలాగే, కథలన్నీ నాకు నచ్చాయని కానీ, అన్నీ నేను “గొప్ప”గా అనుకున్నానని గానీ అనలేను. కొన్ని అయితే ఇలాంటి భాష/సందర్భాలని నా చేత్తో నేను అనువాదం చెయ్యలేను (అతి సంస్కారీ భాష అనమాట నాది) అనిపించడం ఒక కారణం.

కథ – చర్చ: కథ ని నేను ముగ్గురికి చదవమని ఇచ్చాను. వారే “గడ్డిపూలు” సుజాత గారు, నారాయణ స్వామి (కొత్తపాళీ) గారు, రచయిత్రి చైతన్య పింగళి గారు. ఎందుకు వీళ్ళకే ఇచ్చాను అంటే పెద్ద కారణాల్లేవు. ముగ్గురి నుండి ఏదో ఒక ఉపయోగకరమైన సూచనలు అందాయి. కథ గురించి లేదా అనువాదం ఎలా చేయాలి అన్న విషయం గురించి చిన్నవే అయినా నాకు ఆసక్తికరమైన చర్చలు నడిచాయని నాకు అనిపించింది. అందుకని ఈ ముగ్గురికీ నా ధన్యవాదాలు. అసలు కథలు చదవడం గాక మళ్ళీ వాటి మీద చర్చించడం – నాకు చాలా రోజుల/ఏళ్ళ తరువాత అనుభవం ఇది. అలాగే, కొన్ని సంతాలీ పదాలకి సరైన పలుకుబడి ఏమిటని అడిగితే విసుక్కోకుండా రికార్డు చేసి పంపిన రచయిత Hansda Sowendra Sekhar గారికి, అనువాదానికి అంగీకరించిన Speaking Tiger వారికీ కూడా ధన్యవాదాలు!

ఇక సంచికలో వచ్చిన వర్షన్: నేను సంతాలీ పదాలని ఇటాలిక్స్ లో పెట్టి చివర్లో గ్లాసరీ లాగ వివరణ ఇచ్చాను. అది సంపాదకులు కథలోకే బ్రాకెట్లలో పెట్టారు. నాకు ఇది చదవడానికి అడ్డమేమో అనిపించింది కానీ, సంపాదకుల అనుభవం ముందు మనమెంత అని వదిలేశా.

చేసింది ఒక్క అనువాదం. దానికే ఇంత పెద్ద బ్లాగు పోస్టు అవసరమా? అనిపించింది నాకే అసలు. కానీ, దాదాపు పదిహేనేళ్ళ తరువాత ఈ వైపుకి తొంగి చూశాను. నా మనోభావాలు నావి మరి!

Petroglyphs Provincial Park – ఒక అనుభవం

(ఈ వ్యాసం మొదట కెనడా నుండి వచ్చే “తెలుగు తల్లి” వెబ్ పత్రిక సెప్టెంబర్ 2018 సంచికలో వచ్చింది. ఇవ్వాళ ఒక సోషల్ మీడియా చర్చ నాకు ఈ పర్యటనని గుర్తు చేసింది. ఈ వ్యాసం యూనికోడ్ లో లేనందువల్ల గూగుల్ లో కనబడదు కనుక ఇపుడు మళ్ళీ బ్లాగులో పెట్టుకుంటున్నాను. ఇది నేను పంపిన వర్షన్. పత్రికలో వచ్చిన దానిలో అక్కడక్కడా చిన్న చిన్న మార్పులు ఉన్నాయని గుర్తు).

********************

ఆంటారియో పార్క్స్ వారి వెబ్సైటు చూస్తూండగా “Petroglyphs provincial park” అన్న పేరు కనబడింది. “Petroglyphs” ఎక్కడో విన్నట్లు ఉందే అని ఆ పార్కు పేజీ బ్రౌజ్ చేస్తూ ఉండగా కొన్ని ఆసక్తికరమైన విషయాలు తెలిశాయి. “Largest known concentration of Indigenous rock carvings (petroglyphs) in Canada, depicting turtles, snakes, birds, humans and more; this sacred site is known as “The Teaching Rocks””

అని ముఖ్య వర్ణన. “టీచింగ్ రాక్స్” అన్న పదం చూశాక గుర్తు వచ్చింది ఎక్కడ విన్నానో. Drew Hayden Taylor అని ఒక కెనెడియన్ రచయిత ఉన్నాడు. కెనడియన్ ఆదివాసీ తెగ ఒకదానికి చెందినవాడు (ఆయన ఈ పార్కు ప్రాంతం వాడే అని నాకు ఇక్కడికి వెళ్ళొచ్చాక తెలిసింది). మొట్టమొదటి ఆదివాసీ సైన్స్ ఫిక్షన్ కథా సంకలనాన్ని వెలువరించింది ఆయనే. ఆ పుస్తకాన్ని పోయిన ఏడాది చదివాను. ఒక కథలో ఈ పెట్రోగ్లిఫ్స్ ప్రస్తావన ఉంది. ప్రస్తావన ఏమిటి, ఒక పాత్రకి ఇవి మార్గదర్శనం చేస్తాయి. కథే వీటిగురించి!

ఇంతకీ ఏమిటవి? సమానార్థక తెలుగు పదం ఉందో లేదో తెలియదు కానీ, రాతిచిత్రాలు. రాళ్ళపైన చెక్కిన బొమ్మలు. ఒక పెద్ద రాయి మీద చెక్కిన వెయ్యికి పైగా బొమ్మలు. మనుషులు, జంతువులు, వస్తువులు, వాళ్ళ జానపదాల్లో ఉండే పాత్రలు, దేవుళ్ళు, దయ్యాలు … ఇలా ఆ సంస్కృతిలో, వారి కథల్లో భాగమైన అందరి బొమ్మలూ ఉన్నాయి. అమెరికా ఖండాలలోకి తెల్లవారు రాకముందు, 900-1100 AD మధ్య కాలంలో చెక్కినవివి. అప్పటికి ఎప్పట్నుంచో ఇక్కడి జాతుల వాళ్ళలో ఉన్న నమ్మకాలు, ఆధ్యాత్మిక సంపదను  ప్రతిబింబిస్తాయివి. అలా వందల ఏళ్ళు వాళ్ళ మధ్య ఒక పవిత్ర స్థలంగా ఉన్నా, 1950లలో బయటి ప్రపంచానికి తెలిసింది. తరువాత కెనడా ప్రభుత్వం దానిని National historic site గా గుర్తించింది. అదీ వీటి వెనుక కథ. 

ఆ మొత్తం ప్రాంతమంతా హిస్టారిక్ సైటు అన్నా, అసలు పవిత్ర స్థలం చిన్న ప్రాంతమే. చుట్టూ‌ అడవిలా ఉంటుంది. మెయిన్ రోడ్డు నుండి కొంచెం గుబురుగా అడవిలా ఉన్న చెట్ల మధ్య, ఒకే కారు పట్టే వెడల్పు ఉన్న రోడ్డులో ఓ నాలుగు కిలోమీటర్లు వెళ్ళాలి. దారిలో జింకలూ అవీ దర్శనమిస్తాయి. లోపలికెళ్ళాక విజిటర్ సెంటర్ – పార్కింగ్ ఉన్నాయి. విజిటర్ సెంటర్ లో ఒక చిన్న ప్రదర్శన లాంటిది ఉంది, ఇక్కడి సంస్కృతి గురించి అవగాహన కలిగించడానికి. అక్కడ ఉన్న ఒక పోస్టర్ ఇది:

“A culture is a living thing.
It lives through the people
Who keep its tradition alive.
We have been given clan systems.
We have songs and dances.
We have our language.
All of these things are very important.
That’s our way of life.
The very core of us”

ఇదే ఈ పార్కులోకి వాళ్ళ జాతులనే కాక, బాహ్య ప్రపంచానికి కూడా అనుమతించడానికి కారణం అయ్యుండొచ్చు. 

ఈ ప్రాంతపు ఆదివాసీ జాతుల “ఆధ్యాత్మిక శిక్షణ”లో ఇక్కడికి రావడం ఒక భాగం. ఆ బొమ్మలన్నీ ఉన్న రాయి వీళ్ళకి పవిత్ర స్థలం (హిందూ గుళ్ళకి మల్లే అక్కడ రాగి గిన్నెల్లో నీళ్ళూ, అవీ ఇవీ‌ ఆకులూ వగైరాలు ఒక ప్లేటులో పెట్టి “offering on the altar” అని పరిచయం చేస్తున్నారు పర్యాటకులకు). రాతికింద ప్రవహించే‌ నీళ్ళ శబ్దమూ, ఆ బొమ్మల మధ్య ఉన్న రంధ్రాలూ, అన్నింటిలోనూ ఆత్మలు ఉన్నాయని, అవి మార్గదర్శనం కావాలని వచ్చిన భక్తులతో సంభాషిస్తాయని వాళ్ళు నమ్ముతారు. ఇప్పటికీ ఈ భక్త పరంపర, వీళ్ళకి దోవ చూపే గురువుల పరంపర అక్కడ కొనసాగుతూనే ఉంది. ఆ స్థలం మీద హక్కులు వాళ్ళవే. ప్రభుత్వానికి ఇతరులని రానిచ్చి పర్యాటక స్థలంగా చేయవచ్చని చెప్పినది ఎప్పుడన్నా వెనక్కి తీసుకోవచ్చంట. 

ఇదంతా నీకెట్ల తెలుసనుకోకండి. ఏడాదిలో నాలుగు రోజులు రాత్రి ఎనిమిది నుండి తొమ్మిది దాక ఒక గైడుతో టూర్ ఉంటుంది (ఉచితం). ఆయనతో వెళ్తే ఇదంతా చెప్పి, పగటిపూట వెలుగులో కనబడని పెట్రోగ్లిఫ్ లను చూపి వాటి కథ కూడా చెబుతాడు. ఏమాటకామాటే, గైడు వాళ్ళ జాతుల మనిషి కాడు. మామూలు తెల్లాయన. కానీ, ఏళ్ళ తరబడి ఆ జాతుల పెద్దలకు శుశ్రూష చేసి, వాళ్ళ సంప్రదాయాలను, పురాణాలను క్షుణ్ణంగా తెలుసుకున్న వాడు. ఈయన ఇచ్చే వివరణలు సరైనవని వాళ్ళ పెద్దలే సర్టిఫై చేశారంట. వందల ఏళ్ళ తరబడి వాళ్ళకీ, తెల్లవాళ్ళకి మధ్య జరిగిన ఘర్షణలను దాటుకుని, ఇప్పుడిప్పుడే ఇక్కడి ప్రభుత్వం వాళ్ళని కలుపుకువెళ్ళే ప్రయత్నాలు మొదలుపెట్టింది. ఈ నేపథ్యంలో వాళ్ళు తనలాంటి వాళ్ళని నమ్మి ఈ బాధ్యత అప్పజెప్పడం విశేషమని అతను అన్నాడు మధ్యలో. అందువల్ల మమ్మల్ని కూడా పిచ్చివేషాలు వేయకుండా మర్యాదగా ఉండమని సభక్తికంగా చాలాసార్లు చెప్పాడతను. 

కెనడా దేశానికి 150ఏళ్ళు పూర్తైన సందర్భంగా గత ఏడాది వచ్చిన పుస్తకం – “The Promise of Canada: Building a country, one idea at a time” చదువుతున్నప్పుడు ఇక్కడి ఆదివాసీ జాతులైన వివిధ First Nations వారిపైన కొంత కుతూహలం, కొంత గౌరవం ఏర్పడింది. వాళ్ళ నాయకుల గురించి, ప్రస్తుత కాలంలో వాళ్ళ సంప్రదాయాల పునరుజ్జీవనం గురించి,  రాశారు. అలాగే, హరోల్డ్ ఇనెస్ (20వ శతాబ్దపు కెనడాకు చెందిన ఆర్థిక వేత్త. దేశ ఆర్థిక చరిత్రను, అందులో ఆదివాసీ జాతుల పాత్రను గురించి “The Fur Trade in Canada: An Introduction to Canadian Economic History “ అన్న ఉద్గ్రంథం రాశాడు) గురించిన వ్యాసంలో కూడా ఆదివాసీ జాతుల వాళ్ళ నదీ మార్గాల వల్ల తొలితరం తెల్లజాతివారు, తరువాత కూడా కెనడా దేశస్థులు ఎలా బాగుపడ్డారు అన్నది చదివి, నాకు వాళ్ళ గురించి కుతూహలం కలిగింది. నాకు వృత్తిపరంగా ఉన్న ఆసక్తి వల్ల ఇనుయిట్ జాతి వారు తమ భాషకి టెక్నాలజీని అభివృద్ధి చేయడం గురించీ, నేషనల్ రిసర్చి కౌంసిల్ వారి Indigenous Languages Technologies ప్రాజెక్టు గురించి కూడా ఇదే సమయంలో చదవడం జరిగింది- వీటన్నింటి వల్లా నాకు ఈ ఆదివాసీ జాతుల గురించి ఓ కుతూహలం ఏర్పడింది. ఈ నేపథ్యంలో ఈ పెట్రోగ్లిఫ్స్ చూసి, వాళ్ళ కథలన్నీ విని, భారతదేశంలో ఒకప్పటి జీవన విధానంతో పోల్చుకోవడం నాకు కొత్త అనుభవం. 

“ఆ, అన్ని పర్యాటక స్థలాల్లాగే ఇదీ ఒకటి” అని అనిపించవచ్చు. నిజమే. నేనూ వెళ్ళేముందు ఏదన్నా ప్రత్యేకంగా కనిపించే “పర్యాటక” స్థలానికే వెళ్ళాలనుకున్నాను. అయితే, భారతదేశం మొట్టమొదటిసారి దాటి ఏడున్నరేళ్ళు అవుతోంది.  ఇందులో కెనడా నేను నివసిస్తున్న (నివాసం అంటే ఉద్యోగం, పన్నులు కట్టడం వగైరాలు చేయడం) మూడో‌ దేశం. మధ్యలో ఐరోపా ఖండంలో సుమారు ఐదేళ్ళు ఉన్నాను – ఆ సమయంలో ఎక్కే గడపా, దిగే గడపా అన్న పద్ధతిలో ఆర్థిక వనరులను బట్టి తిరగగలిగినన్ని దేశాలు తిరిగాను. కనుక, ఇతర జాతుల సంప్రదాయాలను ఎప్పుడూ‌ చూడలేదు అనలేము. ఇన్ని తిరుగుళ్ళ తరువాత కూడా ఈ పెట్రోగ్లిఫ్స్ ప్రత్యేకంగా, వినూత్నంగా అనిపించాయి. అదే సమయంలో భారతదేశంలో కనబడే సంప్రదాయాలనీ, వినే జానపద, పురాణ కథలనీ గుర్తు తెచ్చినందువల్ల బాగా తెలిసిన నాగరికతలా కూడా అనిపించింది. వందల ఏళ్ళ చరిత్ర ఉన్న విశేషాలు గ్లోబులో ఇటువైపు కొంచెం తక్కువే (ఇదివరలో యూఎస్ లో ఉండే రోజుల్లో వందేళ్ళ ఇళ్ళకి మ్యూజియం కట్టడం కూడా చూశాను!). అందువల్ల, కెనడా వాసులు తాము చూసి, తమ ఇంటికి వచ్చే టొరొంటో‌ సందర్శకులను తప్పకుండా తీసుకెళ్ళాల్సిన స్థలం ఇది అని నా అభిప్రాయం. 

విజిటర్ సెంటర్ లో ఉన్న చిన్న ఎగ్జిబిషన్ పోస్టర్లలో నాకు నచ్చినవి కొన్ని రాసి ముగిస్తాను.

“If the very old remember, the very young will listen. The wisdom and eloquence of my father, I pass on to my children. So they too acquire faith, courage, generosity, understanding and knowledge in the proper way of living.”

“What we are told as children is that people,
When they walk on the land,
Leave their breath wherever they go.
So whenever we walk,
that particular spot on the Earth
never forgets us.
When we go back to these places, we know
that the people who lived there
are in some way still there,
and that we can partake
of their breath and
of their spirit. “

“Of all teachings we receive, this one is the most important. Nothing belongs to you. Of what there is, of what you take, you must share.”

“All life is related
Life is the process of learning, of seeking harmony and balance of the four aspects of life, the physical, mental, emotional and spiritual. We are an integral part of the whole creation.”

“The ways of our people are ancient, but they are not rigid. They bend and turn to reflect changes in our culture. We expect out young people to have a different interpretation of their culture and different ways of expressing it. This is how the culture grows, and how we grow as people.”

“Elders are keepers of knowledge and culture, and youth are seekers of knowledge.”

“If the legends fall silent, who will teach the children of our ways?”

పార్కు వెబ్సైటు

జ్ఞాపకానికీ, ప్రస్తుతానికీ మధ్య: పదేళ్ళ క్రితం రాసిన కథ

ఇవ్వాళ ఒక తెలిసిన వారితో మాట్లాడుతూ ఉండగా “నీ కథ ఒకటి ఒకసారి ‘రచన’ పత్రికలో చదివాను” అన్నారు. “నా కథా?” అని ఆశ్చర్యం కలిగింది. గతంలో కథలూ అవీ రాసేయాలి అన్న తాపత్రేయం ఉండేది కానీ అది పొయ్యి కూడా పదేళ్ళు ఔతోంది. కనుక ఇదేం కథ? అదీ “రచన” లోనా? అనుకున్నా. అయితే చూచాయగా ఈ రచనకి ఏదో పంపడం గుర్తు ఉంది. దీనితో కొంచెంసేపు ఈమెయిల్స్ వెదికాను. 2011 ఏప్రిల్ లో రచన పత్రిక నడిపిన శాయి గారితో ఒక ఈమెయిల్ సంభాషణ ఉంది.

దాన్ని బట్టి నాకు అర్థమైంది ఏమిటంటే, నేను 2007 లోనో ఎప్పుడో ఏదో‌ కాంపిటీషన్ కి ఈ కథ పంపాను. వాళ్ళు ఏప్రిల్ 2011 సంచికలో ఆ కథని వేసుకున్నారు. ఇది నాకు ఎలాగో తెలిస్తే, ఆ పత్రిక పీడీఎఫ్ దొరుకుతుందేమో అని అడిగాను. అప్పటికే నేను జర్మనీలో ఉన్నందువల్ల నాకు పత్రిక అందుబాటులో లేదు. ఆయన సాఫ్ట్ కాపీ లేదని, పత్రిక కాపీ, అలాగే పారితోషికం మా ఇంటి అడ్రస్ కి పంపుతున్నామని జవాబు ఇచ్చారు. ఈ పత్రిక మా ఇంటిని చేరిందనుకుంటా – నాకు గుర్తు లేదు. అన్నింటికంటే వరస్ట్ విషయం ఏమిటంటే నాకు కథ ఏమిటో గుర్తు లేదు!

కాసేపు అంతర్జాలంలో వెదకగా కౌముది పత్రిక వెబ్సైటులో ఈ రచన పత్రిక సంచిక వివరాలు కనబడ్డాయి. దానితో కథ పేరు తెలిసింది. అయితే ఈ పేరుతో నా ఈమెయిల్, డ్రైవ్ ఎక్కడా ఏం లేదు. బహుశా పేపర్ కాపీ పంపానో ఏమిటో – నాకు అసలు చాలా ఆశ్చర్యంగా అనిపించింది – ఏం జరుగుతోంది? అని. సరే, కాసేపు ఈ కథ దొరుకుతుందేమో అని వెదుక్కుని, చివరికి ఫేస్బుక్ లో తెలుగు సాహితీ మిత్రులని అడగడం మొదలుపెట్టాను – మీ వద్ద రచన పాత సంచికలు గానీ, స్కాన్ లు గానీ ఉన్నాయా? అని. ఈ ప్రయత్నంలో ఉండగా కౌముది నిర్వహకులు కిరణ్ ప్రభ గారు కథ పీడీఎఫ్ పంపారు. అదే ఇది:

sowmya_story_rachana_2011_aprilDownload

సరే, కథ నేను చదివా ఇపుడు కొత్తగా. కాకి పిల్ల కాకికి ముద్దు అనుకోండి. అయితే, కథకి ఓ బొమ్మ కూడా ఉంది – భలే నచ్చింది నాకు. బాగా వింత విషయం ఏమిటంటే – కథ రాసేనాటికి పెళ్ళి కూడా కాలేదు (పబ్లిష్ అయేనాటికి అయింది). అయినా ఈ పిల్లల వర్ణనలు ఏంటో అని నవ్వొచ్చింది. ఇటీవలి కాలంలో నా అభిమాన రచయిత అయిన థామస్ కింగ్ “నేను నాకు తెలిసిన విషయాన్ని రాయను. నా ఊహల పరిధి లో ఉన్న విషయాలని రాస్తాను” అన్నాడు ఒక ఇంటర్వ్యూలో. నేను ఇది మొదటే వంటబట్టించుకున్నట్లు ఉన్నా. ఏదేమైనా ఇప్పుడు చదవడం బాగుంది నాకు. బహుశా ఇదే అనుకుంటా ఇలా పబ్లిష్ అయిన ఆఖరు కథ!

అభిమాని – అనువాద కథ

---

(ఇది నేను 2007 సెప్టెంబరు లో “ప్రజాకళ” తెలుగు వెబ్ పత్రికకి చేసిన అనువాదం. ఈ పత్రిక ఇప్పుడు లేదు. కనుక ఈ కథా అంతర్జాలంలో కనబడ్దం లేదు. ఆమధ్య పాతవన్నీ తవ్వుతూ ఉంటే ఇవి కూడా కనబడ్డాయి. సరే, ఎపుడైనా బ్లాగులో పెడదాం అనుకున్నాను. వీటికి అనుమతులు తీసుకోలేదు కనుక ఇపుడు కొత్తగా ఎవరికీ పంపకుండా, అప్పట్లో అలాంటి విషయాలు ఆలోచించకుండా చేసిన పనికి నేనే బాధ్యత తీసుకుంటున్నా బ్లాగులో పెట్టుకుని. నా వద్ద ఉన్న డ్రాఫ్ట్ యథాతథంగా షేర్ చేస్తున్నాను. టైపోలు కూడా సరిచెయ్యడం లేదు. వీలు చిక్కినపుడు చేస్తాను!).

“The Admirer” ఈ కథ పేరు. సత్యజిత్ రాయ్ దీన్ని బెంగాలీ భాషలో 1974లో రాయగా గోపా మజుందార్ ఆంగ్లంలోకి అనువదించారు. నేను ఆ‌ ఆంగ్ల కథని తెలుగులోకి అనువదించాను.

---

పదకొండేళ్ళ తరువాత అరూప్ బాబు అనబడు అరూప్ రతన్ సర్కార్ మళ్ళీ పూరీ నగరాన్ని సందర్శిస్తున్నాడు. నగరం లో ఈ పదకొండేళ్ళలో చెప్పుకోదగ్గ మార్పులే జరిగినట్లు గమనించాడు – కొన్ని కొత్త ఇళ్ళు, కొత్త రోడ్లు, కొత్త హోటెళ్ళు – చిన్నవీ, పెద్దవీనూ. కానీ, బీచ్ లోకి అడుగుపెట్టిన మరుక్షణం అతనికి అర్థమైంది ఈ నగరం లో ఎప్పటికీ మారనిది ఒకటుందని.

అరూప్ దిగిన సాగరిక హోటెల్ నుండి సముద్రం కనబడదు. కానీ, రాత్రి వేళల్లో ఆ హోటెల్ అంతా నిద్రావస్థలోకి జారుకున్నాక అలల సవ్వడి చెవిన బడ్డం చాలా తేలిక. నిన్నరాత్రి సముద్రం చేసిన ఈ శబ్దాలే అరూప్ బాబు ని హోటెల్ నుండి బయటపడి బీచ్ కి వచ్చేలా చేసాయి. అతను పూరి కి ఆరోజు ఉదయమే వచ్చాడు కానీ ఏదో షాపింగని తిరగడం తో బీచ్ కి వెళ్ళలేకపోయాడు. ఇప్పుడు తెల్లగా నురగలు గక్కుతున్న అలలని చీకటి కమ్మిన అమావాస్య రాత్రిలో  కూడా చూడగలుగుతున్నాడు. అతనికి సముద్రపు నీటిలో ఫాస్పరస్ ఉంటుందనీ, అందువల్లే ఆ అలలు చీకట్లో కూడా కనిపిస్తాయని ఎక్కడో చదివిన విషయం గుర్తు వచ్చింది. “ఇలా ప్రకాశిస్తున్న భావగర్భితమైన ఈ అలలు ఎంత అందంగా ఉన్నాయో కదా” అనుకున్నాడు. కలకత్తా లో అతడిని సృజనాత్మకత గల మనిషంటే ఎవరూ ఒప్పుకోరేమో. పర్వాలేదు. అరూప్ బాబు కి తెలుసు – అంతర్గతంగా తనలో ఉన్న కొన్ని సున్నితమైన భావాలు సగటు మనిషి కంటే తాను వేరు అన్న విషయం చెప్తాయి అని. ఈ సున్నితత్వాన్ని రకరకాల ఒత్తిళ్ళతో కూడిన దైనందిన జీవితం పాడుచేయకుండా అతడు జాగ్రత్తపడ్డాడు, అప్పుడప్పుడూ కలకత్తాలో నది ఒడ్డుకో, ఈడెన్ ఉద్యానవనానికో వెళుతూ ఉండటం ద్వారా ఇది సాధ్యమైంది. నదీ తరంగాలు, పచ్చదనం, పూల వనం – ఇవన్నీ అతనికి ఇప్పటికి కూడా ఓ ఆనందాన్ని ఇస్తాయి. ఈ ఆలోచనల్లో అతనుండగా, ఇంతలో ఓ పక్షి కూత అతని మదిని ఎంతో ఆశ్చర్యానికి గురిచేసింది – అది .. కోకిలా? మరింకేదన్నానా?  ఏదేమైనా, కాసేపు ఇక్కడ ఇలా ఈ అలలను చూడటం అతనికి పదహారేళ్ళ ఉద్యోగజీవితం కలిగించిన అలసట నుండి కొంతవరకూ ఉపశమనం కలిగించింది.

ఈరోజు సాయంత్రం అతడు మళ్ళీ బీచ్ కి వచ్చాడు. అలల వెంబడి నడుస్తూ నడుస్తూ ఓ చోట ఆగాడు. ఎదురుగా కాషాయ వస్త్రధారి ఒకరు అమితమైన వేగం తో నడిచి వెళ్ళిపోతూ ఉంటే అతని వేగాన్ని అంగిపుచ్చుకోలేక అతని శిష్యగణం అతని వెనుక పరుగెడుతున్నారు. అది అరూప్ బాబు కి ఎందుకో గానీ నవ్వు తెప్పించింది. ఇంతలో అతని వెనుక నుండి ఓ చిన్న పిల్లవాడి గొంతుక వినబడ్డది.

“little boy’s dream” పుస్తకం రాసింది మీరే కదూ? – ఆ గొంతుక అరూప్ బాబు ని ప్రశ్నించింది. అరూప్ బాబు వెనక్కి తిరిగాడు. తెల్ల చొక్కా, నీలం నిక్కరూ వేసుకున్న సుమారు ఏడేళ్ళ వయసున్న బాలుడు కనిపించాడు. వాడి మోచేతుల దాకా మట్టి అంటుకుని ఉంది. ఇంతింత కళ్ళతో ఆశ్చర్యంగా తన వైపే చూస్తున్నాడు. అరూప్ బాబు జవాబిచ్చేలోపలే ఆ అబ్బాయి మళ్ళీ మాట్లాడటం మొదలుపెట్టాడు – “నేను little boy’s dream చదివాను. అది మా నాన్న నాకు పుట్టినరోజు కానుకగా ఇచ్చారు. నేను…. నేను…”

“చెప్పు, పర్వాలేదు. సిగ్గుపడకు.” – ఈసారి ఇది ఓ ఆడ గొంతుక, ఆ పిల్లాడిని ప్రోత్సహిస్తున్నట్లు అనిపించింది. వెంటనే ఆ కుర్రాడు అందుకున్నాడు..

“నాకు మీ పుస్తకం చాలా నచ్చింది.”

అరూప్ బాబు ఓ సారి ఆవిడ వైపు చూసాడు. దాదాపు ముప్ఫై ఏళ్ళు ఉంటాయేమో. అందంగానే ఉంది అనుకున్నాడు. ఆమె అరూప్ బాబు వైపు సూటిగా చూస్తూ, నవ్వుతూ నెమ్మదిగా అతన్ని సమీపించింది. అరూప్ బాబు ఆ అబ్బాయి తో –

“లేదబ్బాయ్, నేను ఏ పుస్తకమూ రాయలేదు. నువ్వు పొరబడ్డావు” అన్నాడు.

ఆవిడ ఆ పిల్లవాడి తల్లి అనడం లో సందేహం లేదు. వాళ్ళిద్దరి రూపురేఖల్లో పోలికలు కనిపిస్తున్నాయి.. ముఖ్యంగా చబుకం దగ్గర.అరూప్ బాబు మాటలు విన్నాక కూడా ఆవిడ చిరునవ్వు చెరగలేదు. నిజానికి, చేరువయ్యేకొద్దీ ఆ చిరునవ్వు మరింత పెద్దదైంది. అతనితో –  “మీకు ఇలా జనాలను కలవడం అంటే ఇష్టం లేదని మాకు తెలుసు. మా మరిది ఓ సారి మీకు వాళ్ళ ఫంక్షనుకొకదానికి ముఖ్య అతిథిగా రమ్మని ఉత్తరం రాస్తే మీకు అలాంటి విషయాల మీద అసలు ఆసక్తి లేదు అని జవాబిచ్చారు. కానీ, ఈ సారి మీరు తప్పించుకోలేరు. మాకందరికీ మీ కథలు అంటే ఇష్టం. మీరు పిల్లలకోసం రాసిన కథల్ని పెద్దవాళ్ళం మేము కూడా బాగా ఇష్టపడతాము” అంది. అరూప్ బాబు కి ఓ పట్టాన ఆ little boy’s dream రాసిందెవరో తెలీడం లేదు కానీ, ఆ పిల్లవాడికి, వాడి తల్లికీ ఇద్దరికీ ఆ రచయిత అంటే సమానమైన అభిమానం ఉందని మాత్రం తెలుస్తూనే ఉంది. ఇలాంటి వింత పరిస్థితి తనకు కలుగుతుందని ఎవరు కలగన్నారు? వీళ్ళకి వాళ్ళు పొరబడ్డారు అని చెప్పి తీరాలి. కానీ, వాళ్ళను బాధపెట్టకుండా, వాళ్ళ మనసుకు కష్టం కలిగించకుండా చెప్పాలి.

అరూప్ బాబు కి ఉన్న సమస్య ఏమిటంటే అతను మరీ మెతక మనిషి.  ఓ సారి వాళ్ళ చాకలి గంగాచరణ్ అతని కొత్త కుర్తా పైన ఓ చిల్లు చేసాడు. మరొకరయ్యుంటే గంగాచరణ్ గూబ గుయ్యిమనిపించేవారేమో. కానీ, దీనంగా చూస్తున్న గంగాచరణ్ మొహం చూడగానే అరూప్ బాబు కరిగిపోయాడు. “చూడు, ఇక నుంచైనా కాస్త జాగ్రత్త గా ఉండు” – అని మాత్రం అనగలిగాడు. ఈ సున్నితమైన మనస్తత్వమే ఇప్పుడు అతని చేత ఆ తల్లీబిడ్డలతో మృదువుగా – “నేనే ఆ రచయిత ను అని మీరు ఎలా చెప్పగలరు?” అనిపించింది. ఈ మాటలతో ఆవిడ ఆశ్చర్యంతో కనుబొమలెగరేసి – “ఈ మధ్యనే కదా మీ ఫొటో పేపర్ లో వచ్చింది? ఓ సాయంత్రం మీకు పిల్లల సాహిత్యానికి చేసిన సేవకు గుర్తింపుగా అకాడెమీ అవార్డు వచ్చిందన్న వార్త రేడియో లో విన్నాము. తరువాతి రోజే మీ ఫొటో పేపర్ లో వచ్చింది. ఇప్పుడు అమలేశ్ మౌలిక్ అన్న పేరు తెలిసిన వాళ్ళు మేము ఇద్దరం మాత్రమే కాదు. చాలా మంది ఉన్నారు.

అమలేశ్ మౌలిక్! అరూప్ బాబు కూడా ఈ పేరు విన్నాడు, కానీ ఫొటో ఎప్పుడూ చూడలేదు. ఒకవేళ తాను ఆ మనిషి లాగా ఉన్నాడా? కానీ, పేపర్లలో వేసే ఫొటోలు అంత స్పష్టంగా కనబడవు లే – అనుకున్నాడు.

“మీరు వస్తున్నారన్న విషయం ఇక్కడ ఇప్పటికే అందరికీ తెలిసిపోయింది.” ఆవిడ మాట్లాడుతూనే ఉంది ఇంకా. “మేము మొన్నోరోజు సీ వ్యూ హోటెల్ కి వెళ్ళాము. నిన్నటిదాకా అక్కడ మా వారి స్నేహితులొకరు ఉండేవారు. ఆయనతో ఆ హోటెల్ మేనేజర్ చెప్పాడట మీరు గురువారం వస్తారు అని. మీరు సీ వ్యూ లో ఉంటున్నారా?”

“అ….లేదు..నేను…నేను అక్కడ ఆహారం అంత బాగుండదు అని విన్నాను.”

“అది నిజమే. మేము కూడా అనుకున్నాము – మీరెందుకు ఆ హోటెల్ ఎంచుకున్నారా? దానికంటే బాగుండేవి చాలా ఉన్నాయి. ఇంతకీ ఇప్పుడు ఏ హోటెల్ లో ఉందామని నిర్ణయించుకున్నారు?”

“నేను .. సాగరిక లో ఉంటున్నాను.”

“ఓహో…అది కొత్త హోటెల్ కదూ? ఎలా ఉంది?”

“నాకైతే పర్వాలేదు అనిపిస్తుంది. అయినా ఇక్కడేమీ రోజులతరబడి ఉండబోవడం లేదు కదా.”

“ఎన్ని రోజులు ఉంటారు మీరు ఇక్కడ?”

“ఓ అయిదు రోజులు”

“అయితే మీరోసారి మా హోటెల్ కి రావాలి. మేం ఉండేది పూరీ హోటెల్. మిమ్మల్ని కలవడం కోసం ఎంత మంది ఎదురుచూస్తున్నారో మీరు ఊహించలేరు..ముఖ్యంగా పిల్లలు. అరే…మీ పాదాలు తడిసిపోతున్నాయి…చూసుకోండి.”

ఓ పెద్ద అల తన పాదాల వైపు కి ఉరకలేస్తూ రావడం అరూప్ బాబు గమనించలేదు. కానీ, ఒక్క కాళ్ళు మాత్రమే కాదు తడిసింది… అంత గాలిలో కూడా తన శరీరమంతా చెమటతో ముద్దౌతోంది అన్న విషయం గమనించాడు. అయినా, ఆవిడ అన్ని మాట్లాడుతూ ఉంటే అడ్డు చెప్పి అసలు విషయం చెప్పే అవకాశం ఎలా జారవిడుచుకున్నాడు తను? ఇప్పడిక చాలా ఆలస్యమైపోయింది. ప్రస్తుతానికి ఇక్కడినుండి వెళ్ళిపోయి, కాసేపు ఎక్కడన్నా ఏకాంతంగా కూర్చుని ప్రశాంతంగా ఆలోచించుకోవాలి తన ఈ చర్య కు పర్యవసానం ఏమిటో అన్న విషయాన్ని – అనుకుంటూ ఆవిడ తో ఇలా అన్నాడు :

“నేను…ఇక…బయలుదేరనా?”

“మీరు మళ్ళీ కొత్తది ఏదన్నా రాస్తున్నారు అనుకుంటా?”

“లేదు,లేదు. నేను సెలవు లో ఉన్నాను. రాయడం లేదు.”

“ఆహా! సరే అయితే. మళ్ళీ కలుద్దాం. మా వారికి మీ గురించి చెబుతాను. రేపొస్తారా ఈ వైపు మళ్ళీ?”

అరూప్ బాబు ఏదో గొణిగి బయట పడ్డాడు.

అరూప్ బాబు అక్కడికి చేరే సమయానికి సీ వ్యూ హోటెల్ మేనేజర్ వివేక్ రాయ్ అప్పుడే ఓ పెద్ద పాన్ నోట్లోకి వేసుకుంటూ ఉన్నాడు. అరూపబాబు అతనితో –

“అమలేశ్ మౌలిక్ ఇక్కడికి వస్తున్నారా?”

“ఊ”

“ఎప్పుడు…వస్తారని…అనుకుంటున్నారు?”

“మంగళవారం. ఏం?”

ఈరోజు గురువారం. అరూప్ బాబు మంగళవారం దాకా ఆ ఊరిలో ఉంటాడు. మౌలిక్ టెలిగ్రామ్ పంపాడు అంటే అతను చివరి నిముషం లో అతని రాక ను వాయిదా వేసుకున్నాడనే అర్థం. మేనేజర్ కూడా అతను అసలుకైతే ఈరోజు రావాల్సి ఉన్నదని చెప్పాడు. వివేక్ రాయ్ అడిగిన – “ఏం?” కి జవాబు గా తనకి మౌలిక్ తో ఏదో పనుందని, మంగళవారం వచ్చి కలుస్తా అని చెప్పి బయటపడ్డాడు అరూప్ బాబు.

అక్కడి నుండి సరాసరి మార్కెట్ కి వెళ్ళి ఓ పుస్తకాల షాపుని వెదుక్కున్నాడు. అక్కడ అమలేశ్ మౌలిక్ రాసిన నాలుగు పుస్తకాలను కొన్నాడు. “లిటిల్ బాయ్స్ డ్రీమ్” మాత్రం కనబడలేదు. కొన్న నాల్గింటిలో రెండు నవల్లు, మిగితా రెండు చిన్న కథల సంకలనాలు.

సాయంత్రం ఆరున్నర అవుతూ ఉండగా అరూప్ బాబు తన హోటెల్ చేరుకున్నాడు. హోటెల్ ప్రవేశ ద్వారం వద్ద ఓ హాలు ఉంది. హాలుకి ఎడమవైపు మేనేజరు కుడివైపు ఓ బెంచి, కొన్ని కుర్చీలు వేసి ఉన్నాయి. వాటిపై ఇద్దరు పెద్దవాళ్ళు, పది సంవత్సరాలు దాటని ముగ్గురు పిల్లలూ కూర్చుని ఉన్నారు. పిల్లల్లో ఇద్దరు అబ్బాయిలు, ఒక అమ్మాయి. అరూప్ బాబు రాగానే ఆ పెద్దవాళిద్దరూ లేచి చేతులు జోడించి నమస్కారం చెప్పారు. వాళ్ళ పిల్లలని చూసి సైగ చేయగానే ఆ ముగ్గురు పిల్లలూ సిగ్గుపడుతూ అరూప్ బాబు ను సమీపించి అతను నిలువరించేలోపే అతని కాళ్ళకు నమస్కారం చేసారు.

“మేము పూరి హోటెల్ నుండి వస్తున్నాం” – ఆ పెద్దవాళ్ళలో ఒకాయన అన్నాడు. “నా పేరు సుహ్రిద్ సేన్. ఇతను గంగూలీ.” – పరిచయం చేసుకున్నాడు అతను. “మిమ్మల్ని కలిసానని, మీరిక్కడ ఉంటున్నారని మాకు మిసెస్ ఘోష్ చెప్పారు..” అన్నాడు మళ్ళీ.

“ఇంకా నయం, ఆ పుస్తకాల షాపు వాడు ఓ కవర్ లో పెట్టిచ్చాడు పుస్తకాలను. లేకుంటే తన పుస్తకాలను తానే కొనుక్కుంటున్న రచయిత గురించి వీళ్ళు ఏమనుకునేవాళ్ళో!” అనుకున్నాడు అరూప్ బాబు.

అతను వాళ్ళన్న ప్రతి మాటకీ తలూపడం మొదలుపెట్టాడు, ఇక తన పొరపాటు ని కప్పిపుచ్చే మార్గం లేదని అర్థమై.  “చూడండి, ఇది మరీ విడ్డూరంగా ఉంది. ఆ అమలేశ్ మౌలిక్ ఫొటో నేను చూడలేదు. కానీ, బహుశా అతను కూడా కాస్త నాలాగే ఉంటాడేమో. అతనిక్కూడా సన్నని మీసాలు, రింగుల జుట్టూ ఉన్నాయేమో. అతనూ కళ్ళజోడు వాడతాడు ఏమో. అతను కూడా పూరీ కి వద్దామనుకున్న విషయం నిజమే కావొచ్చు. కానీ, నేనా మనిషి ని కాను. నేను పిల్లల కోసం కథలు రాయను…అసలు నేను రాయనే రాయను. నేను ఓ ఇన్సూరన్స్ కంపెనీ ఉద్యోగిని. ఏదో సెలవులు గడుపుదాం అని ఇక్కడికి వచ్చాను. నన్ను ఒంటరిగా వదిలెయ్యండి. ఆ అమలేశ్ మౌలిక్ మంగళవారం వస్తాడు. కావాలంటే సీ వ్యూ కి వెళ్ళి ధృవపరుచుకోండి ఈ విషయం.” – అని అరూప్ బాబు ఓ సారి చెబితే చాలు. కానీ,ఈ తరహా ఉపన్యాసం పనికొస్తుందా? వీళ్ళు తానే అమలేశ్ మౌలిక్ అన్న పూర్తి నమ్మకంతో ఉన్నారు. తాను స్వయంగా చెప్పినప్పుడే నమ్మలేదు నిన్న. ఇప్పుడు సీవ్యూ లో ఉన్న ఆ టెలిగ్రామ్ మాత్రం నమ్మించగలదా వీళ్ళని? వాళ్ళు అది కూడా వాళ్ళని పంపేయడానికి తాను ఆడిన నాటకం అనుకోవచ్చు. అసలీ సాగరిక లో తాను మారుపేరు తో దిగి వాళ్ళని దారి మళ్ళించడానికి సీవ్యూ కి టెలిగ్రామ్ పంపానని అనుకున్నా ఆశ్చర్యం లేదు. పైగా, ఈ పిల్లలు ఉన్నారు. వాళ్ళ మొహాలు ఒక్క సారి చూడగానే అరూప్ బాబు ఈ తతంగమంతా పొరపాటు అని చెప్పబోయిన వాడల్లా ఆగిపోయాడు. వాళ్ళు ముగ్గురూ ఎంతో ఆరాధనా భావం తో చూస్తున్నారు తనని. ఇప్పుడిలా చెబితే వాళ్ళ ఉత్సాహమంతా నీరుగారిపోతుంది.

“బాబున్, నువ్వు అమలేశ్ బాబు ని ఏమన్నా అడగాలనుకుంటే అడుగు” – సుహ్రిద్ సేన్ ఆ పిల్లల్లో పెద్దబ్బాయిని చూస్తూ అన్నాడు.

ఇక వెనుదిరిగే మార్గం లేదు. ఆ బాబున్ అనే కుర్రాడు తల ఒక వైపు కి ఆన్చి తన వైపే చూస్తున్నాడు చేతులు కట్టుకుని – ప్రశ్న అడగడానికి రెడీగా.

“ఆ చిన్న పిల్లవాడిని నిద్రపుచ్చిన ముసలాయన …ఆయనకి మ్యాజిక్ తెలుసా?”

ఈ కీలకమైన క్షణం లో తన బుర్ర మునుపటి కంటే బాగా పనిచేస్తోందని గ్రహించాడు అరూప్ బాబు. కాస్త వంగి బాబున్ చెవిలో – “ఊ, నువ్వేమనుకుంటున్నావ్?” అని అడిగాడు.

“అతనికి మ్యాజిక్ తెలుసు అనుకుంటున్నాను.” – ఇది విన్న తక్కిన ఇద్దరి పిల్లలూ – “అవును, అవును – అతనికి మ్యాజిక్ తెలుసు. మేమందరం తెలుసని అనుకుంటున్నాం” అన్నారు.

“నిజం” అరూప్ బాబు పైకి లేస్తూ అన్నాడు – “మీరు ఏది నిజం అనుకుంటే అదే నిజం. నేను ఏది రాయాల్సి ఉందో అదే రాసాను. దానికి అర్థమేమిటో తెలుసుకోవాల్సింది మీరు. మీరు ఏది సరి అయినది అనుకుంటున్నారో అదే నిజం. మిగితావన్నీ మనకనవసరం.” అన్నాడు. పిల్లలు ముగ్గురికీ ఈ జవాబు నచ్చినట్లు అనిపించింది. హాలు నుండి వెళ్ళిపోయేముందు సుహ్రిద్ సేన్ అరూప్ బాబు ని తరువాతి రాత్రి భోజనానికి ఆహ్వానించాడు. ఆ హోటెల్లో ఎనిమిది బెంగాలీ కుటుంబాలు ఉంటున్నాయి. ఈ గుంపు లో అమరేశ్ మౌలిక్ అభిమానులు అయిన పిల్లలు సుమారుగా ఉన్నారు. తాను తాత్కాలికంగా అయినా అమరేశ్ మౌలిక్ గా నటించక తప్పదని అర్థమైన అరూప్ బాబు దీనికి అభ్యంతరం చెప్పలేదు. ఇప్పుడిక పర్యవసానాల గురించి దిగులు పడి ప్రయోజనం లేదు. కానీ, అరూప్ బాబు ఒక్క విషయం మీద మాత్రం పట్టుదలగా ఉండాలి అనుకున్నాడు. అందుకని –

“చూడండి, నాకు ఈ హంగామా అంతగా ఇష్టం లేదు. జనం తో కలవడం నాకు అలవాటు లేదు. కనుక, దయచేసి ఈ విషయానికి ప్రచారం కల్పించవద్దని నా మనవి” అన్నాడు సేన్ తో.

రేపటి రాత్రి తర్వాత అతన్ని ఎవరూ ఇబ్బంది పెట్టరని సేన్ హామీ ఇచ్చాడు. మిగితా వారికి కూడా అతని ని(మౌలిక్ గా చెలామణి అవుతున్న అరూప్ బాబు ని) ఒంటరిగా వదిలెయ్యమని చెప్తానన్నాడు.

తరువాత, అరూప్ బాబు భోజనం త్వరగా చేసేసి హబూస్ ట్రిక్స్ అన్న మౌలిక్ పుస్తకం చేతుల్లోకి తీసుకుని నిద్రకుపక్రమించాడు. మిగితా మూడు పుస్తకాలు – తుతుల్స్ అడ్వెంచర్, చెక్‍మేట్, స్పార్క్లర్స్. ఈ చివరి రెండూ చిన్న కథల సంకలనాలు. అరూప్ బాబు సాహిత్యాన్ని మధించిన మేధావేమీ కాదు. కానీ, తన స్కూలు రోజుల్లో ఎందరో భారతీయ, విదేశీ రచయిత లు రాసిన పిల్లల సాహిత్యం బాగానే చదివాడు. అవి చదివి దాదాపు ముప్ఫై తొమ్మిదేళ్ళు అవుతున్నా కూడా తనకు ఇంకా అప్పటి కథలు గుర్తు ఉన్నాయన్న విషయం తలుచుకుని అతనికి ఆశ్చర్యం కలిగింది. అంతే కాదు, అమలేశ్ మౌలిక్ కథల్లో చాలా వాటి వస్తువుకో, కథనానికో తాను స్కూలు కుర్రాడిగా చదివిన కథలతో పోలికలు ఉన్నట్లు గమనించాడు. ఈ నాలుగు పుస్తకాలు కలిపి ప్రింటులో ఓ 125 పేజీలు ఉండి ఉండొచ్చు. అరూప్ బాబు చివరి పుస్తకం పూర్తిచేసి లైటు తీసేసే సమయానికి ఆ హోటెల్ మొత్తం నిశబ్దంగా ఉంది. కొంత దూరం లో సముద్రం చేస్తున్న శబ్దాలు మాత్రం వినిపిస్తున్నాయి. “ఇప్పుడు టైమెంతయింది?” అరూప్ బాబు వాచీ అతని దిండు పక్కన పడి ఉండింది. అతను దాన్ని చేతుల్లోకి తీసుకున్నాడు. అది ఒకప్పుడు తన తండ్రిది. దానికి రేడియం డయల్ ఉన్నందువల్ల ఆ చీకట్లో నురగల అల లా మెరిసింది. అప్పుడు సమయం అర్థరాత్రి పన్నెండు గంటలా నలభై అయిదు నిముషాలు.

అమలేశ్ మౌలిక్ పిల్లల సాహిత్యం లో చాలా పేరున్న రచయిత. ఆ భాష సరళంగానూ, శైలి అనూహ్యంగా నూ ఉంది అన్న విషయం ఒప్పుకోవాల్సిందే. అతని పుస్తకాలు ఏకబిగిన చదవకుండా ఆగడం కష్టం. కానీ, వాటిలో కొత్తదనం తక్కువనే చెప్పాలి. ఇలాంటి కథలు స్నేహితుల దగ్గర వినే ఉంటారు. మనుష్యులకు రకరకాల అనుభవాలు ఎదురౌతూ ఉంటాయి. వింతగా అనిపించేవి, చాలా ఆసక్తికరమైన సంఘటనలు ఇలాంటివి ఎన్నో మనకే జరగొచ్చు కూడా. రచయిత చేయాల్సిందల్లా ఇలాంటి అనుభవాలను తీసుకుని దానికి కాస్త సృజనాత్మకత జోడించడమే. ఇంకోళ్ళ ఆలోచనలను అరువు తెచ్చుకోవాల్సిన అవసరం ఏముంది? అరూప్ బాబు కి మౌలిక్ మీద ఉన్న గౌరవం కాస్త తగ్గింది. కానీ, అదే సమయం లో కాస్త ప్రశాంతంగా అనిపించింది. ఇప్పుడు ఈ ప్రఖ్యాత రచయిత గా నటించడం కాస్త తేలిక. రాత్రి  పూరీ హోటెల్లో డిన్నర్ తరువాత మౌలిక్ పట్ల అతని అభిమానులకున్న గౌరవం మరింత ఎక్కువైంది.  అరూప్ బాబు మధ్య దొరికిన సమయం లో The little boy’s dream ప్రతి ఒకటి సంపాదించగలిగాడు, వేరే షాపు నుండి. కనుక ఆ పదమూడు పిల్లలు అడిగే సవాలక్ష ప్రశ్నలకు జవాబివ్వడం అతనికి పెద్ద కష్టంగా అనిపించలేదు. పార్టీ ముగిసే సరికి పిల్లలంతా అరూప్ బాబు ని హనీలిక్ బాబు అని పిలవడం మొదలు పెట్టాడు. అరూప్ బాబు ’మౌ’ అన్న బెంగాలీ పదానికి హనీ అన్నది ఇంగ్లీషు అర్థం అని చెప్పడం దీనికి కారణం. ఈ కొత్త నామధేయం విన్న డాక్టర్ దాస్‍గుప్తా అన్న అతిథి అరూప్ బాబు తో – “మీరు తేనె ని సృష్టించారు, ఈ పిల్లలందరూ దాని రుచి చూస్తున్నారు” అన్నాడు. దానికి ఆయన భార్య సురంగమా దేవి – “కేవలం పిల్లలు మాత్రమేనా? పెద్దలని మరిచిపోకండి” అని జోడించింది.

ఈ పార్టీ తరువాత పిల్లలు అరూప్ బాబు ని కథ చెప్పమని అడిగారు. అరూప్ బాబు జవాబు గా తనకి అలా ఉన్నపళంగా కథలు చెప్పడం రాదనీ, కానీ ఓ చిన్నప్పటి సంఘటన గురించి చెప్తాను అన్నాడు.

అరూప్ బాబు కుటుంబం చిన్నప్పుడు బంచారాం అక్రూర్ దత్తా వీథి లో ఉండేవారు. అతనికి సుమారు అయిదు సంవత్సరాల వయసు ఉన్నప్పుడు వాళ్ళింట్లో ఓ ఖరీదైన గడియారం కనిపించకుండా పోయింది. అతడి తండ్రి ఆ ఊళ్ళోని ఓ మంత్ర విద్య తెలిసిన వాడిగా పేరుపడ్డ పండితుణ్ణి ఇంటికి తీసుకొచ్చాడు. ఆ పండితుడు “ఆ దొంగని నేను ఇట్టే పట్టేస్తాను” అన్నాడు. తరువాత ఓ పెద్ద కత్తెర తీసుకుని దాన్ని పటకారు లా పట్టుకుని, ఓ వెదురు బుట్ట తీసుకుని వచ్చాడు. ఏవో మంత్రాలు జపించి, కాస్త బియ్యాన్ని ఆ బుట్టపై చల్లి, మొత్తానికి ఆ దొంగ మరెవరో కాదు… ఇంట్లో కొత్తగా చేరిన పనివాడు నటవర్ అని తేల్ఛాడు. అరూప్ బాబు మామ ఆ నటవర్ ను జుట్టు పట్టి లాక్కొచ్చి చితకబాదుతూ ఉన్నప్పుడు గడియారం మంచం పై కప్పిన దుప్పటి లోంచి జారి నేల మీద పడ్డది.

– ఈ కథ ముగియగానే పిల్లలందరూ చప్పట్లు కొట్టారు. అరూప్ బాబు ఇక వెళదామని బయలుదేరాడు కానీ, “వద్దొద్దు. వెళ్ళకండి. కాసేపు ఉండండి” అంటూ ఆ పిల్లలందరూ అడగడంతో ఆగాల్సి వచ్చింది. సుమారు అరడజను మంది పిల్లలు వెంటనే అక్కడి నుండి వెళ్ళి వాళ్ళు కొన్న అమలేశ్ మౌలిక్ రాసిన ఏడు పుస్తకాలతో తిరిగొచ్చారు. “ఈ పుస్తకాలపై మాకోసం సంతకం చేసి పెట్టరూ?” అని అడిగారు. అరూప్ బాబు వారితో – “నాకు ఇలా పుస్తకాల పై సంతకం చేసే అలవాటు ఎప్పుడూ లేదు. ఓ పని చేస్తా… ఇవి తీసుకెళ్ళి ఒక్కో పుస్తకం పై ఒక్కో బొమ్మ వేసి ఇస్తాను. ఎల్లుండి సాయంత్రం  నాలుగున్నరకి వచ్చి ఇవి తీసుకెళ్ళండి.” అన్నాడు. పిల్లలు మళ్ళీ చప్పట్లు కొట్టారు. “అవునవును, బొమ్మ అయితే సంతకం కంటే ఎక్కువ” అన్నారు.

అరూప్ బాబు స్కూల్లో చిత్రలేఖనం లో ఓ సారి బహుమతి గెలుచుకున్నాడు. కానీ, అప్పట్నుంచి ఎప్పుడూ మళ్ళీ బొమ్మలు గీయలేదు. అయినా కూడా ప్రయత్నిస్తే ఈ పుస్తకాల పై చిన్న చిన్న బొమ్మలు గీసి ఇవ్వడం అసాధ్యమేమీ కాదు కదా! తరువాతి రోజు శనివారం. అరూప్ బాబు ఉదయాన్నే ఈ పుస్తకాలు, పెన్నూ తీసుకుని బయలుదేరాడు. నూలియా కాలనీ వద్ద బొమ్మలు గీయడానికి బోలెడు దృశ్యాలు ఉన్నాయని తెలుసుకున్నాడు. దాదాపు గంట పట్టింది అతని పని పూర్తయ్యే సరికి. మొదటి పుస్తకం లో ఎండ్రకాయ బొమ్మ గీసాడు. రెండో దానిలో ఇసుక పై పక్కపక్కనే పడున్న మూడు గవ్వల బొమ్మ, తరువాత ఓ కాకుల గుంపూ, ఓ చేపలు పట్టే పడవ, ఒక నూలియా గుడిసె, ఒక నూలియా పిల్లవాడు, ఇక చివరగా పదునైన చివర్లు ఉన్న ఓ టోపీ వేసుకుని ఉన్న నూలియా మనిషి చేపల వల తయారు చేస్తున్న దృశ్యం గీసాడు. ఆ ఏడుగురు పిల్లలూ చెప్పినట్లు గానే నాలుగున్నరకే వచ్చేసారు ఆదివారం నాడు. ఈ బొమ్మలు వేసిన పుస్తకాలు తీసుకుని ఆనందంగా నవ్వుతూ, తుళ్ళుతూ వెళ్ళిపోయారు. ఆరోజు రాత్రి నిద్రకుపక్రమిస్తూ అరూప్ బాబు తన మదిలో కంగారు, అందోళన వంటి భావాల స్థానం లో ఓ విధమైన ఆనందం కలగడం గమనించాడు. అతను ఇప్పటిదాకా ఎవరితోనూ “నేను అమలేశ్ మౌలిక్ ని” అని ఎవరితో చెప్పలేదన్నది నిజమే. కానీ, గత మూడు రోజులుగా అతను చేసినదంతా ఓ పెద్ద మోసం కిందే లెక్క. ఎల్లుండి మంగళవారం అసలు మౌలిక్ రాబోతున్నాడు. ఇప్పటి దాకా ఈ పిల్లల దగ్గర్నుంచీ, వాళ్ళ తల్లిదండ్రుల దగ్గర్నుంచీ తాను పొందిన అభిమానం ఆదరణ అంతా అసలుకి అతని చెందాల్సినవి. మౌలిక్ బాగా రాస్తాడా లేదా అన్నది కాదు ప్రశ్న. అతను వీళ్ళ దృష్టి లో ఓ హీరో అన్న విషయం తెలుస్తూనే ఉంది. ఒకవేళ అతను వచ్చి, సీవ్యూ మేనేజర్ అతని రాక గురించి అందరికీ చెప్పడం మొదలుపెడితే ఏమౌతుంది? ఈ ఆలోచనే అరూప్ బాబు కి చాలా ఇబ్బందిగా అనిపించింది.

మరి…ఓ రోజు ముందుగా వెళ్ళిపోతేనో? లేదంటే మంగళవారం అంతా ఏం చేయాలి? ఎక్కడ దాక్కోవాలి? జనాలకి నిజం తెలిస్తే తనను చితగ్గొట్టరూ? ఇక మౌలిక్ గారు ఏమంటారో! ఆయన కూడా చెయ్యెత్తవచ్చు. రచయితలందరూ శాంతికాముకులనీ, అహింసావాదులని ఎవరు చెప్పగలరు? ఇలాంటి పనులకి జైలుపాలు అయ్యే అవకాశం ఉందా? ఉందేమో. ఏది ఏమైనా తాను చేసింది తప్పనడం లో ఎలాంటి సందేహం లేదు. అరూప్ బాబు లేచి నిద్రలేమి భయం తో ఓ నిద్ర మాత్ర మింగాడు. చివరికి, ఏమైనా మంగళవారం రాత్రి ట్రైన్ కే వెళదాం అని నిశ్చయించుకున్నాడు. అసలు మౌలిక్ ఎలా ఉంటాడో చూడాలన్న తాపత్రేయం భయాన్ని మించిపోయింది. ఎలాగోలా మౌలిక్ ఫొటో పడ్డ పేపర్ ను సంపాదించాడు. తాను అనుకున్నట్లే మౌలిక్ కు సన్నని మీసం, రింగుల జుట్టు, సన్న ఫ్రేముల కళ్ళజోడు ఉన్నాయి. కానీ, ఇక ఎంతవరకూ ఈ పోలికలు ఉన్నాయో తెలుసుకోవాలంటే మనిషి ని చూడాల్సిందే. ఆ పేపర్ లో ఉన్న బొమ్మ స్పష్టంగా లేదు. అరూప్ బాబు స్టేషన్ కి వెళ్ళాలని నిశ్చయించుకున్నాడు. కేవలం మౌలిక్ ని చూట్టానికే కాదు..వీలైతే మాట్లాడ్డానికి. “మీరు అమలేశ్ మౌలిక్ కదూ? మీ ఫొటో చూసాను పేపర్లో ఆ మధ్య. మీ కథలను చదవడం నాకు ఇష్టం…” ఇలా ఏదో మాట్లాడేసి తరవాత తన సామాన్లంతా స్టేషన్ లో వదిలి తాను ఇంత వరకు చూడని కోణార్క్ కి వెళ్ళిపోయి అక్కడ సూర్య భగవానుని ఆలయం చూసుకుని తరువాత కలకత్తా రైలు సమయానికి స్టేషన్ చేరుకుందాం అనుకున్నాడు. అంతకంటే దాక్కోడానికి మార్గం లేదు మరి!

మంగళవారం నాడు పూరీ ఎక్స్ప్రెస్ ఇరవై నిముషాలు ఆలస్యంగా వచ్చింది. అరూప్ బాబు ఓ స్థంభం వెనక నిలబడి ట్రైన్ లోని ఫస్ట్ క్లాసు బోగీల్లోంచి దిగుతున్న ప్రయాణికుల పై ఓ కన్నేసి ఉంచాడు. షార్ట్స్ వేసుకున్న ఓ విదేశీయుడు దిగాడు మొదట. పక్క వైపు తలుపు దగ్గర్నుంచి ఓ ముసలావిడ, ఆవిడకి సాయం చేస్తూ ఓ తెల్ల ప్యాంటు వేసుకున్న యువకుడూ దిగారు. వీళ్ళ తరువాత ఓ ముసలాయన, తరువాత – అవును, సందేహం లేదు… ఇతనే అమలేశ్ మౌలిక్. తామిద్దరి మధ్య పోలికలు బాగానే ఉన్నాయి. కానీ, అరూప్ బాబు వెళ్ళి అతని పక్కన నిలబడితే వీళ్ళిద్దరూ కవలలు అనుకునేంత ప్రమాదమైతే లేదు. మౌలిక్ అరూప్ బాబు కంటే పొట్టిగానూ, రంగు కూడా తక్కువగానూ ఉన్నాడు. కాస్త పెద్దవాడిలా కూడా అనిపించాడు – చెవుల వద్ద జుట్టు కాస్త తెల్లబడింది. అరూప్ బాబు ఇంకా అంత పెద్దవాడు కాలేదు. అతను తన సూట్‍కేసు ట్రైన్ నుంచి తీసుకుని కూలీ కోసం అరిచాడు. కూలీ, అరూప్ బాబు ఇద్దరూ ఒకే సారి అతని వద్దకు వెళ్ళారు.

“మిస్టర్ మౌలిక్ అనుకుంటా?”

– అతను ఆశ్చర్యంగా చూసాడు. తరువాత అరూప్ బాబు ని చూస్తూ తల ఊపాడు. “అవును” అన్నాడు పొడిగా.

కూలీ సూట్‍కేసు తీసుకుని తన తలపై పెట్టుకున్నాడు. అరూప్ బాబు వద్ద ఓ బ్యాగు, భుజానికి వ్రేళ్ళాడుతూ ఓ ఫ్లాస్కు ఉన్నాయి. ముగ్గురూ బయటకు వెళ్ళే ద్వారం వద్దకు నడవడం మొదలుపెట్టారు.

అరూప్ బాబు అతనితో – “మీ పుస్తకాలు చదివాను. మీరు అకడమీ అవార్డు గెలిచిన విషయం పేపర్లో చదివాను. మీ ఫొటో కూడా చూసాను” అన్నాడు.

“హుమ్…”

“మీరు సీవ్యూ హోటెల్ లో బుక్ చేసుకున్నారు కదూ?”

ఈ సారి అమలేశ్ మౌలిక్ అరూప్ బాబు వంక అనుమానాస్పదంగా చూసాడు. అతనేమి ఆలోచిస్తున్నాడు అన్న విషయం ఊహించడం పెద్ద కష్టమేమీ కాదు.

“సీవ్యూ మేనేజర్ మీ అభిమాని. అతనే ఈ విషయం అందరికీ చెప్పాడు” – అరూప్ బాబు వివరించాడు.

“ఓహ్!”

“చాలా మంది పిల్లలు మీకోసం ఎదురుచూస్తున్నారు.”

“హుమ్”

ఈ మనిషేమిటి ఇంత తక్కువ మాట్లాడుతున్నాడు? ఇప్పుడు నడక వేగం కూడా తగ్గింది.. ఏమాలోచిస్తున్నాడో?

ఇంతలో అమలేశ్ మౌలిక్ ఆగాడు. అరూప్ బాబు వైపు కి తిరిగి – “నేను వస్తున్నా అని చాలామందికి తెలిసిపోయిందా?” అని అడిగాడు.

“అవును. నాకర్థమయింది అదే. ఏం? మీకేమైనా ఇబ్బందా?”

“కాదు…కానీ నాకు ఒ…ఒ..ఒం…”

“ఒంటరిగా ఉండటం ఇష్టమా?”

“అవును”

ఇతనికి నత్తి ఉంది అన్న విషయం అర్థమౌతూనే ఉంది. ఇంగ్లాండు రాజు ఎనిమిదవ ఎడ్వర్డ్ గద్దె దిగాలని నిశ్చయించుకున్నాక అతని తమ్ముడు జార్జి కి దిగులు పట్టుకుంది తను రాజు కావడం గురించి. ఎందుకంటే తనకేమూ నత్తి, రాజన్నాక ఉపన్యాసాలు ఇవ్వాల్సి వస్తుంది అని! అరూప్ బాబు కి ఆ విషయం గుర్తు వచ్చింది. కూలీ సామాన్లు తీసుకుని గేటు వద్ద ఎదురుచూస్తున్నాడు. వీళ్ళిద్దరూ వడివడిగా అక్కడికి నడిచారు.

“కి..కి..కీర్తి కి ము..ము..మూల్యం ఇదే.”

అరూప్ బాబు ఇలా నత్తి తో మాట్లాడే తమ హీరో ని చూసిన ఆ పిల్లల పరిస్థితి ని ఊహించుకున్నాడు. అతని ఊహ లో కనబడ్డ విషయం అతనికి నచ్చలేదు.

“మీరు ఒక పని చేయవచ్చు” – స్టేషన్ బయటకు వస్తూ అమలేశ్ తో అన్నాడు.

“ఏమిటీ?”

“మీ సెలవంతా అభిమానుల వల్ల పాడుకావడం నాకు నచ్చలేదు.”

“నాక్కూడా”

“అప్పుడు సీవ్యూ కి వెళ్ళకండి.”

“ఎ..ఏమిటీ?”

“అక్కడ భోజనం అస్సలు బాగుండదు. నేను సాగరిక లో ఉన్నాను. నా రూమ్ ఖాళీగానే ఉంది. మీరు అక్కడికి వెళ్ళమని నా సలహా”

“ఓహ్!”

“ఇంకా..మీ అసలు పేరు ఉపయోగించకండి. మీరు ఆ మీసాలు పూర్తిగా తీసేస్తే మరీ మంచిది.”

“మీ..మీస్..”

“వెంటనే. ఇక్కడే వెయిటింగ్ రూమ్ కి వెళ్ళి రావొచ్చు దీని కోసం. ఓ పది నిముషాల కంటే పట్టదు అనుకుంటాను. ఈ పని చేసారంటే మిమ్మల్ని ఎవరూ గుర్తు పట్టరు. ఏకాంతం లో గడుపుదామని మీరు ఎంతగానో ప్లాన్ చేసుకున్న  మీ సెలవులకు ఎవరూ అంతరాయం కలిగించరు. నేను కలకత్తా నుండి కావాలంటే టెలిగ్రాం పంపుతాను సీవ్యూ వాళ్ళకి – మీరు మీ పర్యటన విరమించుకున్నారని.”

మౌలిక్ నుదుటి పై దిగులు కి చిహ్నంగా కనబడ్డ గీతలు పోవడానికి ఇరవై సెకన్లు పట్టింది. కళ్ళ దగ్గర, నోటి దగ్గరా కొత్త గీతలు ఏర్పడ్డాయి. అతను నవ్వుతున్నాడిప్పుడు.

“మీమీ..మీకు ఎలా కృ..కృ…తజ్ఞతలు చెప్పాలో..అర్ అర్థం…కావడం లేదు.”

“పర్లేదు. కానీ, దయచేసి మీరు ఈ పుస్తకాల పై సంతకాలు చేస్తారా నా కోసం? ఆ వేప చెట్టు కింద నిలబడదాం రండి, అక్కడైతే మనల్ని ఎవరూ కనిపెట్టలేరు.”

– ఆ చెట్టు వెనక నిలబడి అమలేశ్ తన ఎర్ర పార్కర్ పెన్ను ని జేబులోంచి తీస్తూ అరూప్ బాబు వైపు అభినందనాపూర్వకంగా చూసాడు. అవార్డు వచ్చిన రోజు నుండి ఎంతో సాధన చేసి తన సంతకం సరిగ్గా చేయడం నేర్చుకున్నాడు. అయిదు పుస్తకాలపై అయిదు సంతకాలు. తన నాలుక కి నత్తి అయినా కూడా తన కలానిది కాదు అని అతనికి తెలుసు.