శాస్త్రరంగం – మహిళలు – నా గోడు

గత రెండు రోజుల్లో ఇద్దరు మహిళలకి నోబెల్ బహుమతి రావడం, తరువాత వరుసగా సీబీసీ (కెనడా వారి బీబీసీ అనమాట) రేడియోలో పలు చర్చలు వినడం అయ్యాక ఏదో ఈ విషయమై నాకు తోచిన నాలుగు ముక్కలు రాసుకోవాలని ఈ టపా. వ్యక్తిగత అభిప్రాయాలు – జనాంతికంగా రాసినవి కావు. కొంచెం కడుపుమంటతో, కొంచెం అసహనంతో రాసినది – ఆపై మీ ఇష్టం. (నువ్వు అయ్యప్ప గుళ్ళోకి ఎంట్రీ గురించి రాయలేదే? అనీ, మీ ఊళ్ళో‌ ఒక చర్చి బయట సైన్ బోర్డు లో పాపం వాళ్ళు రంజాన్ శుభాకాంక్షలు తెలియజేయబోతే, సైన్ బోర్డ్ కంపెనీ వాళ్ళు ఇది మా మతానికి విరుద్ధం అని రాత్రికి రాత్రి బోర్డే ఎత్తేస్తే, చర్చి వాళ్ళు మానవ హక్కుల కేసు వేశారు.- దాని గురించి రాయలేదే? అని అడిగేవాళ్ళకి – మీకు పనీపాటా లేదా ఇలా అందరినీ అడుక్కోవడం తప్ప? అని నా ప్రశ్న).

విషయానికొస్తే, మొన్న భౌతిక శాస్త్రంలో నోబెల్ అందుకున్న ముగ్గురిలో ఒకరు కెనడాకు చెందిన (నేను ఉండే ఊరికి దగ్గర్లోనే ఉన్న వాటర్లూ విశ్వవిద్యాలయంలో పని చేస్తున్న) మహిళా ప్రొఫెసర్ డొనా స్ట్రిక్లాండ్ ఒకరు. ఆవిడ ఇక్కడే దగ్గర్లోనే ఉన్న మరొక విశ్వవిద్యాలయం – మెక్ మాస్టర్ లో చదివి, తరువాత అమెరికాలో పీహెచ్డీ చేసి, తరువాత కెనడాలో ప్రొఫెసర్ గా చేరారు. సరే, మామూలుగా ఇక్కడ విశ్వవిద్యాలయాల్లో అసిస్టెంట్ ప్రొఫెసర్ గా మొదలుపెట్టి, ఆరేడేళ్ళకి అసోసియేట్ అయ్యి, ఆపైన మరో ఐదారేళ్ళకి ఫుల్ ఫ్రొఫెసర్ అవుతారు. ప్రతి ప్రొమోషన్ కి ఒక తతంగం ఉంటుంది. పలు విధాలైన డాక్యుమెంట్లు, ఆ రంగంలోనే, ఈ వ్యక్తికి సంబంధంలేని (అంటే‌ కలిసి పనిచేయని) మేధావుల నుండి రికమెండేషన్ లెటర్లు, ఇలాంటివన్నీ సబ్మిట్ చేస్తే, ఒక ఆరేడు నెలల రివ్యూ ప్రాసెస్ ఉంటుంది – యూనివర్సిటీలో వివిధ స్థాయుల్లో ఈ మొత్తం ఫైలుని పరిశీలించి, ఈ మనిషి ప్రపంచ స్థాయిలో పరిశోధనలు అవీ చేసి, గ్రాంట్లు గట్రా సంపాదించి, యూనివర్సిటీ స్థాయిని పెంచేలా పని చేశారా లేదా అని బేరీజు వేసి, చివర్లో నిర్ణయం తీసుకుంటారు ప్రొమోషన్ ఇవ్వాలా వద్దా అని (అందువల్ల, ప్రొఫెసర్ ఉద్యోగం అంటే హాయి, పనేం‌ ఉండదు అనుకునేవాళ్ళు – మీరు నెక్స్టు మంచినీళ్ళు తాగుతారు కదా – ఆ గ్లాసులోకి దూకండి). నేను చెప్పింది అమెరికాలో జరిగే పద్ధతి. కెనడా లో కూడా ఇంచుమించు ఇంతే, నాకు తెల్సినంత వరకు.

విషయం ఏమిటంటే, డొనా స్ట్రిక్లండ్ గురించి చదువుతున్నప్పుడు నేను గమనించిన మొదటివిషయం – ఆవిడ అసోసియేట్ ప్రొఫెసర్ అని. దగ్గర దగ్గర అరవై ఏళ్ళావిడ. నోబెల్ ప్రైజు వచ్చిందంటే (నిజానికి వచ్చింది ఆవిడ ముప్పై ఏళ్ళ క్రితం పీహెచ్డీ విద్యార్థినిగా రాసిన మొదటి పరిశోధనాపత్రానికి!) ఎంతో గొప్ప పరిశోధనలు చేసి ఉండాలి ఇన్నేళ్ళ కెరీర్ లో. అలాంటిది ఆవిడకి ప్రొఫెసర్ పదవి ఇవ్వలేదా వాటర్లూ వాళ్ళు అని. వీర ఫెమినిస్టులు కొందరు వెంటనే ఇది వివక్ష, ఆడ ప్రొఫెసర్ అని ఆవిడకలా చేశారు, అని పోస్టుల మీద పోస్టులు రాశారు. కాసేపటికి ఆవిడని ఎవరో అడగనే అడిగారు ఇదే ప్రశ్న. ఆవిడ “నేను అసలు అప్లై చేయలేదు” అనేసింది. “ఎందుకు అప్లై చేయలేదు” అన్న విషయం మీద సోషల్ నెట్వర్క్ లో చాలా చర్చ నడించింది గాని, ఒక పాయింటు మట్టుకు నాకు “నిజమే” అనిపించింది. ప్రొమోషన్ కి మనం అప్ప్లై చేసుకుని ఆ డాక్యుమెంట్లు అవీ అరేంజ్ చేస్తేనే ఇస్తారన్నది కరెక్టే గాని, సాధారణంగా యూనివర్సిటీ లో చేరగానే ఎవరో ఒక మెంటర్ ని కుదురుస్తారు. వీళ్ళు కొంచెం సీనియర్ ప్రొఫెసర్లు. మనకి కొత్తగా నిలదొక్కుకుంటున్నప్పుడూ, ఇలా ప్రొమోషన్ కి అప్ప్లై చేస్తున్నప్పుడు, ఇతర వృత్తి కి సంబంధించిన సందేహాలేవన్నా ఎవరన్నా పెద్దలతో మాట్లాడాలి అనిపించినపుడూ – గోడు వెళ్ళబోసుకోడానికి, గైడెంసు పొందడానికి. ఇలా ఫుల్ ఫ్రొఫెసర్ కి అప్లై చేయమని సలహా ఇవ్వడం కూడా వాళ్ళ పనే అని నా అభిప్రాయం.

ఇక్కడొక పక్కదోవ కథ: ఇదివరలో నా క్లాసులో జరిగిన విషయం ఒకటి రాసినప్పుడు – ఇక్కడొక మహామేధావి – టీఏ ల మాటలు స్టూడెంట్లు పట్టించుకోరని పేలారు. నేను టీఏ ని నేను ఎక్కడా అనలేదు. ఆ మేధావి గారి డిడక్షన్ అనమాట. అప్పుడు నేను పీహెచ్డీ కి పని చేస్తున్నా, ఆ కోర్సుకి నేను అధికారిక అధ్యాపకురాలినే. జర్మనీలో అది సర్వసాధారణం – మాకు కోర్సులు గట్రా చేయాలని లేదు అమెరికాలోలా. కానీ, దాదాపు నాకు తెల్సిన అందరూ పాఠాలు చెప్పారు. మేధావిగారు తమ అజ్ఞానంలోనో, అహంకారంలోనో పేలారు. అది నేను అమ్మాయి కాకపోతే , మేధావి గారు అబ్బాయి కాకపోతే ఆలా పరిచయం లేని మనిషితో పేలేవారు కాదు అన్నది కూడా అప్పుడు అనిపించిన విషయం. అలాంటి మేధావులు ఈ పోస్టు చదువుతూంటే – మీ ఖర్మ కాలి, నేను అమెరికాలో ఒక యూనివర్సిటీలో అసిస్టెంట్ ప్రొఫెసర్ గా చేశాను కొన్నాళ్ళు. అందుకని పైన రాసినదంతా నాకు తెల్సిన విషయమే. “అబ్బ చా, నీకెవరు చెప్పారు?” అని మాన్ స్ప్లెయినింగ్ మొదలెట్టేముందు ఆ ముక్క బుర్రకి ఎక్కించుకొండి ముందు. నేను కొంతకాలం ప్రొఫెసర్ గిరి వెలగబెట్టా కనుక, ఒక మెంటర్ కాదు, ఇద్దరు ముగ్గురు మెంటర్లు (ఒకరిని యూనివర్సిటీ పెట్టింది, ఒకరిని నేను వెంటబడి పెట్టుకున్నా, ఒకరు నా మీద అభిమానంతో నా ప్రొఫెషనల్ బాగోగుల బాధ్యత తీసుకున్నారు – ఇలా) ఉన్నారు కనుక – మెంటర్ అన్న మనిషి ఖచ్చితంగా ఇది చెప్పాలనే నేను అనుకుంటున్నాను. మరి ఈవిడకి చెప్పలేదా? చెప్పినా ఈవిడ చెయ్యలేదా?‌అన్నది మనకి తెలియదు. కానీ, ఈవిడ మగవాడైతే ఇలా ఉండిపోయే అవకాశం చాలా తక్కువ అని మట్టుకు చెప్పగలను.

ఏందీ మగా, ఆడా గోల? ఎవరైతే ఏమిటి? అసలయినా ఆవిడ ప్రొఫెసర్ అవడం కాకపోడం ఆమె యిష్టం. మధ్య నీ ఏడుపేమిటీ?‌అనిపించొచ్చు. నిజమే. కానీ, ఇవ్వాళ పొద్దున రేడియోలో అన్నట్లు – భౌతిక శాస్త్రంలో పీహెచ్డీ చేయాలి అనుకునే ఆడవాళ్ళు చాలా తక్కువగా ఉన్నారు – ఆ సంఖ్య గత పదిహేనళ్ళలో తగ్గుతూ పోయిందట. గత యాభై ఐదేళ్ళలో ఆ రంగంలో నోబెల్ వచ్చిన మొదటి మహిళ ఈవిడే. రసాయన శాస్త్రం లో నోబెల్ వచ్చిన వాళ్ళలో ఒకరు ఫ్రాంసెస్ అనే అమెరికన్ ప్రొఫెసర్. ఆవిడ కూడా ఆ రంగంలో నోబెల్ పొందిన ఐదో మహిళే (వందకు పైగా ఏళ్ళ చరిత్ర ఉంది నోబెల్ బహుమతులకి!). ఏమన్నా అంటే రాయలేదంటారు – ఏ నోబెల్ బహుమతైనా పొందిన మొదటి మహిళ, భౌతిక, రసాయన శాస్త్రాల నోబెల్ బహుమతుకు పొందిన మొదటి మహిళా కూడా మేడం క్యూరీనే. ఇలా, అక్కడ మొత్తం నోబెల్ చరిత్రలో పట్టుమంది యాభై మంది కూడా లేరు మహిళలు. అందులో సైంసు లో వచ్చినది ఎంతమందికి? వీళ్ళిద్దరితో కలిసి పద్దెనిమిది మందికి వచ్చినట్లు ఉంది (భౌతిక, రసాయన శాస్త్రాలు, వైద్యశాస్త్రం కలిపితే). అంటే, ఇప్పుడిప్పుడే స్కూళ్ళకి పోతూ, సైంసు మీద ఆసక్తి చూపుతున్న అమ్మాయిలకి ఇదెంత స్పూర్తివంతంగా ఉంటుంది? ఆడపిల్లలు పెద్ద చదువులు చదవడం అన్నది ఇప్పటికీ అంత సాధారణం కాదు. వీళ్ళకి స్పూర్తిదాతల అవసరం ఎంతో ఉంది. అలాంటి స్ఫూర్తిదాత గత మే దాకా వికీపీడియాకి famous enough అనిపించలేదంట. అనామక సైంటిస్టులు చాలామందికి వికీ పేజీలున్నాయి (మగ సైంటిస్టులు లెండి!). నోబెల్ రాకముందు కూడా ఆవిడ శాస్త్రపరిశోధనలకి పేరుంది. అందుకే నోబెల్ వచ్చింది. రేడియోలో ఈ ముక్కే అంటూ – వికీపీడియా క్యురేటర్లలో కూడా తొంభై శాతం మంది తెల్లజాతి మగవాళ్ళు. వీళ్ళు తెలీయకుండానే ఇలా స్త్రీ ప్రముఖులు, లేదా ఇతరు (తెల్లజాతి కాని వాళ్ళు, మైనారిటీలు వగైరా)ల గురించి ఇలాగే చేస్తూ ఉండొచ్చని ఆంకరమ్మ వాపోయింది ఇందాకే. ఈ విషయం గురించే మాట్లాడుతూ బ్రిటన్ కు చెందిన మరొక మహిళా భౌతికశాస్త్ర ప్రొఫెసర్ – ‘women in physics’, ‘women in computer science’ తరహా గుంపుల అవసరం పోయే రోజు రావాలని కోరుకుంటున్నాను, అన్నది. ఆవిడ ఉద్దేశ్యం – బాగా కామన్ గా కనబడుతూ ఉంటే ప్రత్యేక గ్రూపుల అవసరం ఉండదని (black in engineering తరహా‌ గ్రూపులు కూడా అటువంటివే).

సాధారణంగా నేను చూసినంతలో మహిళలతో పోలిస్తే పురుషులు ఎక్కువ assertive గా ఉంటారు తమ గురించి తాము ప్రొజెక్ట్ చేసుకోడంలో. అలాగే ఉన్న మహిళలని డామినేటింగ్ అంటూ ఉంటారు. ఇళ్ళలో అయితే గయ్యాళులంటారు. నిన్న నేను రేడియో ఇంటర్వ్యూలో విన్నదాన్ని బట్టి డోనా గారు బాగా నిగర్విలా, మామూలుగా, ఎంత ఎదిగినా ఒదిగి ఉండాలి టైపులో అనిపించారు. ఆవిడ ఫుల్ ప్రొఫెసర్ కి ఎందుకు అప్లై చేయలేదో కానీ, ఇంటర్వ్యూ విన్నాక ఆ విషయం అంత ఆశ్చర్యంగా అనిపించలేదు. అయితే, మెంటర్ అన్నవాళ్ళు ఆవిడ ప్రొఫెసర్ కావడం అన్నది ఇతర మహిళా విద్యార్థులకి ఎంత విలువైనదో గుర్తించి ఆవిడని ప్రోత్సహించి ఉండాల్సింది అనిపించింది.

బాగా చదువుకున్న, సో కాల్డ్ మేధావుల్లో స్త్రీల పట్ల ఉన్న చులకన భావం గురించి ఎందరో చెప్పగా విన్నాను, కొన్ని నేనూ ప్రత్యక్షంగా చూశాను. ఇది ఎక్కువగా సాహితీ మేధావుల్లో గమనించినా, శాస్త్రాలూ వెనుక బడలేదు. యూనివర్సిటీల్లోనూ, కాంఫరెంసులలోనూ, అమ్మాయిలతో వేసే జోకులు అబ్బాయిలతో వేసే జోకులతో పోలిస్తే వేరుగా ఉండడమూ, బాగా గౌరవప్రదంగా కనిపించే పెద్ద ప్రొఫెసర్లు తాగేసి తిక్కగా ప్రవర్తించి, పొద్దున్నే మళ్ళీ ఏం‌ జరగనట్లు ప్రవర్తించడమూ, ఆడపిల్లల రిసర్చిని చులకన చేయడమూ, ఇలాంటివన్నీ చూశాను నేను యూనివర్సిటీల్లో. కొన్ని చదివాను. ఒక జావా క్లాసులో లెక్చరర్ (హైదరాబాదులో) అబ్బాయిల వైపుకి తిరిగి – బాగా చదువుకోండి, కట్నాలు వస్తాయని, అమ్మాయిల వైపుకి తిరిగ్ – మీరెలాగో పెళ్ళిళ్ళు చేసుకునేదాకే కదా అన్నాడు దాదాపు పదిహేనేళ్ళ క్రితం. ఇలా తెలిసో తెలియకో ఆడ పిల్లల పట్ల, ముఖ్యంగా సైంసు, ఇంజనీరింగ్ రంగాలలో ఉన్న ఆడపిల్లల పట్ల పనికిమాలిన వివక్ష చూపుతున్నవాళ్ళు చాలా మంది ఉన్నారు. కనుక నేనెప్పుడూ వివక్ష ఎదుర్కున్నట్లు అనిపించకపోయినా, చుట్టుపక్కల బీసీల నాటి భావజాలం గల మేధావులు కోకొల్లలు అని చెప్పగలను. ఇట్లా ఉండే స్త్రీలు లేరా? అనొచ్చు – ఉండొచ్చేమో గానీ, చాలా చాలా తక్కువుంటారు. ఇలా కాకుండా, తమకి కావాల్సిన వాటి గురించి బాగా అసర్టివ్ గా ఉండే స్త్రీలని స్త్రీల లెవెల్ కి అదే harassment తో సమానం అనుకుని వాళ్ళకి ఇలాంటి మగవారితో పోల్చడం మట్టుకు మహా పాపం. అలా మనసులో పోల్చిన వాళ్ళు నీళ్ళలో కాదు, బాగా మరుగుతున్న నీళ్ళలోకి దూకండి.

అయ్యప్ప గుళ్ళోకి అమ్మాయిలని పంపడంకంటే ఇది ముఖ్యమైన విషయమని నా అభిప్రాయం. అందువల్ల దీని గురించి నా గోడు ఇలా బహిరంగంగా వెళ్ళబోసుకుంటున్నాను. ఏమైనా బ్యాక్ టు బ్యాక్ ఇద్దరు మహిళా‌‌ శాస్త్రవేత్తలకి ఒకే ఏడాదిలో నోబెల్ రావడం నా జీవిత కాలం జరిగిన గుర్తులేదు, జరుగుతుందన్న ఆశా కలుగలేదు. అందుకని ఏమిటో‌ పండుగలా ఉంది మనసులో! ఈ గోడు వెళ్ళబోసుకోవడం పండక్కి దిష్టి చుక్క లెండి.

స్కూలప్పటి అనుభవాలు

మన “మాయాశశిరేఖ” సౌమ్య గారి బ్లాగులో మొదటి సంఘటన చదివాక, నాకు రెండు చిన్ననాటి సంఘటనలు గుర్తొచ్చాయి. అవి ఇక్కడ పంచుకుందామని…

1) అవి నేను ఐదో తరగతి లో ఉన్నరోజులు. కారణాలు గుర్తులేవు కానీ, అప్పుడప్పుడూ క్లాస్ బయట ఉండే చెట్టు కింద, రెండు మూడు సెక్షన్లకి కలిపి పాఠాలు జరిగేవి. అంతమంది ఒకచోట కలిస్తే, ఏం జరుగుతుందో తెలుసు కదా… గోల. ఇలాంటి గోలల్లో పాలు పంచుకోడం నాకు బానే అలవాటు. మా క్లాసులో ఐతే క్లాసు లీడర్ని కానీ, అన్ని క్లాసులు కలిస్తే మనమేం మానిటర్ చేయనక్కర్లేదుగా…అల్లరి చేయడంలో మునిగేదాన్ని.

అలాంటి రోజుల్లో ఒకరోజు…టీచరెక్కడికో వెళ్ళారు. షరామామూలుగా గోల మొదలుపెట్టాము. కాసేపటికి ఆవిడ వచ్చారు. అందర్నీ వాయించడం మొదలుపెట్టారు. నా ఖర్మ కాలి, నా వైపు నుండి మొదలై “అల్లరి చేసావా లేదా?” అని కోపంగా అడిగారు. ఎలాగో నేను చేయలేదు అని అబద్దం చెప్పినా కొడతారుగా! అనుకుని “చేసాను టీచర్” అని అరిచేసా భయంకొద్దీ. అంతే, నా జీవితంలో టీచర్ చేత కర్ర దెబ్బలు (రెండే అయినా) వేయించుకున్న ఏకైక సందర్భం అదే అనుకుంటాను. విరక్తొచ్చింది కానీ, పోనీలే, ధైర్యంగా ఒప్పుకున్నా అని సంతోషించా. కానీ, అక్కడే అసలు సమస్య మొదలైంది.

అక్కణ్ణుంచి, నేను ఎప్పుడు ఆవిడ ఉన్న దిక్కుకు పోయినా, “సంతోషం” సినిమాలో కోటా తన ప్రతిస్నేహితుడికీ బ్రహ్మానందాన్ని పిలిచి “హీ ఈజ్ వెరీ స్ట్రాంగ్ అండీ…” డైలాగు మళ్ళీ మళ్ళీ చెప్పించినట్లు, నన్ను ఆపి, “ఈ పిల్లకెంత పొగరు తెలుసా…ఆరోజు అల్లరి చేసావా అని అడిగితే, “చేసాను టీచర్” అని గర్వంగా చెప్పింది… అని అనడమూ, ఆ అవతలి టీచరు నా వంక అదోలా చూడ్డమూ…..నేనేమో అసలు నేను చేసిన తప్పేమిటో అర్థం కాక తలవంచుకోవడమూ…. పైగా, నేను అంత భయపడుతూ చెప్పి ఏడ్చినంత పని చేస్తే అందులో గర్వం కనబడ్డం ఏమిటి? అని అనుకుంటూ దిగాలుగా మొహం వేళాడేసుకుని వెళ్ళిపోవడమూ జరిగేది.మా చెడ్డ అవమానంగా ఉండేది. అప్పట్లో నేను క్లాసు టాపర్ని. కనుక, మరీ అవమానంగా ఉండేది. అర్జెంటుగా ఈ స్కూల్ మారిపోతే బాగుండు అనుకున్నా. నిజంగానే హైస్కూలుకి వేరే స్కూలుకి వెళ్ళిపోయా కానీ, అలా నాకు ఆ టీచరంటే మాత్రం అవర్షన్ ఏర్పడింది. అప్పట్లో, పదేళ్ళ వయసులో ఏమీ చేయలేకపోయా కానీ, నాకు బాగా గుర్తుండిపోయింది ఆ సంఘటన.

2) రెండోది, నేను గర్వంగా గుర్తుంచుకునే సంఘటన. ఏనిమిదో క్లాసులో (తొమ్మిదేమో!) అనుకుంటా, ఒకసారి జ్వరమొచ్చో ఏదో జరిగి, నేను ఒక యూనిట్ టెస్ట్ పరీక్ష రాయలేదు. నా లా ఇద్దరు ముగ్గురికి శనివారం మధ్యాహ్నం స్కూల్ అయిపోయాక పెడతాం అన్నారు. ఏం జరిగిందో గుర్తులేదు కానీ, చివర్లో నేనొక్కదాన్నే రాయాల్సి వచ్చింది. మా సారా ఎక్కడికో వెళ్ళే తొందర్లో ఉన్నారు. కరెక్టుగా ఆయన తాళం పెట్టి బయటకు రావడమూ, వరండాలో కూర్చుని రాస్తున్న నేను పూర్తి చేసి పేపర్ ఇచ్చేందుకు వెళ్ళడమూ ఒకేసారి జరిగింది. నేనేమో, భయంఏసి…ఇంక సున్నానే ఏమో అనుకుని… “సార్..ఇంకా టైం ఉండింది కదా… నేను రాసేసాను…ప్లీజ్…తీస్కోండి…” అని అడుక్కోడం మొదలుపెట్టా.

ఆయన నన్ను చూసి నవ్వి – “నాకు తెలుసు టైం ఉందని. కానీ, నేను అర్జెంటుగా వెళ్ళాలి. ఆ పేపరు నీ దగ్గరే పెట్టుకుని సోమవారం తెచ్చివ్వు..” అన్నారు. నేను అవాక్కైపోయాను. అంటే, ఆ రోజుల్లో నేను నిజంగానే అతి నిజాయితీ మనిషిని….అన్న విషయం ఆయనకి తెలుసని నాక్కూడా తెలుసు (గతంలో జరిగిన సంఘటనల మూలంగా నా అతి-సిన్సియర్ ప్రవర్తన ఆయన గమనించారు). కానీ, ఎంతైనా, అలా ఎలా పట్టుకెళ్ళేది ఆన్సర్ పేపర్?? “అదేంటి సార్..అలా ఎలా తీస్కెళ్తాను?” అన్నాను.
“నాకు నీ మీద నమ్మకం ఉందిలే. నువ్వేం మార్చవని. తట్స్ ఓకే” అన్నారాయన. “అది కాద్సార్…ఇలా చేసానని తెలిస్తే రేపు నా ఫ్రెండ్సందరూ నా గురించి ఏమనుకుంటారు?”
“ఏమీ అనుకోరు. నేను నిన్ను నమ్ముతున్నా అని చెప్పా కదా. మండే కలుద్దాం…నేను అర్జెంటుగా వెళ్ళాలి” అనేసి వెళ్ళిపోయారు.

నాకు కోపం కాదు..భయం నషాళానికంటింది (చెప్పాగా, అప్పట్లో అమాయక జీవినని!)…. స్కూల్లోంచి బయటకి రాగానే, పక్క వీథిలో ఉన్న ఫ్రెండు ఇంటికెళ్ళి, విషయమంతా చెప్పేసి, “మీ ఇంట్లో పెట్టుకోవా ప్లీజ్! నాకు భయం నేను మళ్ళీ ఏమన్నా మార్చేస్తా ఏమో పేపర్లో అని” అని అడిగేసరికి, ఆమె ఆశ్చర్యంతో సరేనని తీసుకుంది. నేను ఆ తర్వాట నా బెస్టు ఫ్రెండుని కలిసి, జరిగిందంతా చెప్పాను. ఆమేమో ఊరికే ఖంగారు పడొద్దని చెప్పేసరికి, శాంతించాను. మండే రోజు పేపర్ ఆయనకిచ్చేసి, ఇలా నేను ఫలానా అమ్మాయి ఇంట్లో ఉంచాన్సార్ నేనేమన్నా మార్చేస్తా ఏమో అని…అన్నాను. ఆయన నవ్వేసి పేపర్ తీస్కున్నారు. టాప్ మార్కులు రాలేదు కానీ, బానే మార్కులు వచ్చినట్లు గుర్తు ఆ పేపర్లో. సార్ రూము నుంచి వెనక్కొస్తున్నప్పుడు ఛాతి బోలెడు ఉప్పొంగింది. అప్పటిగ్గానీ ఆ సంఘటన విశేషం అర్థం కాలేదు నాకు!

ఆయన నాపై అంత నమ్మకం ఉంచినందుకేమో, తర్వాత కూడా స్కూల్లో ఉన్నన్నాళ్ళూ అలాగే ఉన్నా. పెపంచికంలో పడ్డాక, వేరే సంగతి. కానీ, ఆ సంఘటన మూలానా ఆయనతో బంధం సిమెంటైందని నా అనుమానం. ఆ ఊరు ఎప్పుడెళ్ళినా, ఆయన్ని కలవడం తప్పనిసరి నాకు! ఆయనకి బహుశా ఈ సంఘటన గుర్తుండకపోవచ్చు కానీ, నేను గర్వంగా చెప్పుకోగల సంగతుల్లో ఇదొకటి.

అదీ సంగతి. ఈ విషయాలు కదిపిన సౌమ్య గారికి థాంక్స్!!

వన్వే రోడ్లు ఎలా పుట్టాయంటే….

(గమనిక: ఇది చరిత్ర చెక్కిన కథ కాదు. నా కథ.)

మా కొత్తూళ్ళో రెండు వారాల బట్టీ నాకు బోలెడు అనుభవాలు కలిగాయి. వాటిలో రెంటిని గత రెండు టపాల్లో రాసాను. ఇప్పుడు సంగతేమిటంటే, నేనిలా ప్రతివీథికీ ఎవరో ఒక గొప్ప వ్యక్తి పేరును చూడ్డమూ, ఇంటికొచ్చి గూగుల్ చేయడమూ చేసుకుంటూ ప్రశాంతంగా జీవిస్తూ ఉండగా, ఒక చోట Einbahnstrasse కనిపించింది. “ఓహో!” అనుకుంటూ ముందుకెళ్ళాను. అదేమిటో గానీ, గూగుల్ చేయలేదు. మరోరోజు మరో వైపున నడుస్తున్నప్పుడు Einbahnstrasse అని మరో బోర్డు కనిపించింది. అర్రే! ఆ రోడ్డు ఇక్కడ దాకా ఉందన్నమాట! అనుకున్నాను, గూగుల్ చేయలేదు. ఇలా ఇంకో రెండుసార్లు అయింది. అయితే, ఈ ఊరు గుండ్రంగా ఉంది కాబోలు అన్న ఆలోచన లీలగా కలిగిందనుకుంటాను కానీ, ఈ వీథి ఊరులో చాలా పెద్దది అని అర్థమైంది.

అయితే, మొన్నోరోజు ఇక్కడ నుంచి ఇక్కడికి ముప్పై కి.మీ. దూరంలో ఉన్న మరో ఊరు వెళ్తున్నప్పుడు బస్సులోంచి చూస్తే, మళ్ళీ Einbahnstrasse ఒకటి కనబడ్డది. కెవ్! అయితే, ఈయన మనూర్లోనే కాదు..పక్కూర్లో కూడా ఫేమస్సన్నమాట! ఎవరో, ఏమిటో, కనుక్కోవాలి, అనుకున్నాను.

పక్కూరు వచ్చానా, అవీ ఇవీ చూస్తూ, చరిత్ర తెలుసుకుంటూ ఉండగా, ఒక చోట రోడ్డు దాటుతూ ఉంటేనూ, Einbahnstrasse అన్న బోర్డు కనిపించింది. ఈయనెవరో, గొప్పవాళ్ళలో గొప్పవాడేమో అనుకున్నాను.నేను జర్మన్ కూడా తెలిసిన తెలుగు వారితో ఉన్నాను అప్పుడు. కనుక, కుతూహలం ఆగక, వెంటనే అడిగేసా – “అసలీయన ఎవరూ? ఎక్కడ చూసినా ఈయన పేరు తెగ కనిపిస్తోంది? (గాంధీ నగర్, నెహ్రూ నగర్ లాగా..అనుకుంటూ)” అని. అప్పుడు, నా స్నేహితురాలు పెద్దగా నవ్వి – “అది వన్వే రోడ్డు” అన్నది. (Ein=one, Bahn=way అని విడగొట్టుకోవచ్చేమో!)

ఒక రౌండు నవ్వులయ్యాక, Einbahn ఎంత పెద్ద స్వాతంత్ర సమరయోధుడు కాకుంటే ఆయన పేరు ఇలా ఊరు ఊర్నా పెట్టుకుంటూన్నారో, అసలు ఆయనే లేకుంటే, ప్రపంచానికి, ముఖ్యంగా జర్మనీకి – వన్వే రోడ్లే ఉండేవి కావేమో – అనుకుని, అంత గొప్పాయన గురించి తెలుసుకున్నందుకు మహా మురిసిపోతూ (అబ్బే, పబ్లిగ్గా చిన్నపిల్ల ముందు దొరికిపోయానే అని ఆ పిల్లకి సంగతి అర్థం కాకపోయినా మనసులో సిగ్గుపడుతూ)….

అలా ముగిసింది ఈ భాగం… ఎలా మొదలైనా కూడా!

నికేతా మెహ్‌తా కేసు

నిన్న కాసేపు నికేతా మెహ్తా కేసు గురించి చదువుతూ ఉన్నాను. మొదట దీనిపై ఆసక్తి కలిగించింది The Statesman దినపత్రిక లో నిన్న వచ్చిన వ్యాసం. తరువాత Times of India ఆన్లైన్ వ్యాసాలు చదివాక ఈ ఉదంతం పై నా టపా రాయకుండా ఉండలేకపోతున్నాను. ఈ కేసు గురించి వివరంగా రాయబడ్డ బ్లాగు టపా ఇక్కడ.

క్లుప్తంగా చెప్పాలంటే, నికేతా మెహ్‌తా తనకి పుట్టబోయే బిడ్డకి గుండె జబ్బు ఉండే ప్రమాదం ఉందనీ, పుట్టిన క్షణం మొదలుకుని జీవితాంతం పేస్‌మేకర్ వాడాల్సిన అవసరం వచ్చే అవకాశాలు లేకపోలేదని తెలిసి తనకి అబార్షన్ కి అనుమతినివ్వాలని కోర్టును కోరింది. మన దేశపు చట్టాల ప్రకారం ఇరవై వారాలలోపే అబార్షన్ చేసుకోవాలట. కానీ ఈవిడకి ఇరవై నాలుగు వారాలకి ఈ విషయం తెలిసింది కనుక కోర్టుని చేరింది విషయం. హైకోర్టేమో ఆమె తరపు వాదన తోసిపుచ్చింది. ఈ అబార్షన్ చట్టసమ్మతం కాదు అని తేల్చింది.

ఈ కేసు ఫలితం నాకు చాలా ఆశ్చర్యాన్ని కలిగించింది నిజానికి. ఓ పక్క ఆ పుట్టబోయే బిడ్డ కి జీవితాంతం బాధలు పడే అవకాశాలు ఉన్నాయి అని తెలిసినప్పుడు అబార్షన్ కి, అదీ తల్లిదండ్రులు కోరుతున్నప్పుడు ఎందుకు ఇవ్వకూడదు అని. అబార్షన్ నేరమా? ఘోరమా? తప్పా? ఒప్పా? అన్న మీమాంస కాదు ఈ టపా. ఈ కేసు విషయం లో ఏది న్యాయం అన్న చర్చ కోసం. మామూలుగా అబార్షన్ నేరం అనుకున్నాకూడా, ఇలాంటి కేసుల్లో ఇప్పుడు నేరం చేస్తే ఓ జీవితాన్ని జీవితాంతం చస్తూ జీవించే యాతన నుండి తప్పించవచ్చు కదా? ఈ కేసులో ఒక వాదన ఏమి రావొచ్చు అంటే – “ఒకవేళ ఇవేమీ లేకుండా బిడ్డ మామూలుగానే పుడితే…అప్పుడీ అబార్షన్ ఆ బిడ్డని చంపేసినట్లే కదా?” అని. కానీ, అది ఖచ్చితంగా చెప్పలేనప్పుడు, శిశువు గుండెజబ్బుతో పుట్టే అవకాశం ఉన్నప్పుడు – ఆ లాజిక్ పని చేస్తుందా? జబ్బుతో పుట్టిన బిడ్డ తో తల్లిదండ్రుల జీవితం, పుట్టిన శిశువు జీవితం, వీళ్ళలో జరిగే మానసిక సంఘర్షణా – ఇవన్నీ ఆలోచిస్తే మరి?

తొమ్మిదేళ్ళ వయసు నుండి పేస్‌మేకర్ వాడుతున్న ఓ ముప్ఫై ఐదేళ్ళ మనిషి కథనం ప్రకారం జీవితాంతం దానిపై ఆధారపడి బ్రతకాల్సిన మనుషులు కూడా మామూలు జీవితం గడపొచ్చట.ఇప్పుడు ఎలాంటి సమస్య వచ్చినా ట్రీట్ చేయొచ్చని అతను అన్నాడు. ఈ విషయం బానే ఉంది వినడానికి. అయితే, తెలిసి తెలిసీ…. అన్న భావన ఆ తల్లిదండ్రుల్లో రావడంలో నాకేమీ అసహజత్వం కనబడ్డం లేదు. పైగా, పేస్‌మేకర్ ట్రీట్‌మెంట్ ఖర్చుతో కూడుకున్నదట. జీవితాంతం ఆ ఖర్చు భరించే స్థోమత తల్లిదండ్రులకి ఉండాలి కదా.

“”But I will have to now stop working. We are not that rich to afford full-time nannies. Finances will certainly be one concern.”

-అన్న మాటల్ని బట్టి చూస్తే నికేతా దంపతుల అసహాయత అర్థమౌతోంది కదా. దానికి జవాబు గా బోలెడు సంస్థలు ముందుకొస్తున్నాయి, ప్రభుత్వం సాయం చేస్తుంది జీవితాంతం – వంటి వాదనలు వస్తున్నాయి. అయితే, ఇవన్నీ ఇప్పుడిస్తున్న వాగ్దానాలే-వేటికీ గ్యారంటి లేదు అన్నది ఒక విషయమైతే, ఇలా ఎన్ని కేసులకని సాయం చేస్తారు? అన్నది మరో విషయం. ఈ కేసు తరువాత తమకి పుట్టబోయే బిడ్డల ఆరోగ్యం గురించి తెలుసుకోవాలన్న కేసులు ఎక్కువైపోయాయంట కాబోయే తల్లిదండ్రుల్లో. ఈ విషయానికి సంబంధించి ఉపయోగపడే రకరకాల టెస్టుల గురించిన సమాచారం ఇక్కడ.

మన అబార్షన్ చట్టాల ప్రకారం 26 వారాల తర్వాత తల్లి కి ప్రమాదమైనప్పుడు అబార్షన్ చేసుకునే సౌలభ్యం ఉందట కానీ, బిడ్డ పరిస్థితి బాలేకపోతే కాదట. ఇది మరో వింత నాకు. ఏం? పుట్టాక ఆ బిడ్డ మాత్రం మనిషి కాదా? అలా అబార్షన్ ఆపాక పుట్టిన శిశువు ఏదో కారణానికి మరణిస్తే మాత్రం ఆ తల్లికి క్షోభ కలగదా?

పుట్టబోయే బిడ్డ పుట్టాలా వద్దా అన్న విషయం లో తల్లి అభిప్రాయానికి విలువ లేదా? ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో ఆమె మానసిక పరిస్థితి ఏమిటి? వంటివి మరిన్ని ప్రశ్నలు. అసలు బాధ్యత గల ఏ తల్లీ కారణం లేకుండా తనకి పుట్టబోయే బిడ్డను చంపాలనుకోదు అన్నది మరొక పాయింటు.  అబార్షన్ గురించి తల్లికి కొంత స్వేఛ్ఛ ఉండాలని నా అభిప్రాయం. పెంచడానికో, పుట్టించడానికో తల్లికి ఒకవేళ వ్యతిరేకత ఉంటే, ఆమెని ఆమె తాలూకా మనుషులు ఒప్పించలేకపోతే…బలవంతంగా కోర్టు బిడ్డని పుట్టనిచ్చాక ఆ బిడ్డ పరిస్థితి సాఫీగా ఉండాలనేముంది? నికేతా కేసు గురించి కాదు ఇది అంటున్నది. ఆ కేసులో కారణాలు వేరు. ఆ కేసులో నేనైతే నికేతాకే ఓటు వేస్తున్నాను. ఇప్పుడు చెప్పింది more general context.

“”But what is disappointing is that we have been proved to be fools. We are educated fools. People in remote areas go to quacks for an abortion. The lesson here being sent out is: don’t follow the law. We are being punished for being law-abiding citizens.” -అన్న మాటల్లో అర్థమౌతున్నాయి నికేతా మెహ్‌తా ఈ కేసు విషయం లో అనుభవించిన క్షోభా, ఫలితం ఆమెలో కలిగించిన అసంతృప్తీ. “We have initiated awareness about the abortion law and that it needs to change with time and changing societal standards and medical advances,’’  – అన్నప్పుడు కాస్త ఆశాభావం కూడా కనిపించింది. (మూలం)

రెండో భార్య కి ఆస్తిహక్కు గురించిన వార్త

   ఈరోజు హిందూ పత్రిక లో రెండో భార్య కి భర్త ఆస్తి మీద హక్కు ఉండదంటూ సుప్రీం కోర్టు ఇచ్చిన తీర్పు కనిపించింది. అది చదివాక కలిగిన ఆలోచనలే ఇప్పుడీ టపా రూపం లో బయటపెడుతున్నా 🙂 అసలు టపా ఇక్కడ చదవొచ్చు.

ఇంతకీ సారాంశం ఏమిటీ అంటే – ఆస్తిపై రెండో భార్య అయిన వ్యక్తికి ఎటువంటి హక్కూ ఉండదనీ, కానీ, ఆమె సంతానానికి మాత్రం కలుగుతుంది అని. మళ్ళీ అలా అని రెండో పెళ్ళి చెల్లుతుంది అని కాదు.

” Children born of second marriage are entitled to a share in the property of their father though the second marriage itself is void, the Supreme Court has held.”

పిల్లలు లీగలంట…. పిల్లల తల్లి మాత్రం లీగల్ కాదంట. అంటే… ఆ తల్లి పరంగా చూస్తే ఆమె దిక్కులేనిదే…ఒక వేళ పిల్లలు వదిలేస్తే. పైగా ఆ వార్త తాలూకా కేసు ప్రకారం మొదటి భార్య తానే భర్త కి దూరంగా వెళ్ళిపోయింది. తరువాతే భర్త రెండో పెళ్ళి చేసుకుని నలుగురు పిల్లలు కూడా పుట్టారు. ఇప్పుడు అతను చనిపోగానే మొదటి భార్య కూడా ఆస్తి కోసం వస్తే ఇన్నేళ్ళూ కలిసి జీవించిన రెండో భార్యకి ఆస్తిహక్కు లేదంట… ఎప్పుడో వదిలి వెళ్ళిపోయిన మొదటి భార్య కి మాత్రం ఉందట! అంటే… రెండో భార్య కి ఆస్తి హక్కు కల్పించడం  అన్నది ఈ కేసు ఒక్కదాన్ని చూసి నిర్ణయించే విషయం కాకపోయినా కూడా, ఈ తరహా ప్రత్యేక పరిస్థితులను కూడా దృష్టిలో పెట్టుకోవాలి అన్నది నాకు తోస్తుంది. అయినా, పిల్లలకి హక్కున్నప్పుడు వాళ్ళ తల్లికి ఎందుకూడదు? అన్నది ఇక్కడ ప్రశ్న.  ఇంకో ప్రశ్న ఏమిటి అంటే… మొదటి భార్య ఈ కేసులోలా తానుగా బయటకు వెళ్ళిపోయినా కూడా ఆమెకి ఆస్తి హక్కు వస్తుందా? రెండో భార్య కి మాత్రం ఎందుకు రాదు? అన్నది.

నాకు ఇంకా ఆశ్చర్యంగానే ఉంది ఆ తీర్పు గురించి చదివాక. సుప్రీం కోర్టు అంతటి ధర్మాసనం అలా ఎలా తీర్పిచ్చింది? , అందులోనూ ఈ కేసు విషయంలో అని.  భర్తే మొదటి భార్య ని వదిలేసి రెండో మనిషి ని పెళ్ళి చేసుకుంటే అప్పుడు రెండో భార్య లీగల్ కాదు అనడం ఒక వాదన (అదన్నా కూడా మళ్ళీ పిల్లలకిచ్చి తల్లికివ్వకపోవడం అన్యాయమే అని తోస్తుంది.) మరి ఈ పేపర్ వార్త ప్రకారం కనీసం అది కూడా కాదు కేసు.  ఏమిటో ఈ తీర్పులు! సరిగా రాసిన వ్యాసం ఇంకోటి కావాలేమో..సరైన ఐడియా రావడానికి. అయినప్పటికీ, సుప్రీం కోర్టు తీర్పు నాకు నచ్చలేదు 😦

వేట అనబడు ఈరోజుటి ఫీల్డ్ ట్రిప్ కథలు

                ఈ కార్యక్రమానికి ఈరోజే నేను ఫీల్డ్ ట్రిప్ అని నామకరణం చేసుకున్నాను.  ఏ కార్యక్రమం? అంటే – ఆషాకిరణ్ పనులపై చుట్టూపక్కల ఉన్న స్లం ఏరియాలకు వెళ్ళి వచ్చే కార్యక్రమం. అసలు స్కూలు వరకు అయితే నేను వెళ్ళాల్సిన అవసరం లేదు. పిల్లలే మా కాలేజీ క్యాంపస్ కి వచ్చేవారు. ఈ మధ్య మెడికల్ క్యాంపుల campaigning లో నేనూ వేలు పెట్టడం మొదలెట్టడం తో…. నా ఫీల్డ్ ట్రిప్పులు మొదలయ్యాయి. వెళ్ళినదాన్ని ఊరుకోక వాళ్ళ యోగ క్షేమాలు తెలుసుకోడం లో ఆసక్తి చూపడం తో మళ్ళీ నాకే వెళ్ళాలి అనిపించడం మొదలైంది. ఈరోజు వెళ్ళిన ట్రిప్పు ఉద్దేశ్యం వేరు, ఐతే. కొంతమంది ఆషాకిరణ్ స్నేహితులెవరో బాగా చదగలిగే కెపాసిటీ ఉన్న పిల్లల్ని వారికి వీలున్నంత వరకూ చదివించడానికి మూందుకు వచ్చారట. అలాంటి వారిని కనిపెట్టడానికి వేట ఈరోజు main purpose. 🙂

దానిలో భాగంగా రకరకాల తల్లిదండ్రుల్ని కలిసాను. ప్రధానంగా మూడు రకాలు – పిల్లలు చదవాలి అన్న తాపత్రేయం లో  రాత్రి పగలు కష్టపడే వాళ్ళు, పిల్లలు చదువుకుంటాం అన్నా కూడా సంపాదన పరమైన ఇబ్బందుల వల్ల చదివించలేని వారు. పిల్లల సంపాదన కోసం వాళ్ళ చదువు మాంపించిన వారు. మరి పిల్లల్లో కూడా కొన్ని రకాలు – బాగా చదువుకుంటూ ఉన్న పిల్లలు, బాగాచదువుతూ ఏవో కారణాల వల్ల మానేసిన పిల్లలు, బాగా చదివినా కూడా సంపాదనలో పడి చదవడం మీద ఆసక్తి చూపని పిల్లలు, పెద్దగా చదివే సామర్థ్యం,ఆసక్తి లేకుండా – పేరుకి చదువుకుంటున్నాం అని చెప్పే పిల్లలు – ఇలా అన్నమాట. ఒక్క రోజులో ఎలా చెప్పావు? అనొచ్చు మీరు… ఇందులో చాలా భాగం ఈ ఒక్క రోజు observation కాదు. వెళ్ళిన ప్రతిసారి చూస్తున్నవే. Universal గా దాదాపు “నువ్వు పెద్దయ్యాక ఎమౌతావ్?” అని అడిగిన స్కూలు వయసు పిల్లలందరూ…అదీ ఈ వాతావరణం లో నుంచి వచ్చినవారు – “డాక్టర్ ఔతాను” అనే అంటారు. ఉండబట్టలేక, ఈరోజు అలా అన్న మీనా అనే అమ్మాయిని అడిగాను… ఎందుకు అందరు డాక్టర్ అంటారు అని…. మీనా అంటే మా కాలేజీ ఎదురుగుండా ఉన్న టీకోట్టు వాళ్ళ అమ్మాయి. నాకు కాస్త సన్నిహితంగా తెలుసు, మా స్కూలు లో నాకు ఫేవరెట్ స్టూడెంట్ కావడం మూలాన 🙂  .. ఆమె జవాబు – “డాక్టర్ కి ఉన్నంత గౌరవం ఇంకోకరికి ఉండదు కదా అక్కా.” (ఆ మధ్య వరకు టీచర్ అనేది… మా స్కూలు ఇంకా తెరవకపోవడం తో అక్కా అనడం మొదలెట్టింది.. 🙂 )

మీనా వాళ్ళ అమ్మ గురించి, ఇంకా ఈరోజు ట్రిప్పు లో మొదట కలిసిన సావిత్రమ్మ కుటుంబం గురించీ –  ప్రత్యేకంగా మరో పోస్టు రాయాల్సిందే.  అవి రెండూ కాస్త రెండు రకాల కేసులు. మిగితావి ఒక తరహా కేసులు.  ఈరోజు నాకు అర్థమైంది ఏమిటి అంటే అన్ని సంధర్భాల్లోనూ -“Teach them to catch fish” అన్న సలహా పనిచెయ్యదు అని. పేర్లు చెప్పకుండా ఓ కేసు చెబుతాను. ఓ అమ్మ, ఓ నాన్న. వాళ్ళకి నల్గురు పిల్లలు..వాళ్ళలో మొదటి ముగ్గురు ఆడపిల్లలు. పెద్దమ్మాయి పెళ్ళైపోయింది.  రెండో పిల్ల తెలివైనది. పది పాసయ్యింది. తనకి చదువుకోవాలని ఉంది. తల్లిదండ్రులకి ఉందో లేదో అన్నది నాక్కాస్త అనుమానంగా ఉంది. They can’t afford her studies అన్నది ఒక స్పష్టమైన కారణం.  మరేవన్నా ఉంటే ఉండొచ్చు. ఇక, ఆ తండ్రి కి చెడు అలవాట్లు ఏమన్నా ఉన్నాయేమో తెలీదు కానీ, మనిషి కాస్త పెద్దతనే. చివరి ఇద్దరు పిల్లలు తప్ప అంతా పనికి పోతే, అలా జీవించగలుగుతున్నారు. ఇప్పుడు ఆ పిల్లకి Teach them to catch fish paradigm లో ఏమి చేయాలి? చదువు చెప్పించాలి అసలైతే ఏ పారాడైం లో అన్నా. మళ్ళీ మన నుంచి కమిట్మెంట్ లేనిదే పిల్లని తల్లిదండ్రులు చదివించరు. మనమెందుకు కమిటవ్వాలి? వాళ్ళకి లేని ఆసక్తి మనకెందుకు? అన్నది ఒక వాదం.  మొత్తం మనం చేయకుండా వాళ్ళకి సపోర్టు గా నిలబడ్డం … అన్నది ఈ కేసు లో ఎలానో నాకు అర్థం కావడం లేదు. ఎలాగో మొత్తం మనం కమిట్ కాలేము… ఆమె చదువు ఆమే చదూకోవాలి..ఆమె పరీక్ష ఆమే రాయాలి…మనం పోయి కూర్చోలేం కదా..

సారంశం ఏమిటి అంటే – ఇప్పుడీ విషయం లో  వాళ్ళకి చేపలు పట్టడం నేర్పడం అంటే…ఏ చేపలో, ఏ జాతివి పట్టాలో… కాస్త తెలిస్తే చెప్పండి… అవి ఆచరనలో సాధ్యమైతే మీ పేరు చెప్పుకుని ఆ పని చేస్తాము ఇక్కడ మేము 🙂  ఏదన్నా స్పెషల్ గాలం ఉంటే దాన్ని ఎలా దొరకబుచ్చుకోవాలో కూడా చెప్పండి.

రైతుల ఆత్మహత్యలు

ఇవాళ ఉదయం హిందూ పేపర్ లో P.Sainath రాసిన ఓ వ్యాసం చదివాను. ఆత్మహత్యలు చేసుకున్న రైతుల కుటుంబాలు ప్రస్తుతం ఏమి చేస్తున్నాయి అన్న విషయం పై రెండు ఉదాహరణలతో రాసిన వ్యాసం అది. అది చదివాక ఒక విధమైన – “ఇది” అని చెప్పలేని తరహా – బాధ కలిగింది. ఇప్పుడే మరో వ్యాసం చూసాను – Andhra pradesh – Suicide for survival అని Binu Matthew రాసిన వ్యాసం. “A unique drama is being played out in the South Indian state of Andhra Pradesh. Grim, dark and unbelievable yet horrifically real.” అంటూ మొదలైంది. నిజానికి ఈ విషయం వినడం కొత్తేమీ కాకపోయినా కూడా ఈ తరహా భాష లో వినడం ఇదే తొలిసారి. కాబట్టి తగలాల్సిన దాని కంటే ఎక్కువగానే తగిలింది దెబ్బ నాకు.

“Driven to desperation farmers in the state are committing suicide with the hope of getting the relief package offerered for the survivros of deceased…” చదువుతూంటే మనసంతా ఎదోలా అయిపోయింది. ఆత్మహత్యకి ముందు తమ కుటుంబాల గురించి ఆలోచించే ఈ నిర్ణయం తీసుకున్నారనిపిస్తుంది. మళ్ళీ మరు క్షణం లో అదే నిర్ణయం బాధ్యతారాహిత్యం గా, తన వారిని నట్టేటిలో ముంచేసేలా అనిపిస్తుంది. ఈ ఆత్మహత్యల పర్వం ఎవరి బాగు కి? ఎవరి బాధ కి? అన్నది నాకో చిక్కు ప్రశ్న గా మారింది చివరికి. బాధితులు, లాభితులు కూడా ఒకరేలా కనిపిస్తున్నారు.  మన వ్యవసాయానికి వర్షం కోసం చాతక పక్షి లా ఎదురు చూడ్డం తప్ప మరో మార్గాంతరం లేదా?? మన రైతులకి ప్రకృతి వంచిస్తే కోలుకునే మరో మార్గం లేదా? పరిస్థితి చక్కబడడానికి ప్రభుత్వం పాత్ర ఏమిటి? సామాన్యులు ఏమన్నా చేయగలరా?

– అప్పుడోసారీ, ఇప్పుడోసారి చదవడం మినహా ఈ సమస్యతో నాకు ప్రత్యక్ష సంబంధం లేదు కనుకే ఇన్ని సందేహాలు. 😦

One cornea, 3 beneficiaries!

            గూగుల్ వార్తల పేజీ చూస్తూ ఉంటే ఇదిగో ఈ వ్యాసం కనిపించింది. చదివాక కంటికి సంబంధించిన వైద్యం లో ఇదో చెప్పుకోదగ్గా ఉపయోగం ఉన్న పరిశోధన ఫలితమే అనిపించింది. అందుకనే ఇక్కడ రాయాలనిపించింది దీని గురించి.

సారాంశం ఏమిటంటే – ఇదివరలో “ఒక కార్నియా, ఒక పేషంట్” అన్నట్లు ఉండేది. అయితే ఈ మధ్య “University of Melbourne” వాళ్ళు ఒక ఆక్సడెంట్ లో పోయిన వ్యక్తి కార్నియా ను ఉపయోగించి ముగ్గురికి ఆపరేషన్ లు చేసారట. వాళ్ళు patient కు మొత్తం కార్నియా మార్చకుండా కార్నియా లో పాడు అయిన భాగాన్ని మాత్రమే బాగు చేయ్యడం ద్వారా సాధించగలిగారు ఈ feat ని. Eye donation campaigners ఎప్పుడూ చెబుతూ ఉంటారు – “Shortage of corneas” అని. ఇలాంటి పద్ధతి అందుబాటు లోకి రావడం వల్ల ఉపయోగం బానే ఉన్నట్లు తోస్తుంది. మరి ఈ వ్యాసం చదివిన దాక్టర్లు చెప్పాలి వాళ్ళ అభిప్రాయాలు కూడా.

Management lessons from AshaKiran kids

నాకీమధ్య ఓ సందేహం వచ్చింది. పిల్లలకి చదువు చెప్పే సమయం లో కాస్త కఠినంగానే వ్యవహరించాలేమో అని. ఇదివరలో అంత తెలిసేది కాదు కానీ, ఇప్పుడు బాగా తెలుస్తోంది ఈ విషయం. ఓ రెణ్ణెళ్ళ క్రితం వరకు పిల్లలు బానే ఉండేవారు. గొడవ చేయకు అంటే చాలా మటుకు ఆపేవారు. చెట్లు ఎక్కకు, పడతావు అంటే వినేవారే ఎక్కువ…ఇంకా పైకి ఎక్కేవారికన్నా : అప్పట్లో.

కొత్త సంవత్సరం మొదలయ్యాక వీరి ఆగడాలు బాగా ఎక్కువైపోయినట్లు నాకు అనుమానం. మెట్లు లేని మేడ పైకి గోడ లోని కన్నాల సాయం తో ఎక్కే ప్రయత్నాలు చేయడం ఒకటి – ఎంత risky పనో ఎంత చెప్పినా అర్థం కాలేదు. తరువాత కొన్నాళ్ళకు ఆ బిల్డింగ్ వాచ్మెన్ కి భయపడో ఏమో మరి మానేశారనుకోండి. అది వేరే విషయం. ఒకళ్ళనొకళ్ళు పరుష పదజాలం తో దూషించుకోవడం, మరీ విపరీతంగా కొట్టుకోవడం, సందు చిక్కితే పిలిచినా వినిపించుకోకుండా చెట్లు ఎక్కడం, కొమ్మలు తెంపేయడం – ఇవి Latest developments. పిల్లలతో మెత్తగా ఉంటూనే  వారికి మంచి చెప్పొచ్చు అని అనుకుంటూ వచ్చాను ఇన్నాళ్ళు. కానీ, మొన్న మా AK స్కూలు అమ్మాయి లలిత తన స్నేహితురాలు సంధ్య తో : “ఆ టీచర్ ఊరికే అట్ల చెబుతుంది అంతే. ఏమీ అనదు లే” అని నా గురించి నా ముందే చెబుతూంటే అనిపించింది – నేను మరీ మెతగ్గా వ్యవహరిస్తున్నానేమో వీరితో అని.

బెదిరింపు ఒక మార్గం. ఇలా చేస్తే ఫలానా వారికి చెప్తాను అని. మొన్నో రోజు నేను ఎవరికో ఫోను చేస్తూ ఉంటే వీళ్ళకి కాస్త భయం, భక్తి ఉన్న సత్య సార్ కి చేస్తున్నా ఏమో అనుకుని పిల్లలందరూ సైలెంటైపోయారు. కాసేపు ప్రశాంతత అలుముకుంది. అందరూ కూర్చుని ఇచ్చిన చిన్న చిన్న exercises చేసుకోవడం మొదలుపెట్టారు. ఆ విధంగా నాకే ఉద్ధేశ్యం లేకున్నా కూడా బెదిరించినట్లైంది.

కాస్త గట్టిగా చెప్పడం చాలా అవసరం అని అర్థం కావడానికి ఇన్నాళ్ళు పట్టింది నాకు, బెదిరింపు సంగతి అటు పక్కన పెడితే. మెతగ్గా ఉంటే ఎవరూ వినరు. నీ మాట అవతలి వాళ్ళని చేరాలంటే “aggressive గా ఉండు అనుకుంటూ management principle ఒకటి కనిపెట్టాను 🙂 ప్రథమ యత్నం గా – “చూడు బాబూ, గొడవ చెయ్యడానికే అయితే ఇక్కడకు రాకు. నువ్వు వెళ్ళిపోయినా నేను ఏమీ అనను. ఎవరికీ ఫిర్యాదు చెయ్యను. వెళ్ళు. రెపట్నుంచి రాకు” -బాగా నస పెడుతున్న ఒకడికి చెప్పి చూసాను. కాస్త ఫలితం ఉండింది. అక్కడికీ గట్టిగా చెప్పలేకపోయాను. చిన్నపిల్లల్లే అన్న soft-corner తో.

అయినా స్కూల్లో టీచర్లలా కర్రలు పట్టుకుని చెబితే గానీ వినరో ఏం కథో ఈ పిల్లలు. ఆ మధ్య “మీ స్కూల్ లో కూడా ఇలాగే చేస్తావా రా?” అని ఒకడిని అడిగితే “ఇట్లెందుకు చేస్తా? సారు కొడతాడు” అని జవాబిచ్చాడు!!!!! అంటే కొట్టము-తిట్టము కాబట్టి మాతో ఏమన్నా చేయొచ్చు అన్నమాట! కాస్త 2,3 ఏళ్ళుగా వస్తున్న లిని, సత్య లాంటి వాలంటీర్లకు పిల్లలు కాస్త భయపడతారు. అలవాటు కాబట్టి ఊరుకుంటారో! 4,5 నెలలు గా వస్తున్న నాబోటి వారికి వాళ్ళు ఇంకా అంత అలవాటు పడకపోవడం మాట వినకపోవడానికి ఓ కారణం కావొచ్చు. ఏది ఏమైనా  నేను ఇంత మంది అధ్యాపకుల మధ్య ఏ బీస్కూలూ చెప్పలేనన్ని మేనేజ్మెంట్ పాఠాలు నేర్చుకుంటున్నా. అది మాత్రం నిజం!

Reality tastes bitter

నిన్నటి ఆషాకిరణ్ క్లాసులో ఓ కొత్త పిల్లాడు కనిపించాడు. వాడు నిజంగా కొత్తవాడో లేక నేను వచ్చిన రోజుల్లో రాని irregular పిల్లవాడో 😉 తెలియక నా పక్కన కూర్చున్న అబ్బాయిని అడిగి కనుక్కున్నా. కొత్త అబ్బాయంట. సరే అనుకుని పలకరించా … నీ పేరేంటి అంటూ. చెప్పాడు. చూట్టానికి ఒ 12 ఏళ్ళ పిల్లవాడిలా ఉన్నాడు. ఎంతవరకూ చదువుకున్నావ్ అంటే ఇప్పటిదాకా బడికే పోలేదు అనిచెప్పాడు. పోనీ అక్షరాలు వచ్చా అంటే రావన్నాడు. వీడికి మనం మొదటి నుంచీ మొదలెట్టాలి అన్న విషయం మాత్రం అర్థమైంది నాకు. మిగితా వాళ్ళతో పాటు వాడు కూడా కూర్చుని ఉన్నాడు. ఉన్న వాలంటీర్లలో ఎవరో వాడి బాధ్యత తీసుకున్నారు. కానీ, వీడు చాలా అల్లరి గా ఉన్నాడు. బాల రౌడీ లాగా అనిపించాడు. 🙂

కాసేపటి తరువాత పిల్లల్లో ఒకరెవరో అన్నారు – మహేష్ సిగరెట్టు కాలుస్తాడు అని. నిజమా? అన్నట్లు వాడి వైపు చూస్తే నిజమే అన్నాడు వాడు! ఆ పిల్లల్లో పెద్దవాడిలా అనిపించినా కూడా వాడికి ఓ 12 ఏళ్ళు ఉంటాయేమో అంతే. వాడు ఆ విషయాన్ని చెప్పడం లో సిగ్గుపడ్డం లాంటివి ఏమీ జరగలేదు. నవ్వుతూ అదేదో సాధారణ విషయం అయినట్లు చెప్పాడు. అది గాక జర్దా కూడా అలవాటంట వాడికి !!! ఎలా అలవాటయింది అని అడిగితే ఇంట్లో వాళ్ళు తాగుతూంటే అలవాటయింది అని చెప్పాడు. ఇంట్లో వాళ్ళు ఏమీ అనలేదా అంటే వాళ్ళు చాలా సార్లు కొట్టారని చెప్పాడు. అయినా వీడు మారలేదు అన్నమాట.

ఈ వయసుకే అలాంటి అలవాట్లు వచ్చేస్తే వాడి ఆరోగ్యం వాడు పెద్దవాడయ్యే సరికి ఎలాగౌతుందో తలుచుకుంటేనే భయమేసింది. వాడికి నాబోటి వారు చెబితే ఎలాగూ వినడు. శాంతి మేడం ఈ అలవాట్ల వల్ల ఆరోగ్యం పాడవడం గురించి ఓపిగ్గా చెప్పారు. వాడు విన్నాడా అన్నది నాకు అనుమానమే. వాడి వాలకం చూస్తే ఎవరికో చెప్తే వింత చూస్తున్నట్లు ఉండింది.

ఈ వయసు పిల్లలకి ఇలాంటి విషయాలు చెప్పడం ఎంత అవసరమో నాకు అప్పటికి గానీ అర్థం కాలేదు. కానీ, వాళ్ళకి చెప్పేవారెవరు? చెప్పాల్సినవాళ్ళు స్వయానా ఈ అలవాట్లకు బానిసలయ్యే అవకాశాలే ఎక్కువ. అలాంటప్పుడు వాడికి వాడు చేసే పని అంత మంచిది కాదు అని చెప్పేదెవరు? వీడికి అయితే వాడికి విసుగొచ్చేదాకా చెప్పడానికి ఆషాకిరణ్ ఉంది. మిగితావారికో? పిల్లల కోసం పని చేసే సంస్థలు ఈ విషయం పై కూడా తగిన స్రద్ధ తీసుకోవాలి అనుకుంటా. చదువు కీ, కూడూ గుడ్డలకి facilitate చేయ్యడం ఒక ఎత్తు. ఈ తరహా విషయాలు ఒక ఎత్తు. Lets hope for a better future for all kids!